Geriatrik bireylerin yaşlılığa uyum düzeyi ile ağrı düzeyi arasındaki ilişki

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 1, 46 - 58, 29.04.2025

Feride Gör , Güler Duru Aşiret

https://doi.org/10.26559/mersinsbd.1520273

Öz

Amaç: Bu araştırmada, geriatrik bireylerin yaşlılığa uyum düzeyi ile ağrı düzeyi arasındaki ilişkiyi belirlemek amaçlandı. Yöntem: Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tipteki bu araştırma, 65 yaş ve üzeri 420 geriatrik birey ile gerçekleştirildi. Çalışma verileri, Tanıtıcı Özellikler Formu, Yaşlılarda Uyum Güçlüğünü Değerlendirme Ölçeği ve Geriatrik Ağrı Ölçeği ile çevrim içi toplandı. Veri analizinde, Shapiro-Wilk testi, Mann-Whitney U testi, Bonferroni düzeltmeli Kruskal-Wallis H testi ve Spearman korelasyon analizi kullanıldı. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 71.21±6.63 yıl olup, %56.2’si kadındır. Çoğunluğu (%87.6) son bir yıl içinde ağrı yaşadığını, %81.7’si ise son bir ay içerisinde ağrı yaşadığını belirtti. Yaşlılığa Uyum Güçlüğünü Değerlendirme Ölçeğinden aldıkları puan (0.50±0.43) yaşlılığa uyum düzeylerinin iyi olduğunu gösterdi. Geriatrik Ağrı Ölçeğinden alınan puan (36.13±25.85) da orta düzey ağrı yaşadıklarını gösterdi. Kadınların, bekarların, kronik hastalığı olanların, düzenli ilaç kullananların, yarı bağımlı ve bağımlı olanların daha şiddetli ağrı yaşadığı ve yaşlılığa uyum düzeylerinin daha düşük olduğu saptandı. Yaşa göre yapılan değerlendirmede, yaş ilerledikçe bireylerin daha şiddetli ağrı yaşadığı ve yaşlılığa uyum düzeylerinin azaldığı belirlendi. Sonuç: Araştırma bulguları, geriatrik bireylerin yaşlılığa uyum düzeyi ile ağrı düzeyi arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğunu gösterdi.

Anahtar Kelimeler

ağrı , uyum , yaşlılık , geriatri

Etik Beyan

Bu araştırma, Helsinki Bildirgesi’nde belirtilen ilkelere uygun olarak gerçekleştirilmiş olup araştırma ve yayın etiği ilkelerine uyulmuştur. Araştırmacılar tarafından araştırmanın yürütülmesi için etik uygunluk (16/12/2021 tarihi ve 2021/17-10 karar numarası) ve Sağlık Bakanlığı’ndan kurum izni (28/12/2021 tarihli) alınmıştır. Araştırmada kullanılabilmesi için Yaşlılarda Uyum Güçlüğünü Değerlendirme Ölçeği ve Geriatrik Ağrı Ölçeği’nin geliştiricilerinden ölçek kullanım izni alınmıştır. Bireylere ulaştırılan online anketin ilk bölümüne bilgilendirilmiş gönüllü onam formu eklenmiş ve çalışmaya gönüllü olarak katıldığını beyan eden kişiler araştırmaya dahil edilmiştir. Araştırma boyunca toplanan veriler araştırma amaçları dışında kullanılmamış ve üçüncü kişiler ile paylaşılmamıştır.

Teşekkür

Bu çalışmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden geriatrik bireylere teşekkür ederiz.

