Kelime Tanıma Envanteri Tasarımı ve Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 1, 198 - 218, 11.04.2020

Ayşegül Avşar Tuncay , Hakan Dedeoğlu

https://doi.org/10.17860/mersinefd.570625

Cited By: 1

Öz

Okumayı anlamlandırmanın ilk aşaması kelime tanımadır. Öğrenci, okuma metninde geçen kelimeleri tanırsa okuma onun için anlamlı hâle gelecektir. İlkokullarda öğrenciler farklı kelime tanıma düzeylerine sahip olmalarına rağmen aynı okuma parçalarını okumaktadırlar. Bu da okuma değerlendirme çalışmalarında öğrenciler arasındaki bireysel farklılıkları dikkate almayıp grupla değerlendirmenin yapılmasına neden olmaktadır. Bu araştırmada öğrencilerin kelime tanıma düzeylerinin belirlenmesi ve okuma parçalarının öğrencilerin düzeylerine göre seçilmesi açısından katkı sağlayacak bir aracın geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bireysel bir değerlendirme aracı olarak tasarlanan envanterlerden Kelime Tanıma Envanteri-1’de (KTE-1) yer alan kelimeler öğrencilerin ilkokuma yazma sürecinde karşılaştıkları 6 seviye ses grubundan oluşan kelimelerden; Kelime Tanıma Envanteri-2’de (KTE-2) yer alan kelimeler ise ders kitaplarında geçen ve sınıf içi uygulamalarında öğrendikleri kelimelerden oluşmuştur. Tasarım ve geliştirme araştırma modelinin Tip 1 geliştirme araştırması türü kullanılarak yapılan araştırmanın çalışma grubunu uygun örnekleme yöntemiyle seçilmiş toplam 85 (%52 kadın, %48 erkek) ilkokul birinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Kelimelerin uygunluğu için içerik geçerliğine bakılmış, iç ve dış geçerliğine olası etki eden etkenlere yönelik önlemler alınmıştır. İç tutarlıklarının güvenirliğini ortaya koymak için KTE-1 ve KTE-2’nin güvenirlik katsayısı hesaplaması yapılmış; KTE-1’in tüm listelerinin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısının .986; KTE-2’nin ise .970 olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlar, KTE-1 ve KTE-2’nin geçerlik ve güvenirliğinin yüksek düzeyde olduğunu ortaya koyması, hata türü ve kelime türü arasında yüksek düzeyde ilişki bulunması, kelimeyi doğru okuma ve okuma hızları arasında doğru orantı olması ve tüm bu özelliklerin her iki envanterde de tutarlılık göstermesi envanterlerin iyi bir ölçme aracı olma özelliğine sahip olduğunu göstermektedir. KTE uygulanması sonucunda, öğrencilerin kelime tanıma düzeyleri belirlenerek kelime tanıma becerilerinin değerlendirilmesine ve bireysel ihtiyaçlarına uygun olan okuma çalışmaları yapılmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kelime tanıma, kelime tanımayı değerlendirme, kelime tanıma envanteri, geçerlik, güvenirlik

