Türkiye’de Seçmenlerin Muhtarlık Kurumuna Bakışı

Yıl 2025, Sayı: 13, 33 - 63

Sezgin Sezgin

https://doi.org/10.56720/mevzu.1530627

Öz

Muhtarlık, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçen, toplumun kendi dinamik-leriyle oluşmuş yönetsel birimdir. Mahalle kültürünün hakim olduğu, bürok-rasi ve ıslak imzanın değerli olduğu, bilgi ve iletişim teknolojileriyle interne-tin yaygın olmadığı süreçte muhtarlık, hem devlet hem de mahalle sakinleri için önemli işlevlere sahiptir. Ancak günümüzde e-devlet gibi platformların muhtarların sunduğu birçok hizmeti anlık sunması, hızlı kentleşmenin ma-halleye aidiyeti, ev sahipliğini ve komşuluk ilişkilerini azaltması; muhtarlığın mevcut yapısının kamuoyunda tartışılmasına neden olmuştur. Tartışmalar, mahalle muhtarlığına yönelik olup köy muhtarlığı çalışmanın kısıtını oluş-turmaktadır. Çalışmanın amacı; Türkiye’de seçmenlerin muhtarlık kurumu-na bakışını ortaya koymaktır. Türkiye’de kentlerde yaşayan 684 seçmenin Google Forms üzerinden oluşturulan anket kullanılarak muhtarlığın mevcut yapısına yönelik değerlendirmeleri alınmıştır. Çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılmıştır. SPSS 24.0 ile ya-pılan analizler sonucunda; muhtarlığa oy kullananların önemli kısmının muhtar adaylarını tanımadıkları görülmüştür. Katılımcıların önemli kısmı mevcut mahalle muhtarını tanımamakta, muhtarlığın konumunu bilmemek-te ve muhtarlığı neredeyse hiç ziyaret etmemektedir. Nihayetinde katılımcı-ların çoğunluğu, mahalle muhtarlığının kaldırılması gerektiğini düşünmek-tedir.

Anahtar Kelimeler

Mahalle, muhtar, yerel yönetimler, katılım, seçmen

Voters Perception of Mukhtar Institution in Turkey

Öz

The mukhtar's office is an administrative unit formed by the dynamics of the society itself, which passed from the Ottoman Empire to the Republic. In the period when neighborhood culture was dominant, bureaucracy and wet signatures were valuable, information and communication technologies and the internet were not widespread, the mukhtar's office had important functions for both the state and the residents of the neighborhood. However, today, platforms such as e-government offer many services pro-vided by mukhtars instantaneously, rapid urbanization has reduced belon-ging to the neighborhood, home ownership and neighborly relations, and the current structure of the mukhtarship has led to public debate. The dis-cussions are focused on neighborhood mukhtars and village mukhtars cons-titute the limitation of the study. The aim of the study is to reveal the view of voters in Turkey on the institution of mukhtarship. The evaluations of 684 voters living in urban areas in Turkey on the current structure of the mukhtarship were obtained using a questionnaire created through Google Forms. Random sampling method, one of the quantitative research met-hods, was used in the study. As a result of the analysis made with SPSS 24.0; it was seen that a significant portion of the voters who voted for the mukhtar did not know the candidates for mukhtar. A significant portion of the participants do not know the current neighborhood mukhtar, do not know the location of the mukhtar office and almost never visit the mukhtar office. Finally, the majority of the participants think that the neighborhood mukhtarate should be abolished.

Anahtar Kelimeler

Neighborhood, mukhtar, local governments, participation, voters

Etik Beyan

Çalışma için Kırklareli Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar ve Yayın Etiği Ku-rulu’ndan E-35523585-199-125112 sayı numarası ile 14.06.2024 tarihinde Etik Kurul İzni alınmıştır.

