Çevre Eğitimi Alan Fen Bilgisi ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının Doğaya Yönelik Metaforik Algıları

Yıl 2023, Sayı: 9, 241 - 271, 15.03.2023

Ahmet Uyar

https://doi.org/10.56720/mevzu.1232241

Öz

Bu çalışmanın amacı çevre eğitimi alan fen bilgisi ve sınıf öğretmeni adaylarının doğaya yönelik algılarının metaforlar yoluyla incelenmesidir. Öğretmen adaylarının “doğa” kavramına yönelik algılarının incelenmesi amacıyla fenomenolojik desen tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesinde öğrenim gören ve çevre eğitimi dersini alan 169 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Çalışmaya katılan öğretmen adaylarının doğaya yönelik algılarını tespit etmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen açık uçlu anket kullanılmıştır. Veriler nitel veri analiz programı kullanılarak içerik analizine tabi tutulmuştur. Öğretmen adayları doğa kavramına yönelik 68 metafor üretmiştir. Üretilen bu metaforlardan yedi kategori oluşmuştur. Doğa kavramına yönelik metaforlar; “yaşam kaynağı olması”, “yansıtıcı olması”, “değerli olması”, “denge ve düzene sahip olması”, “rahatlatıcı olması”, “estetik ve sanatsal olması”, “yaşam alanı olması” kategorilerinde toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çevre eğitimi, doğa, öğretmen adayı, metafor

Metaphoric Perceptions of Science and Classroom Teacher Candidates Who Had Environmental Education towards Nature

Öz

The aim of this study is to examine the perceptions of science and class-room teacher candidates who had environmental education towards nature using metaphors. Phenomenological design was preferred in order to examine the perceptions of teacher candidates towards the concept of “nature”. The study group of the research consisted of 169 teacher candidates studying at the Faculty of Education of Hatay Mustafa Kemal University and attending the environmental education course. An open-ended questionnaire developed by the researcher was used to determine the perceptions of the teacher candidates participating in the study towards nature. The data were subjected to content analysis using a qualitative data analysis program. Teacher candidates produced 68 metaphors for the concept of nature. Seven categories were formed from these metaphors. Metaphors for the concept of nature were grouped under the categories of “being a source of life”, “being reflective”, “being valuable”, “having balance and order”, “being relaxing”, “being aesthetic and artistic”, and “being a living space”.

Anahtar Kelimeler

Environmental education, nature, teacher candidate, metaphor.

Kaynakça

• Akgün, A., Duruk Ü., & Gülmez Güngörmez, H. (2016). Ortaokul öğrencilerinin çevre eğitimi kavramına yönelik metaforları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 215-224. doi: 10.14582/DUZGEF.714
• Akınoğlu, O., & Sarı, A. (2009). İlköğretim programlarında çevre eğitimi. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 30, 5-29.
• Altın M. (2001). Biyoloji öğretmeni adaylarında çevre eğitimi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aydın, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin “çevre” kavramına yönelik metaforik algıları. Eastern Geographical Review, 16(26) , 25-44 .
• Barrett, M. J. (2007). Homework and filedwork: Investigations into the rhetoric-reality gap in environmental education research and pedagogy. Envronmental Education Research, 13(2), 209-223.
• Baş, T., & Akturan, U. (2017). Sosyal bilimlerde bilgisayar destekli nitel araştırma yöntemleri (3. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
• Ceylan, M. (2019). Doğa etkinliklerine katılan çocukların “doğa” kavramına ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 38-48.
• Çakmak, M. (2018). Türkiye'de çevre kavramı bağlamında yapılan metafor çalışmalarının içerik analizleri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(25), 172-193. doi:10.29329/mjer.2018.153.10
• Çevre Bakanlığı (1998). Çevre notları, Ankara: Çevre Eğitimi ve Yayın Dairesi Başkanlığı.
• Demir, E., & Yalçın, H. (2014). Türkiye’de çevre eğitimi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 7(2), 7-18.
• Deniş Çeliker, H., & Akar, A. (2015). Ortaokul öğrencilerinin doğaya ilişkin metaforları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) , 16(2), 101-119.
• Doğan, Y. (2017). Ortaokul öğrencilerinin çevre kavramına ilişkin sezgisel algıları: Bir metafor analizi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 721-740.
• Erdoğan, M., Kostova, Z., & Marcinkowski, T. (2009). Components of envi-ronmental literacy in elementary science education curriculum in Bulgaria and Turkey. Eurasian Journal of Mathematics, Science and Technology Education. 5(1), 15-26.
• Erol, G. H., & Gezer, K. (2006). Prospective of elementary school teachers’ attitudes toward environment and environmental problems. International Journal of Environmental and Science Education, 1(1), 65-77.
• Eroğlu, S., & Bektaş, O. (2016). STEM eğitimi almış fen bilimleri öğretmenlerinin stem temelli ders etkinlikleri hakkındaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi- Journal of Qualitative Research in Education, 4(3), 43- 67.
• Görümlü T. (2003). Liselerde çevreye karşı duyarlılığın oluşmasında çevre eğitiminin önemi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gruenewald, D. A. & Manteaw, B. O. (2007). Oil and water stil: How no child left behind limits and distorts environmental education in US schools. Environmental Education Research, 13(2), 171-188.
• Kahyaoğlu, M. (2015). İlköğretim öğrencilerinin doğa kavramına ilişkin algılarının metaforlar yoluyla incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 10 (11), 831-846.
• Kahyaoğlu, M., & Kırıktaş, H. (2016). Ortaöğretim ve Üniversite Öğrencilerinin “Doğa” Kavramına İlişkin Algılarının Metaforlar Analizi Yoluyla İncelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 33, 58-76.
• MEB, (2013). İlköğretim Kurumları (İlkokullar ve Ortaokullar) Fen Bilimleri Dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı.
• Meral, E., Küçük, B., & Gedik, F. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre kavramına ilişkin metaforik algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 65-78.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Noyes, A. (2004). Producing mathematics teachers: A sociological perspective. Teaching Education, 15(3), 243– 256.
• Palmer, J. (1998). Environmental education in the 21st century: Theory, practice, progress and promise (New York, Routledge/Falmer).
• Özdemir, O. (2007). Yeni bir çevre eğitimi perspektifi: “Sürdürülebilir gelişme amaçlı eğitim”. Eğitim ve Bilim, 32(4), 23-39.
• Özoğul, S. Ç. (1993). “Yaygın Eğitim Düzeyinde Çevre İçin Eğitim,” Çevre Eğitimi. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yayınları.
• Stokes, E., Edge, A., & West, A. (2001). Environmental education in the educational systems of the European Union, Synthesis Report Commissioned by the Environment Directorate-General of the European Commission.
• Türkiye Çevre Atlası (2004). Düzenleme ve tasarım: Ali Rıza Baykan, TC. Çevre ve Orman Bakanlığı, ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü, Ankara. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/turk-yecevreatlas- -20180514084340.pdf
• Uyar, A., Canpolat, M., & Şan, İ. (2021). STEM merkezindeki öğretmenlerin ve öğrencilerin STEM eğitimi hakkındaki görüşleri: PayaSTEM merkezi örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 151-170.
• Yazıcı, Ö. (2013). Coğrafya öğretmenlerinin “çevre” kavramına ilişkin algıları: bir metafor analizi çalışması. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(5), 811-828.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (11. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• YÖK (2018). Yeni öğretmen yetiştirme lisans programları. https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari- birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari