Özel Gereksinimli ve Tipik Gelişim Gösteren Öğrencilerin Sosyal ve Duygusal Öğrenme Becerilerinin Karşılaştırılması: Tarama Çalışması

Yıl 2024, Sayı: Ö2 - Özel Eğitimde Disiplinlerarası Çalışmalar, 127 - 149, 31.12.2024

Şerife Şenay İlik , Mehmet Çomak

https://doi.org/10.56720/mevzu.1583753

Öz

Sosyal ve duygusal öğrenme bireylerin duygularını fark edebilmesi, yö-netebilmesi, empati kurabilmesi, karşılaştığı sorunlara akılcı çözümler bula-bilmesidir. Tipik gelişim gösteren bireyler, sosyal ve duygusal becerileri ar-kadaş grupları ve aile içerisinde öğrenme imkânına sahipken özel gereksi-nimli bireyler okul paydaşlarının, ailenin ve sosyal çevrenin desteğine ihti-yaç duymaktadır. Bu çalışmanın temel amacı özel yetenekli, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, özel öğrenme güçlüğü ve zihinsel yetersizliği olan öğrenciler ile tipik gelişim gösteren öğrencilerin sosyal duygusal öğren-me becerilerine ilişkin mevcut durumlarını belirlemektir. Araştırmada betim-sel tarama modeli kullanılmıştır. Farklı gereksinim düzeyine sahip 169 öğrenciye ulaşılmıştır. Araştırma verileri öğrencilerin sosyal ve duygusal öğrenme becerilerini belirlemek amacıyla geliştirilen ‘’sosyal ve duygusal öğren-me becerileri ölçeği’’ ile toplanmıştır. Bulgular incelendiğinde özel yetenekli ve tipik gelişim gösteren öğrencilerin sosyal ve duygusal öğrenme becerilerinin özel yeteneklilerin biraz yüksek olmakla birlikte birbirine yakın değerler elde ettiği görülmüştür. Ayrıca araştırma bulgularına göre araştırmaya katılan kız öğrencilerin sosyal ve duygusal öğrenme beceri ortalamalarının erkek öğrencilere göre yüksek bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Özel Yetenek, Sosyal ve Duygusal Öğrenme, Özel Gereksinimli Öğrenci, Tarama Çalışması

Etik Beyan

Bu makale, 8. Üstün yeteneklilerin eğitimi kongresinde sözlü olarak sunulan ancak tam metni yayımlanmayan “Özel gereksinimli öğrencilerin sosyal ve duygusal öğrenme becerileri: tarama çalışması” adlı tebliğin içeriği geliştirilerek ve kısmen değiştirilerek üretilmiş hâlidir. Necmettin Erbakan Üniversitesi Rektörlüğü, Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırmalar Etik Kurulundan (Karar tarihi: 13/01/2023; Karar No: 2023/29) etik izin alınmıştır.

Comparison of Social and Emotional Learning Skills of Students with Special Needs and Typically Developing Students: A Survey Study

Öz

Social and emotional learning is the ability of individuals to recognize their emotions, manage them, empathize, and find rational solutions to the problems they encounter. While normally developing individuals have the opportunity to learn social and emotional skills within groups of friends and family, individuals with special needs need the support of school stakehol-ders, family and social environment. The main purpose of this study is to determine the current status of gifted students, students with attention defi-cit and hyperactivity disorder, specific learning disabilities and intellectual disabilities, and normally developing students regarding their social emotio-nal learning skills. Descriptive scanning model was used in the research. 169 students with different levels of needs were reached. Research data were collected with the "social and emotional learning skills scale", which was developed to determine students' social and emotional learning skills. When the findings were examined, the social and emotional learning skill averages of the female students participating in the study were found to be higher than the male students. In addition, according to the research findings, it was observed that the social and emotional learning skills of gifted and normally developing students achieved values that were close to each other, although slightly higher.