Kaynakça

• United Nations. World Population Ageing 2020 Highlights: Living arrangements of older persons, 2020. New York. (ST/ESA/SER.A/451).
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Dünya Nüfus Günü, 2024 [online], 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dunya-Nufus-Gunu-2024-53680. 29 Kasım 2024 tarihinde erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). İstatistiklerle Yaşlılar, 2023 [online], 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2023-53710. 29 Kasım 2024 tarihinde erişildi.
• Ağar A. Yaşlılarda ortaya çıkan fizyolojik değişiklikler. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi. 2020;3(3):347-354. doi: 10.38108/ouhcd.752133
• Şişman FN, Kutlu Y. Development of an assessment Scale of Adaptation Difficulty for the Elderly (ASADE) and its psychometric properties. J PsyNurs. 2016;7:25-33.
• Aşiret GD, Dutkun M. The effect of reminiscence therapy on the adaptation of elderly women to old age: a randomized clinical trial. Complement Ther Med. 2018;41:124-129. doi:10.1016/j.ctim.2018.09.018
• Yılmaz CK. Yaşlı bireylerin yaşlılığa uyum düzeyi ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Mersin Univ Saglık Bilim Derg. 2020;13(3):305-317. doi:10.26559/mersinsbd.736812
• Altıntaş HK, Alkaya SA. Adaptation difficulty and religious coping styles for the elderly in Turkey. Psychogeriatrics. 2020;20(6):865–870. doi:10.1111/psyg.12606(2020)
• von Faber M, Bootsma-van der Wiel A, van Exel E et al. Successful aging in the oldest old: who can be characterized as successfully aged? Arch Intern Med. 2001;161(22):2694-2700. doi:10.1001/archinte.161.22.2694.
• Jeste DV, Depp CA, Vahia IV. Successful cognitive and emotional aging. World Psychiatry. 2010;9(2):78-84. doi:10.1002/j.2051-5545.2010.tb00277.x
• Şimşek TT, Yumin ET, Öztürk A, Sertel M, Yumin M. Ev ortamında yaşayan yaşlı bireylerde ağrı ile sağlık durumu, mobilite ve günlük yaşam aktivite düzeyi arasındaki ilişki. Turk J Phys Med Rehabil. 2011;57(4):216-220.
• Akkoç Y, İrdesel J, Şenel K. Yaşlılara özgü sorunlar: üriner inkontinans, ağrı, immobilizasyon. Turk J Phys Med Rehabil. 2009;55(Ek-2):62-66.
• Çilingir D, Bulut E. Yaşlı bireylerde ağrıya yaklaşım. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;2(2):144-153.
• Kasar KS, Ünal E, Çapacı S, Yılmaz CK, Aşiret GD. Yaşlı bireylerin ağrıya yönelik tamamlayıcı ve alternatif tedavi kullanım durumu ve tutumu. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2020;7(3):271-277.
• Sawyer P, Bodner EV, Ritchie CS, Allman RM. Pain and pain medication use in community-dwelling older adults. Am J Geriatr Pharmacother. 2006;4(4):316-324. doi:10.1016/j.amjopharm.2006.12.005.
• Tanrıverdi G, Okanlı A, Çetin H ve ark. Yaşlı popülasyonunda ağrı. Turk Geriatri Derg. 2009;12(4):190-197.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Bireylerin son 4 hafta içerisinde bedensel ağrı hissedenlerin cinsiyet ve yaş grubuna göre dağılımı [online], 2023. https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=a%C4%9Fr%C4%B1. 26 Kasım 2024 tarihinde erişildi.
• Saka SD, Gözüm S. Toplumda yaşayan yaşlılarda ağrı prevalansı ve ağrı öz yönetim uygulamaları. Cukurova Medical Journal. 2020;45(2):596-603. doi: 10.17826/cumj.639994.
• Sezer Ö, Devran D, Dağdeviren HN. Yaşlılarda kronik ağrı durumu ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Türk Aile Hek Derg. 2021;25(3):76-83.
• Yu HY, Tang FI, Kuo BI, Yu S. Prevalence, interference, and risk factors for chronic pain among Taiwanese community older people. Pain Manag Nurs. 2006;7(1):2-11. doi:10.1016/j.pmn.2005.12.002
• Horner JK, Hanson LC, Wood D, Silver AG, Reynolds KS. Using quality improvement to address pain management practices in nursing homes. J Pain Symptom Manage. 2005;30(3):271-277. doi:10.1016/j.jpainsymman.2005.03.014
