ETİK İLKELER
- Makale değerlendirme sürecinde kabul edilen araştırma ve yayın etiği standartlarına aykırılığı tespit edilen eserlerin yayın talebi reddedilir. Eserin yayınlanmasından sonra söz konusu aykırılığın tespit edilmesi halinde eser yayından kaldırılır.
- Dergimiz, potansiyel yazarlarla etik, amaca yönelik ve rahatsız edici olmayan bir iletişim yürütmektedir. Aşırı davet gönderme, ısrarcı tanıtım veya yanıltıcı pazarlama uygulamalarına başvurulmaz. Tüm tanıtım faaliyetlerimiz, dergimizin akademik misyonu ve kapsamıyla uyumludur.
Yazarlar içn
- Yazarlar, makalelerini göndermeden önce derginin benimsediği etik standartlara, yayın ilkelerine ve yazım kurallarına uyumu gözden geçirmeli, onaylamalı ve taahhüt etmelidir.
- Dergimiz, Wager & Kleinert (2011) tarafından yazarlar için belirlenen yönergeleri desteklemektedir. Bu yönergelerin özeti aşağıda verilmiştir. Detaylar için lütfen buraya tıklayınız.*
- *Wager E & Kleinert S (2011). Responsible research publication: international standards for authors. A position statement developed at the 2nd World Conference on Research Integrity, Singapore, July 22-24, 2010. Chapter 50 in: Mayer T & Steneck N (eds) Promoting Research Integrity in a Global Environment. Imperial College Press / World Scientific Publishing, Singapore (ss. 309-16). (ISBN 978-981-4340-97-7)
- Güvenilirlik ve Sağlamlık
- Araştırma bütünlüğü, titiz bir metodoloji ve etik uygulama ile başlar. Tüm araştırmaların, etik kurallar ve yasal düzenlemelere uygun olması gerekmektedir. Buna etik kurul (IRB) onayları, hayvanlarla ilgili düzenlemeler ve veri koruma yasaları dahildir. Araştırmacılar, çalışmalarının metodolojik olarak sağlam, tekrarlanabilir ve kaçınılabilir hatalardan arınmış olmasını sağlamalıdır. Bu kapsamda, uygun analiz teknikleri kullanılmalı, gerektiğinde uzman görüşüne başvurulmalı ve veri, hesaplama ve yorumlar titizlikle doğrulanmalıdır.
- Güvenilirliğin önemli bir unsuru da kolektif sorumluluktur. Tüm yazarlar, makalenin son halini gözden geçirerek doğruluğunu ve eksiksizliğini onaylamalıdır. Kurumlar, dikkatli ve şeffaf araştırma ortamlarını teşvik etmelidir. Yayınlanan çalışmalardaki hatalar kamu güvenini ve bilimsel ilerlemeyi zedeleyebilmektedir.
- Raporlamada Dürüstlük
- Dürüstlük, güvenilir araştırmaların temel taşıdır. Yazarlar, veri uydurma, sonuçları çarpıtma veya yanıltıcı manipülasyondan kaçınmalıdır. Metodolojinin şeffaf olması esastır: Yayınlar, bağımsız olarak tekrarlanabilmesi için yeterli ayrıntıyı içermelidir.
- Yazar yönergeleri, seçici raporlamayı açıkça reddetmektedir. Olumsuz veya çelişkili sonuçlar atlanmamalıdır, çünkü bunlar bir konunun dengeli şekilde anlaşılmasına katkıda bulunur. Finansörler veya sponsorlar, ulusal güvenlikle ilgili istisnai durumlar haricinde, olumsuz bulguların bastırılmasını talep edemez. Ayrıca, yazarlar, yayınlandıktan sonra hataları fark ettiklerinde, bunları geri çekme veya düzeltme yoluyla hızla düzeltmekle yükümlüdür.
- Atıflar ve referanslar, önceki çalışmalarla gerçek bir etkileşim içinde olmalıdır. “Atıf şişirme” (konuyla ilgisiz referans ekleme) veya okumadan referans kopyalama etik dışıdır. Doğru kaynak gösterimi, akademik çalışmayı bağlamsallaştırarak entelektüel mülkiyeti korur.
