Ergenlerde Şiddet Eğiliminin Yordayıcıları Olarak Sosyal Kaygı ve Duygusal Özerklik

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 1, 1 - 14, 11.04.2020

Suat Kılıçarslan İzzet Parmaksız

https://doi.org/10.17860/mersinefd.680237

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmada sosyal kaygı ve duygusal özerkliğin ergenlerin şiddet eğilimlerini yordama gücü incelenmiştir. Araştırma, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Orta Anadolu’da bir ilde öğrenimlerine devam eden ve yaşları 13 ve 17 arasında değişmekte olan öğrenciler ile yürütülmüştür. Araştırmaya 317 (%51) kız ve 296 (%49) erkek olmak üzere toplam 613 öğrenci katılmıştır. Araştırmanın verileri Ergenler İçin Sosyal Kaygı Ölçeği, Duygusal Özerklik Ölçeği, Şiddet Eğilimi Ölçeği ve araştırmacılar tarafından oluşturulan demografik bilgi formu kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın bulguları incelendiğinde, sosyal kaygı ölçeği alt boyutu olan ‘olumsuz değerlendirilme korkusu’ ile şiddet eğilimi puanları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu görülürken; Duygusal Özerklik Ölçeğinin ‘ebeveyni idealleştirmeme’, ‘ebeveynden bağımsızlık’ ve ‘bireyleşme’ alt boyutları ile şiddet eğilimi puanları arasında negatif yönde anlamlı ilişkiler olduğu görülmüştür. Bununla birlikte; araştırmaya katılan ergenlerin şiddet eğilimi puanlarının cinsiyete ve anne-baba eğitim düzeyine göre farklılaştığı görülmüştür. Sonuç olarak, ergenlerin cinsiyet ve anne-baba eğitimi gibi sosyo-demografik bilgileri, sosyal kaygı ölçeği alt boyutu olan ‘olumsuz değerlendirilme korkusu’ ve duygusal özerklik ölçeği alt boyutları olan ‘ebeveyni idealleştirmeme’, ‘ebeveynden bağımsızlık’ ve ‘bireyleşme’ alt boyutlarının birlikte şiddet eğiliminin anlamlı yordayıcıları olduğu saptanmıştır. Bu sonuçlar bireyin kimlik gelişiminde kritik bir gelişim sürecini ifade eden ergenlik döneminde şiddet eğilimini kontrol etmeleri konusunda, sosyal kaygıları ile baş edebilmeleri ve ailesinden bağımsızlaşma ihtiyacını giderebilmesinde duygusal özerklik sağlayabilmelerinin çok önemli olduğunu göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

ergenlik, sosyal kaygı, duygusal özerklik, şiddet

Kaynakça

• Adalbjarnardottir, S. (1995). How schoolchildren propose to negotiate: the role of social withdrawal, social anxiety, and locus of control. Child Development, 66,1739-1751.
• Ahmad, S., Rafeh, A., & Rafique, M. (2018). Relationship between Emotional Autonomy and Behaviour Problems Among Adolescents: Moderating Impact of Gender. Pakistan Journal of Psychological Research, 33(2), 473-492.
• Albano, A. M. & Hayward. (2004). Social anxiety disorder. In Ollendick, T. H. (Ed.). Phobic and anxiety disorders in children and adolescents: A clinician (pp. 198-235). Cary, NC, USA: Oxford University Press.
• Amerikan Psikiyatri Birliği (2013). Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal el kitabı. Beşinci Baskı (DSM-5), (Çev.: E Köroğlu) Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 129-31.
• Aral, N., Ayhan, A., Türkmenler, B. & Akbıyık, A. (2004). İlköğretim okullarının sekizinci sınıfına devam eden çocukların saldırganlık eğilimlerinin incelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 17 (25), 18-24.
• Avcı, A. (2010). Aile Yapı ve Atmosferinin Okul Şiddetine Etkisi. Değerler Eğitim Dergisi, 8 (19): 7-52.
• Avcı, R. (2006). Şiddet davranışı gösteren ve göstermeyen ergenlerin ailelerinin aile işlevleri, öfke ve öfke ifade tarzları açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Ayan, S. (2007). Aile içinde şiddete uğrayan çocukların saldırganlık eğilimleri, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8, 206-214.
• Aydın, A. & Tekinsav-Sütçü, S. (2007). Ergenler İçin Sosyal Kaygı Ölçeğinin (ESKÖ) Geçerlik ve Güvenirliğin İncelenmesi. Çocuk, Gençlik ve Ruh Sağlığı Dergisi, 14 (2), 79–89.
• Balkis, M., Duru, E. ve Buluş, M. (2005). Şiddete yönelik tutumların özyeterlik, medya, şiddete yönelik inanç, arkadaş grubu ve okula bağlılık duygusuyla ilişkisi. Ege Eğitim Dergisi, 6(2), 79–96. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu (1998). Aile İçinde ve Toplumsal Alanda Şiddet, Ankara Başbakanlık Basımevi.
• Beck, A. T. (2005). Bilişsel Terapi ve Duygusal Bozukluklar. (Çev. A. Türkcan). Litera Yayıncılık: İstanbul.
• Beidel, D. C., Turner, S. M., & Morris T. L. (1999). Psychopathology of childhood social phobia. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 38 (6), 643-650.
• Beyers, W., & Goossens, L. (1999). Emotional autonomy, psychosocial adjustment, and parenting: Interactions, moderating, and mediating effects. Journal of Adolescence, 22, 753–769.
• Bowen, M. (1972). Toward a differentiation of a self in one’s family. In James L. Framo (Ed.), Family interaction (pp. 111– 173). New York: Springer.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Veri analizi el kitabı (2. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık: Ankara.
• Canoğulları, Ö. (2014). İnternet bağımlılık düzeyleri farklı ergenlerin cinsiyetlerine göre psikolojik ihtiyaçları, sosyal kaygıları ve anne baba tutum algılarının incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Chhabra, V., Bhatia, M.S., Gupta, S., Kumar, P. & Srivastava, S. (2009). Prevalence of social phobia in school-going adolescents in an urban area. Delhi Psychiatry Journal, 12(1), 18-25.
• Chou, K. L. (2000). Emotional Autonomy and Depression among Chinese Adolescents. The Journal of genetic psychology, 161(2), 161-168.
• Chou, K. L. (2003). Emotional autonomy and problem behavior among Chinese adolescents. The Journal of genetic psychology, 164(4), 473-480.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd Ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Earlbaum Associates.
• Collins, W. A., Gleason, T. & Sesma, A. (1997). Internalization, autonomy, and relationships: Development during adolescence. In J. E. Grusec, & L. Kyczynski (Eds.), Parenting and children’s internalization of values (pp. 78–99). New York: Wiley.
• Cruz, E.L., Martins, P.D. & Diniz, P.R. (2017). Factors related to the association of social anxiety disorder and alcohol use among adolescents: A systematic review. Journal de Pediatria, 93, 442-451.
• Deniz, M., Çok, F., & Duyan, V. (2013). Duygusal özerklik ölçeği’nin ergenler için uyarlanması ve psikometrik özellikleri. Eğitim ve Bilim, 38(167).
• Dhillon, R. (2014). Relationship of emotional autonomy with anxiety and depression. In Annual International Conference on Cognitive & Behavioral Psychology (p. 125).
• Dhillon, R., & Mehra, N. (2019). Hardiness as a Moderator in the Relationship Between Emotional Autonomy and Depression Among Adolescents. Pakistan Journal of Psychological Research, 34(2).
• Durmuş, E ve Gürgan, U. (2005). Lise öğrencilerinin şiddet ve saldırganlık eğilimleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3 (3), 253-269.
• Efilti, E. (2006). Ortaöğretim kurumlarında okuyan öğrencilerin saldırganlık, denetim odağı ve kişilik özelliklerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erath, S. A., Flanagan, K. S., & Bierman, K. L. (2007). Social anxiety and peer relations in early adolescence: Behavioral and cognitive factors. Journal of Abnormal Child Psychology, 35(3), 405-416. doi:10.1007/s10802-007-9099-2.
• Ersanlı, K. (2012). Benliğin Gelişimi ve Görevleri (3 b.). Ankara: Tarcan Matbaa Yayıncılık. Ersanlı, K. (2012). Davranışlarımız. Ankara: Birleşik Dağıtım Kitabevi.
• Flanagan, K.S.,Erath, S.A., Bierman,K.L.(2008). Unique Associations Between Peer and Social Anxiety in Early Adolescence, Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 37(4), 759-769.
• Gençoğlu, C., Kumcağız, H., Ersanlı, K. (2014). Ergenlerin Şiddet Eğilimine Etki Eden Ailevi Faktörler. Turkish Studies-İnternational Periodical For The Languages, Literature And History of Turkish or Turkic, 9(2),639-652.
• Giles, J.W., Heyman, G.D. (2005). Preschoolers’ Use Of Trait-Relevant İnformation To Evaluate The Appropriateness Of An Aggressive Response. Aggressive Behavior, 31, 498-509.
• Gordon, T. (1999). Etkili ana baba eğitimi. (Çev. E. Aksay ve B.Özkan). İstanbul :Ya-pa Yayınları Green, B. S. & Salkınd J.N. (2010). Using SPSS for windows and macintosh: Analyzing and understanding data. Prentice Hall Press Upper Saddle River, NJ USA.
• Güven, M., & Aslan, S. (2010). The Separation-Individuation and Perceived Parenting Styles in Adolescence. Eurasian Journal of Educational Research, 117-132.
• Hamarta, E. (2009). Ergenlerin sosyal kaygılarının kişilerarası problem çözme ve mükemmeliyetçilik açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 8(3).
• Hazen, A. L. & Stein, M. B. (1995). Social phobia. Washington: American Psychiatric Press.
• Henning, K., Leitenberg, H., Coffey, P., Bennett, T., ve Jankowski, M. K. (1997). Longterm psychological adjustment to witnessing interparental physical conflict during childhood. Child Abuse and Neglect, 21, 501-515. Doi:10.1016/S0145- 2134(97)00009-4
• Huck, S.W. (2008). Reading Statistics and Research, 5th Edition. Pearson Educational Inc., Allyn and Bacon: Boston - New York.
• Kalaycı, Ş. (2010). Faktör analizi, (Ed. Şeref Kalaycı), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Beşinci Baskı, içinde (321-331), Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karakaya, E. (2008). Endüstri Meslek Lisesi Öğrencilerinin Şiddet Eğilimlerinin Çok Yönlü Olarak Değerlendirilmesi, İstanbul İli Avrupa Yakası Örneği.” Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayın: Ankara.
• Karataş, Z. B. (2002). Anne baba saldırganlığı ile lise öğrencilerinin saldırganlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Kashdan, T., B. (2007). Social anxiety spectrum and diminished positive experiences: Theoretical synthesis and meta-analysis, Clinical Psychological Review, 27, 348-365.
• Kula, E. (2008). Endüstri meslek lisesi öğrencilerinin umutsuzluk düzeyleri ve saldırganlık durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• La Greca LJ, Lopez N (1998) Social anxiety among adolescents: Linkages with peer relations and friendships. Journal of Abnorm Child Psychology 26:83-94.
• Lamborn, S. D. & Steinberg, L. (1993). Emotional autonomy redux: Revisiting Ryan and Lynch. Child Development, 64, 483-499.
• Lee, S. J. (2009). Online communication and adolescent social ties: Who benefits more from Internet use?. Journal of Computer-Mediated Communication, 14(3), 509-531.
• Lopez, V. A., & Emmer, E. T. (2002). Influences of beliefs and values on male adolescents' decision to commit violent offenses. Psychology of Men and Masculinity, 3(1), 28.
• Mehtalia, K. & Vankar, G., K. (2004). Social anxiety in adolescents, Indian Journal of Psychiatry, 46(3), 221-227.
• Natarajan, P. (2013). A study on emotional autonomy among adolescents. Retrieved from http://www.researchjournal.com/view.php?id=94.
• Noom, M., Dekovic, M., and Meeus, W. (2001). Conceptual analysis and measurement of adolescent autonomy. Journal of Youth and Adolescence, 30(5), 577-595.
• Özgür G.,Yörükoğlu G,B. Arabacı (2011). Lise Öğrencilerinin Şiddet Algıları, Şiddet Eğilim Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 55.
• Palancı, M. (2004). Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı sorunlarını açıklamaya yönelik bir model çalışması. XIII: Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Pathak, R., Sharma, R. C., Parvan, U. C., Gupta, B. P., Ojha, R. K. ve Goel, N. K. (2011). Behavioural and emotional problems in school going adolescents. Australasian Medical Journal, 4(1), 15-21. Doi:10.4066/AMJ.2011.464.
