Üstün Zekâlı Çocuklar ve Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu İlişkisi

Yıl 2018, Cilt: 14 Sayı: 1, 54 - 68, 20.04.2018

Ayşin Kaplan Sayı

https://doi.org/10.17860/mersinefd.320229

Cited By: 2

Öz

Üstün zekâlı
çocuklar duyarlı bir sinir sistemine sahip olmaları nedeniyle normal
çocuklardan farklı birtakım özelliklere sahiptirler. Bu farklılık kendini
genellikle hareketli olma, çok fazla soru sorma, tartışma eğilimi, otoriteyi
sorgulama ve bağımsız davranma şeklinde göstermektedir. Bu durum özellikle
okullar gibi yapılandırılmış ve tekrarlara sık yer verilen ortamlarda şiddetini
daha da arttırmaktadır. Sonuçta bu farklılıklar üstün zekâlı çocukların Dikkat
Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğuna (DEHB) sahip şeklinde etiketlenmelerine
ve yanlış tanı almalarına neden olmaktadır. Bununla birlikte üstün zekâlı olup,
aynı zamanda DEHB’e sahip olan iki kere farklı çocukların olması da söz
konusudur. Ülkemiz alan yazınında hem üstünlerle ilgili hem de üstün olup
DEHB’e sahip çocuklarla ilgili yeterli verinin bulunmaması; bu çocukların doğru
tanılanması ve yönlendirilmesi konusunda sıkıntıya neden olmaktadır. Bu araştırmada amaç üstün zekâ ve DEHB
kavramlarını karmaşıklık yaratan noktalarıyla ele alarak; üstün zekâlı ve aynı
zamanda DEHB’e sahip olma durumunu netleştirmek ve tanılamaların özellikle de
yönlendirme ve tedavilerin doğru yapılmasına katkıda bulunmaktır. Bu sebeple
DEHB, Üstün Zekâ, DEHB davranışları, Üstün davranışları ve Üstün DEHB’li
davranışları mevcut literatür ışığında açıklığa kavuşturulurken; bu üç grubun
akademik ve sosyal-duygusal özellikleri tartışılmış; Üstün ve DEHB’i olan iki
kere farklı çocukların özellikleri ve tanı-tedavilerine yönelik çözüm önerileri
üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelimeler

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), üstün zekâ, iki kere farklı çocuklar, üstün zekâ ve DEHB