Anahtar Kelimeler

Gifted, Social and Emotional Learning, Special Needs Student, Survey Study

Kaynakça

• Afat, N. “Üstün Zekalı ve Özel Yetenekli Bireylerin Eğitiminde Destek Eğitim Odalarının Incelenmesi.” Researcher 5/9 (2017), 294–303.
• Aidman, B. & Price, P. “Social and Emotional Learning at the Middle Level: One School’s Journey.” Middle School Journal 49/3 (2018), 26–35.
• Akarsu, Ö. & Mutlu, B. “Üstün Yetenekli Çocukları Anlamak: Çocukların Sosyal ve Duygusal Sorunları.” Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 7/2 (2017), 112–116.
• Akçınar, B., Kağıtçıbaşı, Ç. & Baydar, N. “Erken Ergenlikte Ahlak Gelişimi: Bir Müdahale Araştırması.” Eğitimde Kuram ve Uygulama 14/2 (2018), 153–169.
• Akgül, S., Kumaş, V. & Gökçeer, G. “Özel Yetenekli Öğrencilerin Destek Eğitim Odalarında Aldıkları Eğitimin Etkililiği.” Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 53/3 (2020), 993–1022.
• Aksoy, O. N. “İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi.” İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi 3/1 (2020), 474–485.
• Avcıoğlu, H. “Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuklara Sosyal Beceri Kazandırmada Işbirliğine Dayalı Öğrenme ve Drama Yöntemlerinin Etkililiği.” Eğitim ve Bilim 37/163 (2012).
• Bar-On, R. & Maree, J. G. “In Search of Emotional–Social Giftedness: A Potentially Viable and Valuable Concept.” International Handbook on Giftedness, 559–570.
• Bar-On, R. “The Impact of Emotional Intelligence on Giftedness.” Gifted Education International 23/2 (2007), 122–137.
• Çağlar, S. Uluslararası Hukuk ve Türk Hukuk Sisteminde Engellilerin Eğitim Hakkı ve Devlet Yükümlülükleri. Marmara Üniversitesi, 2009.
• Candan, K., & Yalçın, A. F. “Sosyal Duygusal Öğrenme Becerilerinin Sosyal Ilişki Unsurları ve Umut Düzeyi Ile Ilişkisinin Incelenmesi.” OPUS International Journal of Society Researches 9/16 (2018), 319–348.
• Çapan, B. E. & Owen, F. K. “Çocukların Kendilik Değerini Geliştirmede Kendilik Değeri Geliştirme Programı ve Sosyal ve Duygusal Eğitim Programının Etkililiği.” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 16/62 (2017), 756–769.
• Çitil, M., & Ataman, A. “İlköğretim Çağındaki Üstün Yetenekli Öğrencilerin Davranışsal Özelliklerinin Eğitim Ortamlarına Yansıması ve Ortaya Çıkabilecek Sorunlar.” Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 38/1 (2018), 185–231.
• Cross, T. L. On the Social and Emotional Lives of Gifted Children. Routledge, 2021.
• Durualp, Ender. “Ergenlerin Sosyal Duygusal Öğrenme Becerilerinin Cinsiyet ve Sınıfa Göre Incelenmesi.” International Journal of Social Science 26 (2015), 13–25.
• Elias, M. J. “The Connection between Social-Emotional Learning and Learning Disabilities: Implications for Intervention.” Learning Disability Quarterly 27/1 (2004), 53–63.
• Erdoğan, S. C. “Öğretmen Adaylarının Özel Gereksinimli Öğrencilerin Eğitimine Yönelik Görüşleri.” Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 1/23 (2019).
• Eryıldırım, G. & Gulozer, K. “Ortaokul Öğrencilerinin Yaşam Boyu Öğrenme Becerileri Ile Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri Arasındaki Ilişkinin Incelenmesi.” Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi 7/1 (2023), 37–48.
• Esen Aygün, H. Sosyal-Duygusal Öğrenme Programlarının Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerilerinin Gelişimine, Akademik Başarı ve Sınıf İklimi Algısına Etkisi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 2017.
• Espelage, D. L., Rose, C. A., & Polanin, J. R. “Social-Emotional Learning Program to Promote Prosocial and Academic Skills among Middle School Students with Disabilities.” Remedial and Special Education 37/6 (2016), 323–332.
• Farmer, G. L., & Adams, D. “Social-Emotional Competence among Students with Special Needs: Relationship between Foundational and Applied SEL Skills.” American Journal of Educational Research, 9/7 (2021), 410–416.
• Farrington, C. A., Roderick, R., Allensworth, E., Nagaoka, J., Keyes, T.S., Johnson, D. W., & Beechum, N. O. “Teaching Adolescentsto Become Learners: The Role of Noncognitive Factors in Shaping School Performance.” Consortium on Chicago School Research., 2012.
