Dynamic Relationship Between BIST Industrial Index and Industrial Production Index, GEPU, Commercial Loan Interest and Exchange Rate

Yıl 2025, Sayı: 123, 166 - 187, 01.04.2025

Bülent İlhan , Funda Kara

Öz

This study focuses on the Industrial Production Index, GEPU, commercial loan interest rate, and exchange rate, which are among the variables that are estimated to have an impact on the BIST Industrial Index. The ARDL bounds testing approach was adopted as the methodology for the study. The analysis covers the period September 2017-July 2024, and monthly data for the variables are used. Empirical findings are: Industrial production index and exchange rate have a positive effect on the BIST Industrial Index in the long run. In contrast, the GEPU index and commercial loan interest rate have a negative impact.

Anahtar Kelimeler

BIST Industrial Index, Industrial Production Index, GEPU, Loan Interest

BİST Sınai Endeksi ile Sanayi Üretim Endeksi, GEPU, Ticari Kredi Faizi ve Döviz Kuru Arasındaki Dinamik İlişki

Öz

Bu çalışma, BİST Sınai Endeksi üzerinde etkili olabileceği tahmin edilen önemli değişkenlerden Sanayi Üretim Endeksi, Küresel Ekonomik Politika Belirsizliği Endeksi (GEPU), ticari kredi faizi ve döviz kuru (USD/TRL) değişkenleri üzerinde odaklanmaktadır. BİST Sınai Endeksi, BİST Pay Piyasasında sınai sektöründe yer alan şirketlerin hisse senedi performansını yansıtan çeşitli alt sektör endekslerini kapsamaktadır. Çalışmada metodoloji olarak, ARDL sınır testi yaklaşımı benimsenmiştir. Analiz Eylül 2017-Temmuz 2024 dönemini içermekte, tahminler değişkenlerin aylık verileri kullanılarak yapılmaktadır. Elde edilen ampirik bulgulara göre, uzun dönemde BİST Sınai Endeksini sanayi üretim endeksi ve döviz kuru pozitif yönde, GEPU endeksi ve ticari kredi faiz oranı negatif yönde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

