Evliya Çelebi Zeyne'den Silifke'ye hangi güzergâh üzerinden ulaştı?

Yıl 2023, , 1 - 7, 28.06.2023

Ayhan Yalçın

https://doi.org/10.55044/meusbd.1259589

Öz

Bu yazıda 17. yüzyılda Ermenek-Mut üzerinden Silifke’yi ziyaret eden Evliya Çelebi’nin Mut sonrası ve özellikle Zeyne (Sütlüce)-Silifke arası geçtiği güzergâhın neresi olabileceği tartışılmaktadır. Söz konusu güzergâhın değerlendirmesi yapılırken, Evliya Çelebi’nin aktardıklarının anlatım sırası ve belirttiği yerleşim yerlerinin birbiriyle karıştırıldığı kanaatine varılmıştır. Bu nedenle yazarın aktarımları üzerinde ekleme-çıkarmalar yapılmıştır. Böylece yazarın anlatımının daha tutarlı, mantıklı ve makul bir düzenlemesi yapılmıştır. Orijinal metinle tarafımızdan düzeltilmiş metin karşılaştırılarak anlatımda geçen yerlerin günümüzdeki karşılıkları ve konumları belirlenmeye çalışılmıştır.

Evliya Çelebi’nin Mut’tan sonraki güzergâhının şu biçimde olması beklenir: Mut’un güneyindeki Zenbur Kalesi (Sinek Tepesi) yakınından Kurt Suyu’na ulaşmıştır. Kurt Suyu’ndan Zeyne’ye varıp, Zeyne sonrası bugünkü Nuru köyü civarına ulaşmıştır. Nuru köyü sonrası, Gökbelen’den geçerek günümüzde Kırtıl Tepesi (Kara Henk Sultan Beli ?) olarak adlandırılan mevkiye gelmiştir. Yoluna doğu yönünde devam ettiği zaman, günümüzün Cumhuriyet Alanı, Balandız köyü, Kandil vadisi ve Melengiç Boğazı’na çıkabilir. Melengiç Boğazı’a bitişik olan Han Gediği üzerinden Bahçederesi köyü vadisine ulaşması beklenir. Bu noktadan sonra güzergâh Huriler Tepesi ve ardından Silifke Kalesi’nde sona erer. Bu yolculukta ziyaret edilen Kara Henk Sultan tekkesi ve türbesinin zayıf bir ihtimalle Kırtıl Tepesi; daha kuvvetli ihtimalle de Huriler Tepesi olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Evilya Çelebi, Zeyne, Kara Henk, Suyolları, Silifke Kalesi

Kaynakça

• Altunan, S. (2002). “Osmanlı Devleti’nde Haberleşme Ağı: Menzilhâneler”, Türkler, C. X. Yeni Türkiye Yayınları.
• BOA. KK.d. No: 220
• BOA. NFS. d. No: 3646.
• BOA. TT.d. No: 83.
• BOA. TT.d. No: 272.
• BOA, (1996). 387 Numaralı Muhasebe i Vilayet i Karaman ve Rum Defteri (937/1530) I. BOA Yayınları.
• Çelik, Ş. (1994). Osmanlı Taşra Teşkilatında İçel Sancağı (1500-1584), Yayımlanmamış Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Evliya Çelebi Seyahatnamesi, (1935). (9. cilt), İstanbul: Maarif Vekâleti Yayınları.
• Evliya Çelebi Seyahatnamesi, (2011). Yapı Kredi Yayınları.
• Faroqhi, S. (1978). “16. Yüzyılda Batı ve Güney sancaklarında belirli aralıklarla kurulan pazarlar (İçel, Hamid, Karahisar-ı Sahib, Kütahya, Aydın ve Menteşe)”, (Çev. Melek Eğilmez). ODTÜ Gelişim Dergisi, 1, s. 39-85.
• Heberdey, R; Wilhelm, A. (1896). Reisen in Kilikien.
• Hogarth, D.G ve Munro, J.A.R. (1893). “Modern and Ancien Roads in Eastern Asia Minor”, Supplementary Paper III.
• İlgürel, M. (1995). “Evliya Çelebi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 11, 529-533.
• Karabekiroğlu, Ö. ve Yalçın, A. (2022). “Antik Çağ’da Seleucia ad Calycadnum kentinin su sistemleri” Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, 83, 127-141.
• Karauğuz, G. ve Doğanay, O. (2004). “İÖ. II. Binden Bizans Dönemine Kadar Orta Anadolu’nun güneyinden Akdeniz Kıyılarına Uzanan Yolağı Üzerine Düşünceler”, Olba X, 1-44.
• Okumuş, E. (2009). “Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde Mersin”, Mersin Sempozyumu, Cilt III, Mersin Valiliği Yayını, s. 2073-2099.
• Öz, H. (2008). Mersin’deki Ziyaret Yerlerinin Halkbilimi Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Uzun, P. ve Ülkü, C. (2021). Evliya Çelebi’nin izinde Silifke’den Erdemli’ye, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (1), 134-163.
• Tezcan, N. (2009), Seyahatname, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 37, 17-19.
• Yalçın, A. (2022). Antik Kilikya Kenti Prakana’nın konumu hakkında düşünceler. Arkhaia Anatolika, 5, 74-83.