Kaynakça

• Aköz, Y., Toptaş, B. (2009, Mayıs). İlköğretim 4. sınıf öğrencilerinin Türkçe dersinde öğrendiği kelimelerin anlamlarının karşılığının zihinsel olarak kavrama düzeylerinin incelenmesi [Öz]. VIII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu’nda sunulan bildiri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Eskişehir.
• Akyol, H. (1998). Kelime tanıma ve okumaya etkisi. VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Sempozyumu Bildirileri, Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları, 1, 677-684.
• Akyol, H. (2012). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Akyol, H., Yıldırım, K., Ateş, S., Çetinkaya, Ç. ve Rasinski, T. V. (2014). Okumayı değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Avşar-Tuncay, A. (2017). İlkokul birinci sınıf öğrencilerine yönelik bir kelime tanıma envanteri tasarım ve geliştirme çalışması (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bader, L. A. and Pearce, D. L. (2013). Bader reading and language inventory (7th ed.). New Jersey: Pearson Education.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Cooter, R. B. and Flynt, E. S. (1996). Teaching reading in the content areas: Developing content literacy for all students. New Jersey: Prentice-Hall, Inc.
• Çetinkaya, Ç. (2011). İlköğretim 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin kelime kullanım sıklıkları üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çıplak, M. (2005). Uşak merkez ilköğretim 5., 8. ve 11. sınıfların yazılı kelime hazinesinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Delimehmet-Dada, Ş. (2017). Öğrenme güçlüğü olan ve olmayan öğrencilerin sözcük bilgisi ve okuduğunu anlama becerileri arasindaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Design-Based Research Collective. (2003). Design-based research: An emerging paradigm for educational inquiry. Educational Researcher, 32(1), 5-8.
• Garnett, K. (2011). Fluency in learning to read: Conceptions, misconceptions, learning disabilities, and instructional moves. In J. R. Birsh (Ed.), Multisensory teaching of basic language skills (p. 293-320). Baltimore, MD: Brookes Publishing.
• Genç, B. (2010). Türkçe dersinde öğrenilen yeni sözcüklerin yazılı anlatımda kullanım durumu (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Genç, T. (2016). İşitme engelli kaynaştirma öğrencilerinin okuma becerilerinin formel olmayan okuma envanteri ile değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Goodman, K. (1967). Reading: A psycholinguistic guessing game. Journal of the Reading Specialist, 6, 126-135.
• Göçer. A. (2013). İlköğretimde Türkçe öğretimi. A. Kırkkılıç ve H. Akyol (Editörler), Türkçe öğretiminde ölçme ve değerlendirme içinde (ss. 477-519). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Göçmenler, H. (2016). Koklear implant kullanan çocuklarda okuma ve yazma becerilerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Harris, A. J. and Sipay, E. R. (1990). How to increase reading ability: A guide to developmental & remedial methods. (9th ed.). London: Longman.
• Johns, J. L. (2016). The basic reading inventory (12th ed.). Dubuque, IA: Kendall/Hunt.
• Johnson, A. P. (2014). Eylem araştırması el kitabı. (Yıldız U. ve Meltem Ö. A., Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karadağ, Ö. (2013). Kelime öğretimi. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Karahan, F. (2007). Language attitudes of Turkish students towards the English language and its use in Turkish context. Journal of Arts and Sciences, 7, 73-87.
• Karasu, H. P. (2011). İşitme engelli öğrenciler ve normal işiten öğrencilerin okuma becerilerinin formel olmayan okuma envanteri ile değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi), Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Karasu, H. P., Girgin, Ü. ve Uzuner, Y. (2011). Okuma becerilerini değerlendirmede formel olmayan okuma envanterlerinin kullanımı. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 1(1), 108-124.
• Kırcaali-İftar, G. (1999). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. (Editör: Ali Atıf Bir) Ölçme içinde (ss. 13-17). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 1081.
• Korkmaz, Z. (2007). Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi (2. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kretschmer, R. R. and Kretschmer, L. W. (1978). Language development and intervention with hearing impaired. Baltimore: University Park Press.
• McKenney, S. and Reeves, T. C. (2013). Handbook of research on educational communications technology. In J. Michael Spector, M. David Merrill, Jan Elen, M. and J. Bishop (Eds.), Educational Design Research. (pp. 131-160). New York: Springer.
• McLoughlin, J. A. and Lewis, R. B. (2004). Özel gereksinimli öğrencilerin ölçümlenmesi (F. Gencer, Çev.) Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• MEB. (2009). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1-5. Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
• Mutlu, N. (2016). Tasarım ve geliştime araştırma modeli. M. Yaşar Özden ve L. Durdu (Editörler). Eğitimde üretim tabanlı çalışmalar için nitel araştırma yöntemleri içinde (ss. 49-70). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Özden, M. Y. ve Durdu, L. (2016). Eğitimde üretim tabanlı çalışmalar için nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Özkan, E. (2012). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında öğrencilere kazandırılması hedeflenen sözcüklerin öğretimi ve iç sözlük ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Pray, M. L. and Ross, R. (1969). The graded word list: Quick gauge of reading ability. Journal of Reading, 12(4), 305-307.
• Rayner, K., Foorman, B. R., Perfetti, C. A., Pesetsky, D., & Seidenberg, M. S. (2001). How psychological science informs the teaching of reading. Psychological Science in the Public Interest, 2, 31-74.
• Richey, R. C. and Klein, J. D. (2008). Research on design and development. In J. M. Spector, M. D. Merrill, J. van Merrienboer and M. P. Driscoll (Eds.), Handbook of research for educational communications and technology (pp. 748–757). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Richek, M. A., Caldwell, J. S., Jennings, J. H. and Lerner, J. W. (2002). Reading problems: Assessment and teaching strategies (4th ed.). Boston: Allyn and Bacon.
• Roe, B. D. and Burns, P. C. (2007). Informal Reading Inventory. Preprimer to twelfth grade (7th edition). Boston, New York: Houghton Mifflin Company.
• Silvaroli, N. J. and Wheelock, W. H. (2011). Classroom reading inventory (12th ed.). Boston, MA: McGraw-Hill.
• Shanker, J.L. and Cockrum, W.A. (2014). Ekwall/Shanker reading inventory (6th ed.). Boston, MA: Allyn & Bacon.
• Snow, C. E., Burns, M. S., & Griffin, P. (Eds.). (1998). Preventing reading difficulties in young children. Washington, DC: National Academy Press.
• Temur, T. (2006). İlköğretim 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin yazı dilindeki kelime hazinelerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Thiagarajan, S., Semmel, D. S. and Semmel, M. I. (1974). Instructional development for training teachers of exceptional children: A Sourcebook. University of Minnesota: Leadership Training Institute/Special Education.
• Thorndike, E.L. and Lorge, I. (1944). The teacher's word book of 30,000 words. New York: Teachers College, Columbia University.
• Torgesen, J. K. (1986). Computers and cognition in reading: A focus on decoding fluency. Exceptional Children, 53, 157-162.
• TÜİK. (2017). http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1059 Erişim Tarihi: 28.09.2017.
• Uzuner, Y. (2008). İlk okuma yazma öğretiminde ölçme değerlendirme. G. Can (Editör). İlk okuma ve yazma öğretimi içinde (ss. 209-237). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Woods, M. L. and Moe, A. J. (2011). Analytical reading inventory: Comprehensive standards- based assessment for all students including gifted and remedial (9th ed.). Boston, MA: Pearson Education.
• Yalçın, S. K. (2005). İlköğretim 1. ve 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki sözvarlığı unsurlarının eğitsel açıdan değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Yersüren, N. (2009). Türk dil bilgisinde kelime türleri (ad ve ad soylu kelimeler) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.