Kaynakça

• Albayrak, E. C. (1998). Bursa ilinde bir ilkokul örnekleminde dikkat eksikliği/ hiperaktivite bozukluğu sıklığı ve ilgili sosyodemografik özellikler. (Tıpta Uzmanlık). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 5th Edition, DSM-5. Washington, DC: American Psychiatric Assn.
• Antshel, K. M. (2008). Attention-deficit hyperactivity disorder in the context of a high intellectual quotient/giftedness. Developmental Disabilities Research Reviews, 14, 293–299. doi:10.1002/ddrr.v14:4
• Antshel, K. M., Faraone, S. V., Maglione, K., Doyle, A. E., Fried, R., Seidman, L. J., & Biederman, J. (2009). Is adult attention deficit hyperactivity disorder a valid diagnosis in the presence of high IQ? Psychological Medicine, 39, 1325–1335.
• Antshel, K. M., Faraone, S. V., Stallone, K., Nave, A., Kaufmann, F. A., Doyle, A., ... & Biederman, J. (2007). Is attention deficit hyperactivity disorder a valid diagnosis in the presence of high IQ? Results from the MGH Longitudinal Family Studies of ADHD. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 48(7), 687-694.
• Ataman, A. (1996). Eğitimimize Bakışlar I. (ed. Dr. İ. Fındıkçı). İstanbul: Kültür Koleji Vakfı Yayınları.
• Baum, S. M., Olenchak, F. R., & Owen, S. V. (1998). Gifted students with attention deficits: Fact and/or fiction? or, can we see the forest for the trees?. Gifted Child Quarterly, 42(2), 96-104.
• Benito, Y., & Guerra, S. (2012). Diagnosis of attention Deficit Hiperactivity Disorder (ADHD) in Gifted Children. Empirical study about using Brickenkamp’s D2 Test and Conners’ Continuous Performance Test II (CPTII V. 5) on diagnosis (English-Spanish). Network of European Psychologists in the Educational System (EFPA, European Federation of Psychologists.
• Brown, T. E., Reichel, P. C., & Quinlan, D. M. (2009). Executive function impairments in high IQ adults with ADHD. Journal of Attention Disorders, 13, 161–167.
• Chae, P. K., Kim, J. and Noh, K. (2003). Diagnosis of ADHD Among Gifted Children in Relation to KEDI-WISC and TOVA Performance. Gifted Child Quarterly 47, 192-201.
• Cordeiro, M. L., Farias, A. C., Cunha, A., Benko, C. R., Farias, L. G., Costa, M. T., ... & McCracken, J. T. (2011). Co-Occurrence of ADHD and High IQ A Case Series Empirical Study. Journal of attention disorders, 15(6), 485-490.
• Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow.- The psychology of optimal experience. New York: Harper & Row.
• Davis, G. A., Rimm, S. B., & Siegle, D. (2010). Education of the gifted and talented, 6th Ed. Boston, MA: Prentice Hall
• Dolgun, G. (2003). DEHB’si Olan 8-12 Yaş Çocuklarında Yaşam Kalitesi Ölçeğinin Geliştirilmesi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Edwards, K. (2009). Misdiagnosis, the recent trend in thinking about gifted children with ADHD. Apex, 15(4), 29-44.
• Faraone, S. V., Sergeant, J., Gillberg, C., & Biederman, J. (2003). The worldwide prevalence of ADHD: is it an American condition. World psychiatry, 2(2), 104-113.
• Flint, L. J. (2001) ‘Challenges of Identifying and Serving Gifted Children with ADHD.’ Teaching Exceptional Children, 33, 62-69. Friedman J. R., & Doyal, T. G. (1992).’Management of Children and Adolecents with Attention Deficit-Hyperactivity Disorder.Texas: Library of Congress Publication.
• Fugate, C. M. (2014). Lifting the cloak of invisibility: A collective case study of girls with characteristics of giftedness and ADHD (Order No. 3669085). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (1648435760). Retrieved from http://search.proquest.com/docview/1648435760?accountid=11054
• Fugate, C. M., & Gentry, M. (2016). Understanding adolescent gifted girls with ADHD: motivated and achieving. High Ability Studies, 27(1), 83-109.
• Fugate, C. M., Zentall, S. S., & Gentry, M. (2013). Creativity and working memory in gifted students with and without characteristics of Attention Deficit Hyperactive Disorder lifting the mask. Gifted Child Quarterly, 57(4), 234-246.
• Hallowell, E. M., & Ratey, J. J. (1994). Answers to distraction. New York: Pantheon Books.
• Hartnett, D. N., Nelson, J. M., & Rinn, A. N. (2004). Gifted or ADHD? The possibilities of misdiagnosis. Roeper Review, 26(2), 73-76. Hectman L. (2007). Comprehensive Textbook of Psychiatry. Sadock BJ, Sadock VA, Publishing.
