Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Süreç Odaklı Ölçme ve Değerlendirme Araçlarını Kullanma Durumları: İstanbul İli Örneği

Yıl 2012, Cilt: 8 Sayı: 2, 110 - 123, 27.02.2012

Ayşe Aydoğmuş , Sevgi Coşkun Keskin

Öz

Araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmenlerinin süreç odaklı ölçme ve değerlendirme araçlarını
kullanma durumlarının incelenmesidir. Bu amacı gerçekleştirmek için, nicel araştırma yöntemlerinden genel
tarama modelinden yararlanılmıştır. Araştırmanın örneklemini ise evrenden uygun örnekleme yöntemiyle
seçilen 155 ilköğretim okulundaki 270 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmacılar tarafından
geliştirilen anketten elde edilen veriler, frekans, yüzde ve iki değişkenli “Ki Kare (χ2)” testinden
yararlanılarak yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda; mesleki kıdem ile rubrik, kontrol listeleri, tutum ölçeği
ve dilsiz harita kullanımında; mezun olunan kurum türü ile proje ile rubrik kullanımında; hizmet içi eğitimin
proje, rubrik, gözlem formu ve dilsiz harita kullanımında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca, süreç odaklı
ölçme araçlarından performansın ve projenin sıklıkla kullanıldığı; yapılandırılmış grid, tanılayıcı dallanmış
ağaç tekniği, tutum ölçekleri ve akran değerlendirmenin ise nadiren kullanıldığı görülmüştür. Öğretmenlerin
bu araçları yeterince tanımadıkları sonucuna varılmıştır. Bu nedenle, konuyla ilgili öğretmenlere küçük
gruplarla, uygulamalı hizmet içi eğitim seminerleri düzenlemesi; eğitim fakültelerinde bu araçların
uygulamalı bir şekilde kullanılmasının öğretilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Süreç Odaklı Ölçme ve Değerlendirme, Sosyal Bilgiler Öğretmenleri, Sosyal Bilgiler Eğitimi

Kaynakça

• Adanalı, K. (2008). Sosyal bilgiler eğitiminde alternatif değerlendirme: 5. sınıf sosyal bilgiler eğitiminin alternatif değerlendirme etkinlikleri açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Anıl, D. ve Acar, M. (2008). Sınıf öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme sürecinde karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 44-61.
• Acar, T. (2008). Yeni ilköğretim matematik programında yer alan alternatif değerlendirme yaklaşımlarının uygulamadaki etkinliği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Alaz, A. ve Yarar, S. (2009). Ölçme değerlendirme sürecinde sınıf öğretmenlerinin tercihleri ve sebepleri, I. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale.
• Algan, S. (2008). İlköğretim 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler öğretim programının ölçme ve değerlendirme öğesinin öğretmen görüşleri açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Alıcı, D. (2008). Öğrenci performansının değerlendirilmesinde kullanılan diğer ölçme araç ve yöntemleri içinde S. Tekindal (Ed.), Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (s.127–165). Ankara: Pegem Akademi.
• Birgin, O. ve Gürbüz, R. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının ölçme ve değerlendirme konusundaki bilgi düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 163- 180.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Çelikkaya, T. (2008). Yapılandırmacı yaklaşımın sosyal bilgiler öğretiminde basarı, tutum ve kalıcılığa etkisi (5.sınıf örneği). Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Çelikkaya, T., Karakuş, U., ve Demirbaş, Ç.Ö. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ölçme- değerlendirme araçlarını kullanma düzeyleri ve karsılaştıkları sorunlar. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1), 57–76.
• Çoruhlu, S.T., Er-Nas, S., Çepni, S. (2009). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin alternatif ölçme- değerlendirme tekniklerini kullanmada karşılaştıkları problemler: Trabzon örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1),122-141.
• Dikmen, F. (2008). Sosyal bilgiler dersi 2005 öğretim programının değerlendirme boyutuna dair 4. ve 5.sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Duban, N. ve Küçükyılmaz, E.A. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının alternatif ölçme-değerlendirme tekniklerinin uygulama okullarında kullanımına ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 7(3), 769-784.
• Ekinci-Yıldırım H. ve Köksal, E.A. (2011). İlköğretim fen ve matematik öğretmenleri için ölçme ve değerlendirme yeterlikleri ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1), 167- 184.
• Erdal, H. (2007). 2005 İlköğretim matematik programı ölçme ve değerlendirme kısmının incelenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Erdemir, Z. A. (2007). İlköğretim ikinci kademe-öğretmenlerinin ölçme değerlendirme tekniklerini etkin kullanabilme yeterliklerinin araştırılması (Kahramanmaraş örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Kahramanmaraş.
• Gelbal, S. ve Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlik algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 135-145.
• MEB (2003). İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. Tebliğler Dergisi. 2554.
• MEB (2006). Ölçme ve Değerlendirme Metni. http://ttkb.meb.gov.tr/ogretmen adresinden 1 Kasım 2011’de alınmıştır.
• Orbeyi, S. ve Güven, B. (2008). Yeni ilköğretim matematik dersi öğretim programı’nın değerlendirme öğesine ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 4(1), 133-147.
• Öncü, H. (2009). Ölçme ve değerlendirmede yeni bir yaklaşım: Portfolyo değerlendirme. TSA Dergisi, 13 (1).
• Karakuş, F. (2006). Sosyal bilgiler öğretiminde yapıcı öğrenme ve otantik değerlendirme yaklaşımlarının öğrencilerin akademik başarı, kalıcılık ve sosyal bilgiler dersine yönelik tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Köklükaya, N. (2010). Alternatif ölçme ve değerlendirme teknikleri ile ilgili fen bilgisi öğretmen adaylarının yeterliklerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Kuran, K. ve Kanatlı, F. (2009). Alternatif ölçme ve değerlendirme teknikleri konusunda sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (12), 209-234.
• Tekindal, S. (2006). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler derslerinde ölçme ve değerlendirme içinde C. öztürk (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi (s.395-449). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Yanpar Yelken, T. (2010). Oluşturmacı ölçme ve değerlendirme yaklaşımları içinde M. Safran (Ed.), Tarih nasıl öğretilir? Tarih öğretmenleri için özel öğretim yöntemleri (s.358-364). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Yıldırım, F. ve Karakoç-Öztürk, B. (2009). Türkçe dersi öğretim programının ölçme değerlendirme öğesi hakkında öğretmen görüşleri. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (37), 92-108.