BİST Sınai Endeksi, Sanayi Üretim Endeksi, GEPU, Ticari Kredi Faizi

Kaynakça

• Akçoraoğlu, A. ve Yurdakul, F. (2002). Global Faktörler ve Hisse Senedi Getirileri: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’na İlişkin Ampirik Kanıtlar. İMKB Dergisi, (6): 21.
• Akdağ, S. ve Yıldırım, H. (2019). Dolar Kuru ile Seçilmiş BIST Sektör Endeksleri Arasındaki İlişki: Asimetrik Nedensellik Analizi. Akademik Hassasiyetler, 6(12): 409-425.
• Akel, V. ve Gazel, S. (2014). Döviz Kurları ile BIST Sınai Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (44): 23-41.
• Algoni, M. ve İvrendi, M. (2024). The Effects of Macroeconomic Variables on the BIST 100 Index: ARDL and NARDL Approaches. International Journal of Public Finance, 9(1): 83-104.
• Alper, D. ve Kara, E. (2017). Borsa İstanbul’da Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Faktörler: BİST Sınai Endeksi Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3): 713-730.
• Arouri, M., Estay, C., Rault, C., Roubaudd, D. (2016). Economic policy uncertainty and stock markets: Long-run evidence from the US. Finance Research Letters. (18): 136-141 https://doi.org/10.1016/j.frl.2016.04.011
• Asgharian, H., Christiansen, C., Hou, A.J, (2019) The Effect of Uncertainty on Volatility and Correlation https://ssrn.com/abstract=3146924 http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3146924
• Baker S., Bloom N., ve S.J. Davis. (2013). Measuring Economic Policy Uncertainty. Chicago Booth Research Paper No.13-02.
• Baker, S., Bloom, N., ve S. J. Davis. (2016). Measuring Economic Policy Uncertainty. Quarterly Journal of Economics, 131(4): 1593-1636.
• Balı, S., Cinel, M.O. ve Günday, A.H. (2014). Hisse Senedi Fiyatlarını Etkileyen Temel Makroekonomik Faktörlerin Bist1oo Endeksi’ne Etkisinin Ölçümlenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 4(9): 46-50.
• Batabyal, S., ve Killins, R. (2021). Economic policy uncertainty and stock market returns: Evidence from Canada. The Journal of Economic Asymmetries, 24, e00215.
• Brogaard, J., and Detzel, A. (2015). The Asset-Pricing Implications of Government Economic Policy Uncertainty. Management Science (61): 3–18.
• Davis, S. J. (2016). An Index of Global Economic Policy Uncertainty. NBER Working Paper. No.22740.
• Economic Policy Uncertainty (2024). Global Economic Policy Uncertainty Index (Data Set). https://www.policyuncertainty.com/global_monthly.html (E.T. 02.12. 2024)
• Esen, Ö. ve Elmas, B. (2011). Hisse Senedi Fiyatları ile Döviz Kuru Arasındaki Dinamik İlişkinin Belirlenmesi Farklı Ülke Piyasaları İçin Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi. 0(52): 153-170.
• Gürsoy, S. (2021). Küresel Ekonomik Politik Belirsizliğin (GEPU) Döviz Kuru Enflasyon ve Borsa Etkisi: Türkiye`den Kanıtlar. Türkiye Mesleki Ve Sosyal Bilimler Dergisi, (5): 120-131.
• Ilgın, K.S. ve Sarı, S.S. (2020). Döviz Kuru Faiz Oranı ve Enflasyon ile BİST Tüm ve BIST Sektörel Endeksler Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi. Ekonomi Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 5(3): 485-510.
• İlhan, B. ve Bayır, M. (2021). BIST Sınai ve BIST Mali Endeksi ile CDS Faiz Döviz Kuru Toplam Krediler ve COVİD-19 Arasındaki Dinamik İlişki, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(4): 3090-3110.
• İltaş, Y. ve Demirgüneş, K. (2020). Döviz Kurunun Borsa İstanbul Sınai Endeksi Üzerindeki Etkisi: Yapısal Kırılmaları Modellemede Farklı Yaklaşımlar Kullanan Eşbütünleşme Testlerinden Bulgular. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(2): 972-988.
• Investing.com (2024). BIST Sınai Endeksi (Veri seti). https://tr.investing.com/ (E.T. 05.12. 2024)
• İpekten, O. B. ve Aksu, H. (2009). Alternatif Yabancı Yatırım Araçlarının İMKB İndeksi Üzerine Etkisi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1): 413-423.
• Kasman, S. (2003), The Relationship Between Exchange Rates and Stock Prices: A Causality Analysis, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2): 70-79.
• Korkmaz, Ö. ve Güngör, S. (2018). Küresel Ekonomi Politika Belirsizliğinin Borsa İstanbul’da İşlem Gören Seçilmiş Endeks Getirileri Üzerindeki Etkisi, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’18), 211-219.