• Fırat, T. ve Koyuncu, İ. “Lise Öğrencilerinin Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Sosyal Kabul Düzeyleri.” Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 39/1 (2019), 503–525.
• França-Freitas, M. L. P. D., Del Prette, A., & Del Prette, Z. A. P. “Social Skills of Gifted and Talented Children.” Estudos de Psicologia 19 (2014), 288–295.
• George, D. & Mallery, M. SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 Update. Pearson., 2010.
• Goleman, D. Emotional Intelligence. Bentam book, 2005.
• Görmez, A., & Tekinarslan, İ. Ç. “Kaynaştırma Sınıflarındaki Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan Öğrencilerin Yalnızlığını Yordamada Algılanan Sosyal Desteğin Etkisi.” Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 42/42 (2017), 15–28.
• Gregory, A. & Fergus, E. “Social and Emotional Learning and Equity in School Discipline.” The Future of Children 27/1 (2017), 117–136.
• Güçyeter, Ş. “Rehber Öğretmen Adaylarının Üstün Yetenekli Öğrencilerin Eğitimleri, Sosyal Duygusal Özellikleri ve Rehberlik Gereksinimlerine Ilişkin Farkındalıklar.” Milli Eğitim Dergisi 47/1 (2018), 225–246.
• Gündeş, B. “Sosyal ve Duygusal Öğrenmede Aile ve Okul.” Çocuklukta Sosyal ve Duygusal Öğrenme Içinde. ed. M. Göl Güven, 2021.
• Jones, S. M. & Doolittle, E. J. “Social and Emotional Learning: Introducing the Issue.” The Future of Children 27/1 (2017).
• Kabakçı, Ö. F. & Korkut, F. “6‐8. Sınıftaki Öğrencilerin Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerilerinin Bazı Değişkenlere Göre Incelenmesi.” Eğitim ve Bilim 33/148 (2010), 77–86.
• Kabakçı, Ö. ve Korkut, F. “6‐8. Sınıftaki Öğrencilerin Sosyal‐Duygusal Öğrenme Becerilerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi.” Eğitim ve Bilim 33/148 (2010).
• Kabakçı, Ö. F. İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri. Hacettepe Üniversitesi, 2006.
• Kaplan, R. “Birleşmiş Milletler Belgelerinde Eğitim Hakkı.” Türkiye Adalet Akademisi 6/20 (2015).
• Karagöz, Y. SPSS 23 ve AMOS 23 Uygulamalı Istatistiksel Analizler. Nobel Akademik Yayıncılık, 2016.
• Karasar, N. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel yayın Dağıtım., 2006.
• Karataş, Z. & Tagay, O. “Özel/Üstün Yetenekli Ortaokula Devam Eden Ön Ergenler Için Sosyal Beceri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin Incelenmesi.” Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 51 (2021), 367–392.
• Kırtıl, S. İlköğretim Ikinci Kademe Öğrencilerinin Duygusal Zeka Düzeyleri Ile Yaşam Doyumu Düzeylerinin Incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi, 2009.
• Malhotra, N. K. & Birks, D. F. Marketing Research: An Applied Approach. Pearson Education, 2020.
• MEB. “Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği.” 2018. http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1963.pdf,
• Metin, N. Özel Gereksinimli Çocuklar. Anı Yayıncılık, 2018.
• Murdock-Smith, J. “Understanding the Social and Emotional Needs of Gifted Children.” Rivier Academic Journal 9/2 (2013), 1.
• Neth, E. L., Caldarella, P., Richardson, M. J. & Heath, M. A. “Social-Emotional Learning in the Middle Grades: A Mixed-Methods Evaluation of the Strong Kids Program.” RMLE Online 43/1 (2020), 1–1.
• O’Rourke, E. What Social-Emotional Learning Looks like in the High School Special Education Setting, and How It Benefits Students with Emotional or Behavioral Disorders. Hamline University, 2021.
• OECD. “Sosyal ve Duygusal Beceriler Araştırması Türkiye Ön Raporu.” 2021. https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_09/07170836_No19__OECD_Sosyal_ve_Duygusal_Beceril er_Arastirmasi.pdf
• Oğurlu, Ü. & Yaman, Y. “Üstün Zekâlı/Yetenekli Çocuklar ve Iletişim.” Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 28/28 (2010), 213–223.
• Okur, S. Danacı, F. N. & Totan, T. “Okula Bağlılığın Motivasyona Olan Etkisinde Sosyal ve Duygusal Öğrenmenin Düzenleyici Rolü.” Humanistic Perspective 4/2 (2022), 334–352.
• Önemli, M., Totan, T., & Abbasov, A. “Yaratıcı Drama Eğitiminin Özel Gereksinimi Olan Çocukların Sosyal Beceri Alanlarından Konuşma ve Ilişki Kurma Beceri Gelişimine Katkısı.” Asya Öğretim Dergisi 3/1 (2015), 50–65.