• Peterson FL, Walker L, Whatt TJ, Rheinboldt K, White C, Hogkinson M. (2003). Evidence-Based Sexuality Education. American Public Health Association. Annual Conference San Francisco, California.
• Peterson,G.W, Bush,K.R, Supple,A., (1999), Predicting adolescent autonomy from parents: Relationship, connectedness and restrictiveness, Sociological Inquiry, 3, 431-457.
• Pineles, S. L. and Mineka, S. (2005). Attentional biases to ınternal and external sources of potential threat ın social anxiety. Journal of Abnormal Psychology, 114(2), 314-318.
• Pontillo, M., Guerrera, S., Ornella, S. Tata, M., C., Averna, R., Vicari, S. & Armando, M. (2017). An overview of recent findings on social anxiety disorder in adolescents and young adults at clinical high risk for psychosis. Brain Sciences, 7(127), 2-9.
• Rubin, K. H. & Mills, R. S. L. (1998). “The Many Faces Of Social İsolation İn Childhood”, Journal of Consulting and Clinical Psychology, N.56, p. 916-924.
• Ryan, R. M. & Lynch, J. H. (1989). Emotional autonomy versus detachment: Revisiting the vicissitudes of adolescence and young adulthood. Child Development, 60, 340–356.
• Rynerson, B. C. (1997) Violence Aganist Women, Maternity and Women’s Health Care, (D.L. Lowdermilk et al.,Eds), Sixth Edition, St.Louis, Wiesbaden: Mosby Year Book.
• Sağlam, A., & İkiz, F. E. (2017). Ortaokul öğrencilerinin şiddet eğilimleri ile okula bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Elementary Education Online, 16(3).
• Sandhu, D., & Kaur, D. (2012). Adolescent Problem Behaviour in Relation to Emotional Autonomy and Parent-Child Relationship, Canadian Social Science, 8(1), 29–35. DOI: 10.3968/j.css. 1923669720120801.1420.
• Scharf, S. (2000). Genders differences in adolescent aggression: an analysis of instrumentally. Unpublished doctoral dissertation, Central Michigan University, UK.
• Silvern, L.,Karly, J., Waelde, L., Hodges, W. ve Starek, J. (1995). Retrospective reports of parental partner abuse: relationships to depression, trauma symptoms and selfesteem among college students. Journal of Family Violence, 10,177-202.
• Spence, S. H., Donovan, C., &Brechman-Toussaint, M. (1999). Social skills, social outcomes, and cognitive features of childhood social phobia. Journal of Abnormal Psychology, 108 (2), 211-221.
• Steinberg, L. (2007). Ergenlik (Yayına Haz. Figen Çok). Ankara: İmge Kitabevi.
• Steinberg, L. ve Silverberg, S. B. (1986). The vicissitudes of autonomy in early adolescence. Child Development, 57, 841-851.
• Stewart, S.L., & Rubin, K.H. (1995). The social problem-solving skills of anxious-withdrawn children. Development and Psychopathology, 7, 323–336.
• Taşkesen, O. (2011). Güzel sanatlar ve spor liselerinin resim bölümleri ile genel liselerde verilen görsel sanatlar eğitiminin öğrencilerin şiddete yönelik davranışlarına etkileri üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tassin, C., Reynaert, C., Jacques, D. & Zdanowicz, N. (2014). Anxiety disorders in adolescence. Psychiatria Danubina, 26(1), 27-30.
• Thomas, S. P. & Smith, H. (2004). School Connectedness, Anger Behaviors, and Relationships of Violent and Nonviolent American Youth. Perspectives in Psychiatric Care, 40 ( 4), 135-138.
• Tuzgöl, M. (1998). Ana-Baba Tutumları Farklı Lise Öğrencilerinin Saldırganlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Wells A (2009) Metacognitive Therapy for Anxiety and Depression. New York, The Guilford Press.
• Wenzel, A., Graff-Dolezal, J., Macho, M., & Brendle, J. R. (2005). Communication and social skills in socially anxious and nonanxious individuals in the context of romantic relationships. Behaviour Research and Therapy, 43(4), 505-519.
• World Health Organization (WHO), (2002). World report on violence and health summary. Geneva,Switzerland.http://www.who.int/violence_injurypreention/violence/world_report/en/summary_en.pdf.
• Xu, Y., Schneier, F., Heimberg, R. G., Princisvalle, K., Liebowitz, M. R., Wang, S., & Blanco, C. (2012). Gender differences in social anxiety disorder: results from the national epidemiologic sample on alcohol and related conditions. Journal of Anxiety Disorders, 26(1), 12-19. doi:10.1016/j.janxdis.2011.08.006.
• Yılmaz, İ. (2008).Endüstri meslek lisesi öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin çok boyutlu olarak incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Zimmer-Gembeck, M. J. (2001). Autonomy in adolescence. In J. V. Lerner & R. M. Lerner (Eds.), Adolescence in America: An Encyclopedia (pp. 79-83). Denver, Co: Abc Clio.
• Zimmer-Gembeck, M. J. ve Collins, W. A. (2003). Autonomy development during adolescence. In G. R. Adams & M. Berzonsky (Eds.), Handbook of Adolescence (pp. 175-204). Oxford: Blackwell.
• Zorbaz, O. (2013). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.