• Koyuncu, T. (2018). Bist-100 Endeksinin Makroekonomik Değişkenler ile İlişkisi: Ampirik Bir Çalışma. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(3): 615-624.
• Kuzu, S. (2017). Petrol Fiyatları ve Bazı Makro Ekonomik Değişkenlerin Borsa İstanbul’da Yer Alan Bir Takım Endeksler Üzerindeki Etkisinin Araştırılması. Yönetim ve Ekonomi. 24(2): 579-599.
• Li, T., Ma, T., Zhang, X., Zhang, Y.(2020). Economic policy uncertainty and the Chinese stock market volatility: Novel evidence, Economic Modelling, (87): 24-33. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2019.07.002.
• Meriç, E., ve Kamışlı, M. (2024). Ekonomik politika belirsizlikleri ile pay senedi piyasası oynaklığı arasında asimetrik ilişkiler: Borsa İstanbul sektörlerine ilişkin uygulama, bmij 12 (4):1067-1082 doi: https://doi.org/10.15295/bmij.v12i1.2222
• Narayan, P. K. (2005). The Saving and Investment Nexus for China: Evidence from Cointegration Tests, Applied Economics, 37(17): 1979-1990.
• Oral, İ. O., ve Yılmaz, C. (2017). Finansal ve Politik Risk Endeksinin BIST Sınai Endeksi Üzerindeki Etkisi. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, 33(33): 192-202.
• Önal, Y.B., Doğanlar, M. ve Canbaş, S. (2002). Döviz Kuru Riskinin Özel Türk Bankalarının Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisinin Araştırılması, İMKB Dergisi, 6(22): 17-33.
• Özdemir, D. ve Üzümcü, A. (2023). Türkiye İmalat Sınainde Yurtiçi Satışlar ve İhracat İlişkisi: BİST Sınai Endeksinde Yer Alan İmalat Sınai İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama (2010-2020). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3): 563-588.
• Pástor, L., and Veronesi, P. (2012). Uncertainty about Government Policy and Stock Prices. Journal of Finance (67): 1219–1264.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., ve Smith, R. J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3): 289–326. http://www.jstor.org/stable/2678547.
• Sadeghzadeh, K., ve Aksu, L. (2020). Borsa İstanbul ve Belirsizlik Endeksi Arasındaki İlişkilerin Doğrusal Olup Olmadığına Dair İncelemeler (1998:01-2018:12). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1): 429-446.
• Saka Ilgın, K. (2022). Ulusal Ekonomik Politika Belirsizliği İle Borsa Endeksleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Seçilmiş Avrupa Ülkeleri İçin Ampirik Bir Analiz. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 9(2): 455-474.
• Seçme, Z.O. (2024). Global Belirsizlik Faktörleri ile BİST Sektör Endeksleri Arasındaki Kısa ve Uzun Dönem İlişkisi, Bmij 12(1): 93-115.
• Chang, T., Chen, W.-Y., Gupta, R., & Nguyen, D. K. (2015). Are Stock Prices Related to the Political Uncertainty Index in Oecd Countries? Evidence from the Bootstrap Panel Causality Test. Economic Systems, 39(2), 288-300. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.ecosys.2014.10.005
• Tokatlıoğlu, Y. (2023). Küresel Ekonomik Politik Belirsizliğin Türkiye’de BİST Endeksi ve Döviz Kuru Dalgalanmalarındaki Rolü: GARCH-MIDAS Yaklaşımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2): 508-534.
• Uzunel, E. C. ve Güven, E. T. (2019). BİST-100 Endeksi İle Çeşitli Makroekonomik Değişkenler Arasındaki Uzun Dönemli İlişkinin ARDL Yaklaşımı İle Analizi. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 6(1): 19-36.
• Vural, G. ve Yurt, N. (2021). Petrol ve Doğal Gaz Fiyatlarındaki ve Dolar Kurundaki Değişimin BIST Sınai Sektörü Piyasa Getirisi Üzerindeki Etkisi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2): 284-300.
• Yıldız, M. (2022). Küresel Belirsizlik ve Borsa İstanbul Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Full-Text Book of International Symposium of Economics Finance and Econometrics, ISBN: 978-605-71790-0-5. 170-182.
• Yıldız, B. ve Şanlı, O. (2023). Makroekonomik Göstergeler ile Borsa Endeksleri Arasındaki İlişki ve Covid-19 Etkisinin İncelenmesi. International Journal Of Social And Humanities Sciences Research (Jshsr), 10(93): 628-644.
• Yılmaz, M. K. (1997). Hisse Senedi Fiyat Oynaklığı Ve Fiyat Oynaklığının Vade Yapısı: Türkiye İçin Genel Bir Değerlendirme, İMKB Dergisi, 1(3): 25-45.
• TCMB (2025). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (Veri Seti). https://evds2.tcmb.gov.tr/ (E.T. 17.11. 2024)