Öğretmen Adaylarının Öğretmen Kavramına İlişkin Algıları: Bir Metaforik Çalışma

Yıl 2013, Cilt: 9 Sayı: 1, - 1, 23.04.2013

Fatih Yılmaz , Selin Göçen Ferat Yılmaz

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla belirlenmesidir. Araştırma verileri, 2011-2012 güz döneminde Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü 5 farklı ana bilim dalında öğrenim gören 370 öğretmen adayından elde edilmiştir. Araştırma verileri açık uçlu anket formları aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin analizinde nitel ve nicel yöntemler bir arada kullanılmıştır. Öğretmen adayları, öğretmen kavramını anne-baba, aile, bahçıvan, rehber, ışık, çoban gibi metaforlarla açıklamıştır. Öğretmen adaylarının oluşturduğu metaforlar şekillendirici, yol gösterici, bilgi kaynağı, statüsüz, esnek, model ve kutsal bir iş yapan öğretmen kategorileri altında toplanmıştır. Öğretmen adaylarının oluşturdukları metaforlar temel alındığında, öğretmen kavramının birden fazla ve birbirinden farklı metaforla açıklandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Metafor, öğretmen adayı, öğretmen.

Kaynakça

• Afacan, Ö. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının “fen” ve “fen ve teknoloji öğretmeni” kavramlarına yönelik metafor durumları. e-Journal of New World Sciences Academy, 6 (1), 1242-1254.
• Arslanoğlu, İ . (1992). Öğretmenin sosyal statüsü ve rkonomik durumu. http://w3.gazi.edu.tr/~iarslan/ogretmeninstatusu.pdf adresinden 02 Nisan 2009 tarihinde alınmıştır.
• Aydın, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin “çevre” kavramına ilişkin metaforik algıları. Doğu Coğrafya Dergisi, 26,25-44.
• Buaraphan, K. (2011). Metaphorical roots of beliefs about teaching and learning science and their modifications in the standard‐based science teacher preparation programme. International Journal of Science Education, 33(11), 1571-1595.
• Cameron, L. (1996). Discourse context and the development of metaphor in children. Current Issues in Language and Society, 3 (1), 49-64.
• Celep, C. (2004). Meslek olarak öğretmenlik. Editör C. Celep, Meslek olarak öğretmenlik (pp. 23-49). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (4), 693-712.
• Ceylan, D. (2001). Öğretmenlik mesleğinde iş güçlüğü ve iş tatminsizliği.. www.mufettisler.net/makale/is%20guclugu%20ve%20is%20tatminsizligi.doc adresinden 02 Nisan 2009 tarihinde alınmıştır.
• Çetin, M. ve Evcim, U. (2009). Örgütsel kültürün algılanmasında metaforların rolü. İletişim Fakültesi Dergisi, (28), 185-220.
• Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 1-7.
• Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.
• Erciyeş, G. (2006). Bir meslek olarak öğretmenlik. Editör M. Yılman, Eğitim bilimine giriş (pp. 119-156). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Erden, M. (2005). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Alkım Yayınları.
• Eskicumalı, A. (2011). Eğitimin temel kavramları. Y. Özden ve S. Turan, (Eds.), Eğitim bilimine giriş içinde (1-22). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Forceville, C. (2002). The identification of target and source in pictorial metaphors. Journal of Pragmatics, 34, 1-14.
• Fwu, B. J. ve Wang, H. H. (2002). The social status of teachers in Taiwan. Comparative Education, 38(2), 211-2
• Geçit, Y. ve Gençer, G. (2011). Sınıf öğretmenliği 1. sınıf öğrencilerinin coğrafya algılarının metafor yoluyla belirlenmesi (Rize Üniversitesi örneği). Marmara Coğrafya Dergisi, (23), 1-19.
• Gillis, C. ve Johnson, C. L. (2002). Metaphor as renewal: re-imagining our professional selves. The English Journal, 91 (6), 37-43.
• Goode, S., Willis, R. A., Wolf, J. R. ve Harris, A. L. (2007). Enhancing IS education with flexible teaching and learning. Journal of Information Systems Education, 18(3), 297-302.
• Guerrero, M. C. M. ve Villamil, O. S. (2002). Metaphorical conceptualizations of ESL teaching and learning. Language Teaching Research, 6 (2), 95–120.
• Güven, B. ve Güven, S. (2009). İlköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde metafor oluşturma becerilerine ilişkin nicel bir inceleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17 (2), 503-512.