• Henderson, K. (2004). Teaching children with attention deficit hyperactivity disorder: instructional strategies and practices. US Dept. of Education, Office of Special Education and Rehabilitative Services, Office of Special Education Programs. http://www.ed.gov/rschstat/research/pubs/adhd/adhd-teaching-2006.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Hua, O., Shore, B. M., & Makarova, E. (2014). Inquiry-based instruction within a community of practice for gifted–ADHD college students. Gifted Education International, 30, 74–86. doi:10.1177/0261429412447709
• Jiang, H. (t.y.). Children Who are Gifted and Have ADHD: A Case Study. www.paper.edu.cn/download/downPaper/201005-572/1 sayfasından erişilmiştir.
• Kaplan, H. I., & Sadock, B. J. (2004). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu. Abay, E. (Ed.). Klinik Psikiyatri. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Kargı, E., & Akman, B. (2003). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna sahip üstün yetenekli çocuklar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (1), s. 212-214.
• Katusic, M. Z., Voigt, R. G., Colligan, R. C., Weaver, A. L., Homan, K. J., & Barbaresi, W. J. (2011). Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in children with high IQ: results from a population-based study. Journal of developmental and behavioral pediatrics: JDBP, 32(2), 103.
• Kaufman, F., Kalbfleisch, M. L., & Castellanos, F. X. (2000). Attention Deficit Disorders and Gifted Students: What do we really know?. The National Research Center on the Gifted and Talented. Storrs, CT: University of Connecticut.
• Kessler, R. C., Adler, L., Barkley, R., Biederman, J., Conners, C. K., Demler, O., ... & Spencer, T. (2006). The prevalence and correlates of adult ADHD in the United States: results from the National Comorbidity Survey Replication. American Journal of Psychiatry, 163(4), 716-723.
• Lee, K. M., & Olenchak, F. R. (2014). Individuals with a gifted/attention deficit/hyperactivity disorder diagnosis Identification, performance, outcomes, and interventions. Gifted Education International, 0261429414530712.
• Leon, M. R. (2000). Effects of caffeine on cognitive, psychomotor, and affective performance of children with attention-deficit/hyperactivity disorder. Journal of Attention Disorders, 4(1), 27-47. doi:10.1177/108705470000400103
• Leroux J.A. & Levitt-Perlman M. (2000). The Gifted Child with Attention Deficit Disorder: An Identification and Intervention Challenge. Rooper Review 22, 171-176.
• Lind, S. (1996). Before referring a gifted child for ADD/ADHD evaluation. http://www.cengage.com/resource_uploads/downloads/0534626416_36526.pdf adresinden erişilmiştir.
• Lind, S., & Olenchak, F. R. (1995). ADD/ ADHD and Giftedness: What should educators do? Paper presented at the eight annual conference of the Association for Education of Gifted Underachieving Students, Birmingham, AL.
• Lovecky, D. V. (2005). Different Minds. (Part II.)’Attention Deficits: Attetion Deficit/ Hyperactivity Disorder (pp.42-96).London: Jessica Kingsley Publishers.
• Lovecky, D. V. (2014). Misperceptions about giftedness and diagnosis of ADHD and other disorders. The Gifted Resource Center of New England. http://www.grcne.com/misperceptions-about-giftedness.html sayfasından erişilmiştir.
• Luk, S. L. (1985). Direct observation studies of hyperactive behaviors. Journal of the American Academy of Child Psychiatry, 24(3), 338-344.
• Mendaglio, S., & Tiilier, W. (2006). Dabrowski’s Theory of Positive Disintegration and Giftedness: Overexcitability Research Findings. Journal for the Education of the Gifted.
• Minahim, D., & Rohde, L.A. (2015). Attention Deficit Hyperactivity Disorder And İntellectual Giftedness: A Study Of Symptom Frequency And Minör Physical Anomalies. Revista Brasileira de Psiquiatria 37,289–295
• Moon, S. M. (2002). Gifted children with attention deficit/hyperactivity disorder. In M. Neihart, S. Reis, N. Robinson, & S. Moon (Eds.), The social and emotional development of gifted children: What do we know? (pp. 193–204). Waco, TX: Prufrock Press.
• Moon, S. M., Zentall, S. S., Grskovic, J. A., Hall, A., & Stormont, M. (2001). Emotional and Social Characteristics of Boys with ADHD and Giftedness: A Comparative Case Study.’Journal for the education of Gifted 24, 207-247.