• Özbay, Y., & Palancı, M. “Üstün Yetenekli Çocuk ve Ergenlerin Psiko Sosyal Özellikleri.” Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 22 (2011), 89108.
• Özgönenel, S. Ö., & Girli, A. “Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran Ilişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin Incelenmesi.” İlköğretim Online 15/1 (2016).
• Öztürk, İ. 11-14 Yaş Grubu Ergenlerin Algılanan Ana Baba Tutumları Ile Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri Arasındaki Ilişkinin Incelenmesi. Nişantaşı Üniversites, 2017.
• Reicher, H., & Matischek-Jauk, M. “Preventing Depression in Adolescence through Social and Emotional Learning.” International Journal of Emotional Education 9/2 (2017), 110–115.
• Reis, S. M. & Renzulli, J. S. “Current Research on the Social and Emotional Development of Gifted and Talented Students: Good News and Future Possibilities.” Psychology in the Schools 41/1 (2004), 119–130.
• Sak, U. Üstün Zekalılar. Vize Akademik, 2020.
• Saranlı, A. & Metin, E. “Üstün Yetenekli Çocuklarda Görülen Sosyal Duygusal Sorunlar.” Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 45 (2012).
• Sarıçam, H., Adam Karduz, F. F., Özbey, & Çelik, A. “Üstün Zekalı/Yetenekli Öğrenciler Ile Normal Gelişim Gösteren Öğrencilerin Duygusal Zeka Düzeylerinin Karşılaştırılması.” Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5/10 (2017), 46485.
• Schwean, V. L., Saklofske, D., Widdifield-Konkin, L., Parker, J. D., & Kloosterman, P. “Emotional Intelligence and Gifted Children.” E-Journal of Applied Psychology 2/2 (2006), 30.
• Semiz, N. Özel Gereksinimli Öğrencilere Yönelik Destek Eğitim Odası Uygulamalarına Ilişkin Öğretmen ve Aile Görüşlerinin Belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, 2018.
• Semrud-Clikeman, M. & Schafer, V. “DEHB ve/Veya Öğrenme Güçlüğü Olan Çocuklarda Sosyal ve Duygusal Yeterlilik.” Bağımsız Uygulamada Psikoterapi Dergisi 1/4 (2000), 3–19.
• Senemoğlu, N. Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Pegem Akademi, 2009.
• Sevgili Koçak, S. Üstün Yetenekli Çocukların Sosyal Duygusal Gelişimlerine Yönelik Geliştirilen Psiko-Eğitim Programının Etkisi. Gazi Üniversitesi, 2020.
• Seyhan, B. & Akduman, G. “Ulusal Yasalar ve Yönetmelikler Ile Uluslararası Sözleşmeler Açısından Engelli Çocukların Eğitim Hakkı.” Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal 1/2 (2015).
• Shechtman, Z., & Silektor, A. “Social Competencies and Difficulties of Gifted Children Compared to Nongifted Pers.” Roeper Review 34/1 (2012), 63–72.
• Songül, Ö. Bağlanma Stillerinin Ergenlik Dönemi Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri Üzerine Etkisi. Selçuk Üniversitesi, 2019.
• Tekin, Ö. E. & Çınar, S. E. “Öğrenme Güçlüğü Tanılı Kaygılı Ortaokul Öğrencisine Yönelik Bilişsel Davranışçı Temelli Danışma Uygulaması.” Journal of Sustainable Education Studies, 1 (2022).
• Temircan, Z. “Ergenlerde Yürütücü Işlevsellik ve Sosyal Duygusal Öğrenmenin Değerlendirilmesi.” Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 286–292.
• Totan, T. & Kabasakal, Z. “Problem Çözme Becerileri Eğitiminin Ilköğretim Altıncı Sınıf Öğrencilerinin Sosyal ve Duygusal Öğrenme Ihtiyaçları ve Becerileri Üzerine Etkisi.” İlköğretim Online 11/3 (2012), 813–828.
• Ulugöl, F., & Erbaş, E. “Özel Gereksinimi Olan Öğrencilerin Okul Dönemi Geçişleri: Yaşanan Zorluklar ve Çözüm Önerileri.” Trakya Eğitim Dergisi 10/2 (2020), 444–459.
• Webb, J. T. Nurturing Social Emotional Development of Gifted Children. Reston, 1994.
• Wiener, J. & Tardif, C. Y. “Social and Emotional Functioning of Children with Learning Disabilities: Does Special Education Placement Make a Difference.” Learning Disabilities Research & Practice 19/1 (2004), 20–32.
• Yıldız, A. & Kahraman, S. “Ortaokul Öğrencilerinde Psikolojik Dayanıklılık, Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri ve Yaşam Doyumu Arasındaki Ilişki.” Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi 4/2 (2021), 23–60.
• Zins, J. E. & Elias, M. J. “Social and Emotional Learning: Promoting the Development of All Students.” Journal of Educational and Psychological Consultation 17/2–3 (2007), 233–255.