• Hammett, D. (2007). Disrespecting teacher: The decline in social standing of teachers in Cape Town, South Africa. International Journal of Educational Development, 28(3), 340-347.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. Editor J. O’Brien, The production of reality: Essays and readings on social interaction (pp.103-115). Chicago, IL: The University Of Chicago Press.
• Levine, P. M. (2005). Metaphors and images of classrooms. Kappa Delta Pi Record, 41 (4), 172-175. Mahlios, M. ve Maxson, M. (1998). Metaphors as structures for elementary and secondary preservice teachers’ thinking. International Journal of Educational Research, 29, 227-240.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. Thousand Oaks, California: Sage Publications.
• Nikitina, L. ve Furuoka, F. (2008). “A language teacher is like…”: examining Malaysian students’ perceptions of language teachers through metaphor analysis. Electronic Journal of Foreign Language Teaching, 5 (2), 192-205.
• Ocak, G. ve Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), 2933
• Oflaz, G. (2011). İlköğretim öğrencilerinin ‘matematik’ ve ‘matematik öğretmeni’ kavramlarına ilişkin metaforik algıları. II. Uluslararası Eğitimde Yeni Yönelimler ve Etkileri Konferansına Sunulmuş Bildiri.
• Oğuz, A. (2009). Öğretmen adaylarına göre orta öğretim öğretmenlerini temsil eden metaforlar. Milli Eğitim Dergisi, (182), 36-56.
• Oxford, R. L., Tomlinson, S. Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R. Z., Saleh, A. ve Longhini, A. (1998). Clashing metaphors about classroom teachers: toward a systematic typology for the language teaching field. System, 26, 3-50.
• Palmquist, R. A. (2001). Cognitive style and users’ metaphors for the web: an exploratory study. The Journal of Academic Librarianship, 27 (1), 24–32.
• Patchen, T. ve Crawford, T. (2011). From gardeners to tour guides: The epistemological struggle revealed in teacher-generated metaphors of teaching. Journal of Teacher Education, 62(3), 286-298. Saban, A. (2008a). İlköğretim I. kademe öğretmen ve öğrencilerinin bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. İlköğretim Online, 7 (2), 421-455.
• Saban, A. (2008b). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (55), 459-496. Saban, A., Koçbeker, B. N. ve Saban, A. (2006). An investigation of the concept of teacher among prospective teachers through metaphor analysis. Educational Sciences: Theory & Practice, 6 (2), 509-5
• Seferoğlu, G., Korkmazgil, S. ve Ölçü, Z. (2009). Gaining insights into teachers' ways of thinking via metaphors. Educational Studies, 35(3), 323-335.
• Semerci, Ç. (2007). “Program geliştirme” kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim programlarına farklı bir bakış. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31 (1), 139-154.
• Shaw, D. M. ve Mahlios, M. (2008). Pre-service teachers' metaphors of teaching and literacy. Reading Psychology, 29(1), 31-60.
• Strauss, A., & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Newbury Park, CA: Sage Publications, Inc.
• Taşdemir, A. ve Taşdemir, M. (2011). Öğretmenlik ve öğretim süreci üzerine öğretmen metaforları. II. Uluslararası Eğitimde Yeni Yönelimler ve Etkileri Konferansına Sunulmuş Bildiri.
• Ünal, A. ve Ünal, E. (2010). Öğretmen ve öğrencilerin rehber öğretmeni algılamalarına ilişkin bir durum çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7 (2), 919-945.
• Yaşar, Ş. (2008). Öğretmenlik mesleği ve öğretmenin nitelikleri. Editor M. Gültekin, Eğitim bilimine giriş içinde (179-197). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Nitel araştırma yöntemleri (7. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık Yıldırım, K. (2010). Nitel araştırmalarda niteliği artırma. İlköğretim Online, 9 (1), 79-92.
• Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophy and Education, 22, 127– 1
• Zhao, H., Coombs, S. ve Zhou, X. (2009). Developing professional knowledge about teachers through metaphor research: facilitating a process of change. Teacher Development, 14 (3), 381-395. Wolcott, H., F. (1994). Transforming qualitative data: Desciption, analysis and interpretation. California: Sage Publications Inc.