Suriyeli Öğrencilerin Türkçe Öğrenim Sürecinin Etkilerine Yönelik Öğretmen Görüşleri

Yıl 2025, Cilt: 21 Sayı: 1, 19 - 31, 22.04.2025

Ece Yolcu , İrem Şahin Yoluk

https://doi.org/10.17860/mersinefd.1452956

Öz

Geçici koruma statüsünde ya da sığınmacı olan öğrencilerin uyum sürecinde ve dil öğreniminde pek çok sorun yaşadığı görülmektedir. Bu süreçlerin öğrenciler üzerinde psikolojik, sosyal ve duyuşsal gibi birçok açıdan etkileri söz konusudur. Öğrencilerin dil öğrenme sürecindeki deneyimleri ve bu sürecin psikososyal açıdan etkilerini belirleme amacıyla gerçekleştirilen bu araştırmada, Suriyeli öğrencilerin bulunduğu okullarda çalışan öğretmenlere ulaşılmıştır. Olgubilim deseniyle nitel bir araştırma olarak tasarlanan bu çalışmanın örneklemi kartopu yöntemiyle belirlenmiştir. Hazırlanan 7 açık uçlu sorudan oluşan çevrim içi bir form aracılığıyla 20 öğretmenden veri toplanmıştır. Toplanan verilerin analizinde tematik analiz yönteminden yararlanılmıştır. Öğretmenlerin görüşlerinden elde edilen sonuçlar doğrultusunda, öğrencilerin Türkçe ile karşılaşmalarının daha çok okul ortamında olduğu ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin dil öğrenim sürecinde sosyal çevreden ve aileden destek alamama gibi sorunlarla karşılaştıkları, bu sorunların daha çok öz kültüre bağlı kalma çabası, diller arası farklılıklar gibi durumlardan kaynaklandığı belirtilmiştir. Türkçe öğrenmenin, öğrencilerin anadillerine katkı sağlayıcı olduğu ve ailelerin uyum sürecine yardımcı olabildiği ifade edilmiştir. Ayrıca Türkçe öğrenmek öğrencilerin uyum güçlüklerini azaltsa da öğrencilerin öz kültürlerini koruma eğiliminin yüksek olduğu belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Suriyeli öğrenciler, Türkçe öğrenimi, Uyum süreci, Dil öğreniminin psikolojik etkileri, Tümdengelimsel içerik analizi

Teacher Opinions on the Turkish Learning Process of Syrian Students and the Psychological Effects of the Process

Öz

It is seen that students under temporary protection have many problems in the adaptation process and language learning. These processes also have repercussions on students' psychological states. In this study, which was conducted to determine the experiences of students in the language learning process and the psychological effects of this process, teachers working in schools with Syrian students were reached. The sample of this study, which was designed as a descriptive research, was determined by snowball method. Data were collected from 20 teachers through an online form consisting of 7 open-ended questions. Deductive content analysis method was used to analyse the collected data. In line with the results obtained from the teachers' opinions, it was stated that students encounter Turkish mostly at school, that they face problems such as not getting support from the social environment and family during the language learning process, that these problems are mostly caused by situations such as the effort to adhere to the native culture and differences between languages, that learning Turkish can contribute to their mother tongue, help the adaptation process of families and reduce the adaptation difficulties of students, but still the tendency of students to preserve their native culture is high.

Anahtar Kelimeler

Syrian students, Turkish learning, Adaptation process, Psychological effects of language learning, Deductive content analysis

Kaynakça

• AlHammadi, F. S. (2016). Psycholinguistic determinants of immigrant second language acquisition. Lingua, 179, 24-37. https://doi.org/10.1016/j.lingua.2016.03.001
• Aykırı, K. (2017). Sınıf öğretmenlerinin sınıflarındaki Suriyeli öğrencilerin eğitim durumlarına ilişkin görüşleri. Turkish Journal of Primary Education, 2(1), 44-56.
• Bernhard, S. (2023). Accommodation, empowerment and disinvestment—Typical second‐language learning trajectories of Syrian refugees in Germany. International Migration, 61(3), 254-269. https://doi.org/10.1111/imig.13044
• Büyükikiz, K. K. & Çangal, Ö. (2016). Suriyeli misafir öğrencilere Türkçe öğretimi projesi üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1414-1430.
• Boylu, E., & Çal Işık, P. (2019). Suriyeli mülteci çocuklara yabancı dil olarak Türkçe öğretenlerin yaşadıkları durumlara ilişkin görüşleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 895-936. https://doi.org/10.17152/gefad.421069
• Boylu, E. & Işık, P. (2020). Suriyeli mültecilerin yoğun olarak yaşadığı illerde Türkçe öğrenme süreçleri üzerine öğretmen görüşleri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 1113-1128. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020..-641783
• Ćatibušić, B., Gallagher, F., & Karazi, S. (2021). Syrian voices: An exploration of the language learning needs and integration supports for adult Syrian refugees in Ireland. International Journal of Inclusive Education, 25(1), 22-39. https://doi.org/10.1080/13603116.2019.1673957
• Clarke, V., & Braun, V. (2016). Thematic analysis. The Journal of Positive Psychology, 12(3), 297–298. https://doi.org/10.1080/17439760.2016.1262613
• Cresswell, J. W. & Creswell, JD (2018). Research design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Method Approaches (5th ed.). Sage Publication.
• Demi̇rci̇, M. (2015). B1 seviyesinde Türkçe öğrenen Suriyeli öğrencilerin sesli okuma becerisiyle ilgili tespitler. Turkish Studies, 10(7), 333-358.
• Deniz, Ö. (2021). Linguistic construction of translocal identites: Multilingual Ugandans in İstanbul. (Tez No: 699146) [Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi]
• Derman, S. (2010). Yabancı uyruklu öğrencilerin Türkiye Türkçesi öğreniminde karşılaştıkları sorunlar. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29(29), 227-247.
• Duğan, Ö. & Gürbüz, S. (2018). Suriyeli sığınmacıların sosyal entegrasyonuna yönelik bir araştırma. Turkish Studies Social Sciences, 13(26), 529-546. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14625
• Erduyan, I. (2022). Göç ve Dil. MSGSÜ Sosyal Bilimler, 2(26), 625-642. https://doi.org/10.56074/msgsusbd.1177774
• Erol Emiroğlu, S. (2018). Suriyeli Sığınmacı Çocukların Eğitimi ve Sorunları. (Tez no: 532782) [ Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi]
• Guest, G., MacQueen, K. M., & Namey, E. E. (2012). Introduction to applied thematic analysis. Applied thematic analysis, 3(20), 1-21. https://doi.org/10.4135/9781483384436
• Günay, V. D. (2015). İki ya da çok dillilik ve Avrupa toplumu [Bildiri Sunumu]. Uluslararası Türkçe Öğretimi Kongresi, Belçika.
• Güngör, F. & Şenel, E. A. (2018). Yabancı uyruklu ilkokul öğrencilerinin eğitim – öğretiminde yaşanan sorunlara ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Journal of Educational Sciences International, 8(2), 124-173. https://doi.org/10.18039/ajesi.454575
• Isphording, I. E., & Otten, S. (2014). Linguistic barriers in the destination language acquisition of immigrants. Journal of Economic Behavior & Organization, 105, 30-50. https://doi.org/10.1016/j.jebo.2014.03.027
• Karasu, M. A. (2016). Şanlıurfa’da yaşayan Suriyeli̇ sığınmacıların kentle uyum sorunu. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 995-1014.
• Kardeş, S., & Akman, B. (2018). Suriyeli mültecilerin eğitimine yönelik öğretmen görüşleri. İlkögretim Online, 17(3), 1225-1237. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.466333
• Kristen, C., Mühlau, P., & Schacht, D. (2016). Language acquisition of recently arrived immigrants in England, Germany, Ireland, and the Netherlands. Ethnicities, 16(2), 180-212. https://doi.org/10.1177/1468796815616157
• Kristen, C., & Seuring, J. (2021). Destination-language acquisition of recently arrived immigrants. Do refugees differ from other immigrants? Journal for Educational Research Online, 13(1), 128-156. https://doi.org/10.25656/01:22068
• Li, G. (2007). Home environment and second‐language acquisition: the importance of family capital. British Journal of Sociology of Education, 28(3), 285–299. https://doi.org/10.1080/01425690701252028
• Nimer, M. (2019). Türkiye’deki Suriyeli mültecilerin Türkçe dil eğitimi deneyimleri ve kurumsal yapılar. İstanbul Politikalar Merkezi Sabancı Üniversitesi Stiftung Mecrator Girişimi.
• ORSAM (2023). Hakkımızda. https://www.orsam.org.tr/index.php
• PİKTES (2023). Hakkımızda. https://piktes.gov.tr/cms/Home/Hakkimizda
• Sönmez, E. (2021). Investigating agency in discourse: Multilingual Iranian immigrants in İstanbul. (Tez No: 699274) [Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi]
• Şimşir, Z. & Dilmaç, B. (2018). Yabancı uyruklu öğrencilerin eğitim gördüğü okullarda öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileri. İlköğretim Online, 17(3), 1719- 1737. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.419647
• Taşkaya, S. M., & Ersoy, G. (2020). Suriyeli sığınmacılara Türkçe öğretiminde sınıf öğretmenlerinin uygulamaları. Çukurova Araştırmaları Dergisi, 2(2), 130-138. https://doi.org/10.18560/cukurova.31
• Tanrıkulu, F. (2017). Türkiye’de yaşayan Suriyeli çocukların eğitim sorunu ve çözüm önerileri. Liberal Düşünce Dergisi, 22(86), 127-144.
• Tokdemir, A. (1999). Anadil ve ikinci dil. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (13), 21-24.
• Türker, M. S., & Çelik, H. (2022). Investigation of Syrian refugees' motivations for learning Turkish. International Journal of Education and Literacy Studies, 10(1), 65-74. https://doi.org/10.7575/aiac.ijels.v.10n.1p.65
• Ünal, K., Taşkaya, S. M., & Ersoy, G. (2018). Suriyeli göçmenlerin yabancı dil olarak Türkçe öğrenirken karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 134-149. https://doi.org/10.31592/aeusbed.472814
• Whitaker, E. (2010). Language acquisition of the children of immigrants and the role of nonprofit organizations. University of Puget Sound.
• Yiğit, A., Şanlı, E., & Gökalp, M. (2021). Türkiye’deki Suriyeli öğrencilerin okula uyumlarına yönelik öğretmen, okul yöneticileri ve öğrencilerin görüşleri. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 40(1), 471-496. https://doi.org/10.7822/omuefd.856750