• Motavallı, N. (2000). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu.’ Polvan, Ö. (Ed.). Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Mullet, D. R., & Rinn, A. N. (2015). Giftedness and ADHD: Identification, Misdiagnosis, and Dual Diagnosis. Roeper Review, 37(4), 195-207.
• Neihart, M. (2003). Gifted children with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD). ERIC EC Digest# E649.
• Önal, A. (2007). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Karşıt Olma Karşı Gelme Bozukluğu Ve Bu İkisinin Birlikte Bulunduğu Durumların Davranışsal Sorunlar, Aile İlişkileri Ve Kognitif Fonksiyonlar Açısından Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Özcan, C. T., Oflaz, F., & Durukan, İ. (2010). Psikostimulan İlaç Tedavisi Alan Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Kişilerarası Sorun Çözme Eğitiminin Katkıları. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni-Bulletin of Clinical Psychopharmacology, 20(2), 125-131.
• Özmen, S. K. (2010). Okulda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB). Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2).
• Peters, D. B. (2012). Misdiagnosis, dual diagnoses, and missed diagnosis of gifted children and adults.
• Renzulli, J. S. & Reis, S. M. (2009). Light up your child's mind. New York, NY: Little, Brown and Company.
• Rinn, A. N., & Nelson, J. M. (2008). Preservice teachers' perceptions of behaviors characteristic of ADHD and giftedness. Roeper review, 31(1), 18-26.
• Rundkvist, J. L. (2015). Misdiagnosis of ADHD/ASD in gifted children. http://expressiva.se/wp-content/uploads/Misdiagnosis-of-ADHD-ASD-in-gifted-children-Revised.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Silverman, L. K. (1993) ‘Social Developmental Model For Counceling The Gifted. In L. K. Silverman (Ed.), Counseling Gifted and Talented, (pp.291-327). Denver, Co: Love Publishing
• Silverman, L. K. (1998). Through the lens of giftedness. Roeper Review, 20(3), 204-210.
• Spencer, T. (2006). The prevalence and correlates of adult ADHD in the United States: results from the National Comorbidity Survey Replication. American Journal of Psychiatry, 163(4), 716-723.
• Tucker, B., & Haferistsein, N. L. (1997). Psychological intensities in young gifted children. Gifted Child Quarterly, 41(3), 66-75.
• Vande Voort J. L., He J. P., Jameson N. D., Merikangas K. L. (2014) Impact of the DSM-5 attention-deficit/hyperactivity disorder age-of-onset criterion in the US adolescent population. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry 53(7): 736–744.
• Webb, J. T., Amend, E. R., Webb, N. E., Goerss, J., Beljan, P., & Olenchak, F. R. (2005). Misdiagnosis and dual diagnosis of gifted children and adults: ADHD, Bipolar, OCD, Asperger’s, depression, and other disorders. Scottsdale, AZ: Great Potential Press.
• Webb, J., & Latimer, D., (1993). ADHD Children Who are Gifted. (Eric Document No. EDO-EC-93-5.) Reton, VA: The Council for Exceptional Children.
• Webster, L. L. (2015). Today's gifted child: A qualitative case study on the teachers and the twice exceptional student (Order No. 3746024). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (1758252503). Retrieved from http://search.proquest.com/docview/1758252503?accountid=11054
• Willard-Holt, C., Weber, J., Morrison, K. L., & Horgan, J. (2013). Twice exceptional learners’ perspectives on effective learning strategies. Gifted Child Quarterly, 57, 247–262.
• Witaker, A. M., Bell, T. S., Houskamp, B. M., & O’Callaghan, E. T. (2015). A neurodevelopmental approach to understanding memory processes among intellectually gifted youth with attention-deficit hyperactivity disorder. Applied Neuropsychology: Child, 4(1), 31-40.
• Wolfle, J. A., & French, M. P. (1990). Surviving Gifted Attention Deficit Disorder Children in the Classroom. Paper presented at the meeting of the National Association for Gifted Children, Little Rock, AR.
• Zentall, S. S. (1997). Learning Characteristics of Boys with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder and/or Giftedness.
• Zentall, S. S., Moon, S. M., Hall, A. M., & Grskovic, J. A. (2001). Learning and motivational characteristics of boys with AD/HD and/or giftedness. Exceptional Children, 67, 499–519.
• Zentall, S., & Zentall, T. (1976). Activity and task performance of hyperactive children as a function of environmental stimulation. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 44(5), 693-697.