Kaynakça

• Alada-Bayramoğlu, Alada. Osmanlı Şehirlerinde Mahalle. İstanbul: Sümer Kitabevi, 2008.
• Almalı, Vedat. (2024). “Muhtarlığın Sonu Mu? Muhtarlığa Bir Alternatif Olarak E-Devlet”. İçtimaiyat, 8(1), 82-95.
• Anadolu Ajansı. “Cumhurbaşkanı Erdoğan: Teröristleri Buralara Bir Daha Ayak Basamayacak Hale Getireceğiz”. 2023. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/cumhurbaskani-erdogan-teroristleri-buralara-bir- daha-ayak-basamayacak-hale-getirecegiz/3094561
• Arıkboğa, Erbay. (1999). “Yerel Yönetim Açısından Mahalle Muhtarlığına Bir Bakış”. Çağdaş Yeerel Yönetimler Dergisi, 8(3), 103-125.
• Bulut, Yakup. “Mahalle Muhtarlığı Üzerine Bir Araştırma”. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 10(3), 2001, 32-51.
• Cumhuriyet. “Muhtarlık Tarih Oluyor!. 2012. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/muhtarlik-tarih-oluyor- 334060#google_vignette
• Ergenç, Özer. “Osmanlı Şehirlerindeki Yönetim Kurumlarının Niteliği Üze-rine Bazı Düşünceler”. VII. Türk Tarihi Kongresine Sunulan Bildiriler, II. Cilt, TTK Yayını, Ankara, 1981, 1270-1280.
• Göküş, Mehmet, Bayrakcı, Erdal & Alptürker, Hakan. (2013). “Mahalle Yö-netimi ve Mahalle Muhtarlarının Vatandaşlar Tarafından Değerlendi-rilmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 31-45.
• Güneş, Yaşar. “Mahalle Yönetimi”. Türk İdare Dergisi, 465, 2009, 113-131.
• Haberler. “MHP, Büyükşehirlerdeki Muhtarlıkların Kaldırılması Teklifinde Bulundu”. 2019. https://www.haberler.com/guncel/mhp-buyuksehirlerdeki-muhtarliklarin-kaldirilmasi-11925002-haberi/
• Haşıoğlu, Selçuk Burak, Baran, Tamer - Aydın, Oğuzhan. “Pazarlama Araş-tırmalarındaki Potansiyel Problemlere Yönelik Bir Araştırma: Kolayda Örnekleme Ve Sıklık İfadeli Ölçek Maddeleri”. Pamukkale İşletme ve Bili-şim Yönetimi Dergisi, 1, 2015, 19-28.
• Hızlı, Mefail. “Osmanlı Mahalle İmamlarının Performanslarına Dair”. TESAM Akademi Dergisi, 1(1), 2014, 41-51.
• İçişleri Bakanlığı. “Türkiye Mülki İdare Bölümleri Envanteri”. 2024. https://www.e- icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx
• Kalkışım, Hasan Mahmut- Yılmaz, Nihat. “Mahalle Yönetimi ve Mahalle Muhtarlarının Profili: Trabzon Ortahisar Örneği”. Küresel İktisat ve İş-letme Çalışmaları Dergisi, 6(12), 2017, 110-126.
• Kavruk, Hikmet. Mahalle Yerleşimi ve Yönetimi, Ankara: Nobel Yayınları, 2018.
• Kazıcı, Ziya. “Osmanlılarda Mahalle İmamlarının Bazı Görevleri”. İslam Medeniyeti Dergisi, 5(43), 1982, 29-35.
• Koç, Mesut. (2022). “Köy ve Mahalle Muhtarlığının Farkları Üzerinden Yeni Bir Muhtarlık Modeli Önerisi”. İçinde (Ed. Mehmet Dalkılıç). Contem-porary Trends in Humanities and Social Sciences, 93-105.
• Koçak, Yüksel. “Mahalle Yönetiminin Kentsel Sorunların Giderilmesindeki Rolü ve Yeniden Yapılandırılması”. Kayfor 13 Bildiri Kitabı, Konya, 2015, 1303-1325.
• Köklü Tuna Emre- Gül, Hüseyin. “Türkiye’de Mahalle Muhtarlığının Dönü-şümü ve Yeni Muhtarlık Algısı”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, KAYFOR 14 Özel Sayısı, 4, 2017, 719-733.
• Massicard, Elise. Mahalleyi Yönetmek: Muhtarlar Üzerinden Türkiye'de Devlet-Toplum İlişkileri, İstanbul: İletişim Yayınları, 2023.
• Ömürgönülşen, Uğur- Sadioğlu Uğur. “Mahalle Yönetiminin Dönüşümü ve Bütünşehir Modelinde Yeniden Yorumlanması”. Kayfor 12, Ed. Fatma Ne-val Genç, Aydın, 2014, 293-301.
• Özen, Yener- Gül, Abdülkadir “Sosyal ve Eğitim Bilimleri Araştırmalarında Evren-Örneklem Sorunu”. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 2007, 394-422.
• Palabıyık, Hamit- Atak, Şermin. 21. Yüzyıla Girerken Mahalle Yönetimi. İzmir, İzmir Büyükşehir Belediyesi Yerel Gündem 21 Yayını, 2000.
• Sezik, Murat. “Belediye Meclislerini Yeniden Kurgulamak: Muhtar Meclisle-ri”. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 3(3), 2 2020, 233-244.
• Şeker, Güven. “Kent Güvenliği Örgütlenmesinde Mahalle ve Çarşı ve Ma-halle Bekçileri”. Polis Bilimleri Dergisi, 7(4), 2005, 59-90.
• 5393 sayılı Belediye Kanunu. Erişim 4 Haziran 2024. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat? MevzuatNo=5393&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 .
• 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun. Erişim 4 Haziran 2024. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2972.pdf .
• 1982 Anayasası. Erişim 4 Haziran 2024. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf .
• 2108 sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Yasası. Erişim 4 Haziran 2024. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2108.pdf .