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). İl, yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus [online], 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/DownloadIstatistikselTablop=QmdlPRcjFdc274M2vVSQGkBMQweEZXi4TAQsncapEvWgoS18FnFHJtiOeESGvUuH. 1 Kasım 2022 tarihinde erişildi.
• Cochran WG. Sampling techniques. 3rd ed. New York: John Wiley and Sons; 1977.
• Daşkın G. Yaşlı bireylerin ağrı, depresyon ve yaşam kalitesi düzeylerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Sakarya, Türkiye: Sakarya Üniversitesi; 2019.
• Dursun G. Yaşlı bireylerde geriatrik ağrı ölçeği’nin geçerlik ve güvenilirlik çalışması [Yüksek lisans tezi]. Antalya, Türkiye: Akdeniz Üniversitesi; 2013.
• Öztürk S. Giresun ili Keşap ilçe merkezinde yaşayan yaşlılarda ağrı prevalansı ve ağrıyla baş etme yöntemleri [Yüksek lisans tezi]. Trabzon, Türkiye: Karadeniz Teknik Üniversitesi; 2016.
• Ünlü D. Silopi’de yaşayan yaşlı bireylerin ağrı prevalansı ve yaşam kalitesinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep, Türkiye: Hasan Kalyoncu Üniversitesi; 2020.
• Ferrell BA, Stein WM, Beck JC. The Geriatric Pain Measure: validity, reliability and factor analysis. J Am Geriatr Soc. 2000;48(12):1669-1673. doi:10.1111/j.1532-5415.2000.tb03881.x
• Dursun G, Bektas H. Cultural validation and reliability of the Turkish version of the Geriatric Pain Measure in the elderly. Pain Prac. 2017;17(4),505-513. doi:10.1111/papr.12473
• Büyüköztürk Ş. Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2002;32(32):470-483.
• Güler G, Güler N, Kocataş S, Akgül N. Yaşlıların sağlık bakım gereksinimleri. CMJ. 2009;31(4):367-373.
• Çetin Y, Yağcı N, Şahin NY. Kronik kas-iskelet ağrısı olan yaşlılarda kognitif düzeyin ağrı algısına etkisi. Mersin Univ Saglık Bilim Derg. 2015;8(3):71-78.
• Özel F, Yıldırım Y, Fadıloğlu C. Huzurevinde yaşayan yaşlılarda ağrı yönetimi. Ağrı. 2014;26(2):57-64.
• Saka SD. Toplumda yaşayan yaşlılarda ağrı prevalansı ve yaşlıların ağrı öz yönetim uygulamaları [Yüksek lisans tezi]. Antalya, Türkiye: Akdeniz Üniversitesi; 2017.
• Aşiret GD, Yiğit H. The effect of older people’s adaptation to old age on their health-related quality of life. LIFE: International Journal of Health and Life-Sciences. 2018;4(3):14-25.
• Kasar KS, Yüksel A. COVID-19 salgını sırasında yaşlı bireylerde uyum güçlüğü ile spiritüel iyi oluş arasındaki ilişki. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care. 2022;16(1):151-160.
• Tsai YF, Liu LL, Chung SC. Pain prevalence, experiences, and self-care management strategies among the community-dwelling elderly in Taiwan. J Pain Symptom Manage. 2010;40(4):575-581. doi:10.1016/j.jpainsymman.2010.02.013
• Küçükkaya S. Yaşlı bireylerin yaşam kalitesi ile yaşlılığa uyum düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye: Marmara Üniversitesi; 2020.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Hayat Tabloları, 2017-2019 [online], 2021. https://data.tuik.gov.tr /Bulten/Index?p=Hayat-Tablolari-2017-2019-33711. 23 Şubat 2023 tarihinde erişildi.
• Şahin Ş. Ağrı ve cinsiyet. Ağrı. 2004;16(2):17-25.
• Jakobsson U, Rahm Hallberg I, Westergren A. Pain management in elderly persons who require assistance with activities of daily living: a comparison of those living at home with those in special accommodations. Eur J Pain. 2004;8(4):335-344. doi:10.1016/j.ejpain.2003.10.007
• Ferrell BA, Ferrell BR, Rivera L. Pain in cognitively impaired nursing home patients. J Pain Symptom Manage. 1995;10(8):591-598. doi:10.1016/0885-3924(95)00121-2.
• Jakobsson U, Klevsgard R, Westergren A, Hallberg IR. Old people in pain: a comparative study. J Pain Symptom Manage. 2003;26(1):625-636. doi:10.1016/s0885-3924(03)00145-3.