- Tarafsızlık ve Uygun Bağlamda Kullanma
- Araştırmalar, mevcut literatürü adil bir şekilde temsil etmeli ve yanlılık içermemelidir. Akademik incelemeler, yazarların hipotezlerini desteklesin veya desteklemesin, tüm bulguları sentezlemelidir. Görüş yazıları, açıkça belirtilmelidir. Çalışmanın sınırlılıklarını kabul etmek (örneğin, örneklem büyüklüğü veya metodolojik eksiklikler), güvenilirliği artırır ve gelecekteki araştırmalara rehberlik eder.
- Özgünlük ve İntihalden Kaçınma
- Gönderilen çalışmalar, özgün ve daha önce yayımlanmamış olmalıdır. İntihal, “öz-intihal” (kaynak göstermeden kendi metnini yeniden kullanma) dahil olmak üzere, kesinlikle yasaktır. Yazarlar, telif hakkı ile korunan materyalleri (örneğin, tablolar, şekiller) kullanmadan önce izin almalı ve aynı veri setinden türetilen önceki yayınlarını açıklamalıdır.
- "Dilimleme" (bir çalışmayı gereksiz yere birden fazla yayına bölme), ancak farklı hipotezlere veya hedef kitlelere hizmet ediyorsa kabul edilebilir. Çeviriler veya uyarlamalar, orijinal çalışmaya atıf yapmalı ve telif hakkı yasalarına uymalıdır.
- Finansman ve Çıkar Çatışmalarında Şeffaflık
- Tüm finansman kaynakları (doğrudan, dolaylı veya ayni) açıkça belirtilmelidir. Çalışmayı finanse eden kurum veya sponsorların, araştırma tasarımı, analizi veya raporlanması üzerindeki rolleri netleştirilmelidir. Mali çıkarlar (örneğin, hisse senedi sahipliği, danışmanlık ücretleri) ve kişisel ilişkiler, akademik tarafsızlığı etkileyebilecek diğer faktörlerle birlikte açıklanmalıdır.
- Yazarlık ve Katkı Etiği
- Yazarlık, önemli entelektüel katkıları yansıtmalıdır. Onur yazarlığı (hak etmeyen kişilere yazar olarak yer vermek), hayalet yazarlık (yazar kriterlerini karşılayan kişileri hariç tutmak) ve zorunlu yazarlık (araştırmaya katkısı olmayan kişileri dahil etmek) etik ihlaller arasında yer alır. Tüm yazarlar, nihai makaleyi onaylamalı ve yazarlık listesinde yapılacak değişikliklere rıza göstermelidir.
- Hesap Verebilirlik ve Yayın Sonrası Davranış
- Yazarlar, yayın sürecinde tam sorumluluk almalı ve yayımlandıktan sonra gelen eleştirilere yapıcı bir şekilde yanıt vermelidir. Veri veya materyalleri paylaşma talepleri etik ve yasal çerçevede değerlendirilmelidir. Akademik işbirliğine zarar verecek şekilde veri saklamak veya yazarlık baskısı yapmak kabul edilemez.
- Hakemlik Sürecine Uyum
- Yazarlar, hakem değerlendirme sürecine saygı göstermeli ve aynı makaleyi birden fazla dergiye eş zamanlı göndermemelidir. Hakem değerlendirmesinden geçen ancak kabul için revizyon istenen çalışmalarda, yazar(lar) yorumları dikkate almalıdır.
- Basın ambargolarına uyulmalı ve medya duyurularında bulguların abartılmasından kaçınılmalıdır. Bilimsel sonuçların yanlış sunulması, kamuoyunu ve politika yapıcıları yanıltabilir.
- İnsan ve Hayvan Araştırmalarında Etik Kurallara Uyma
- İnsan veya hayvan denekleriyle yapılan araştırmalar, etik kurullardan onay almalı ve bilgilendirilmiş onam içermelidir. Kimlik tespit edilebilir veriler, yalnızca katılımcıların açık izniyle yayımlanmalıdır.
- Klinik araştırmalar önceden kaydedilmeli ve tüm sonuçlar (olumlu veya olumsuz) yayımlanmalıdır. Dergiler, araştırma protokollerini talep edebilir ve istatistiksel analizlerin önceden belirlenmiş planlara uygunluğunu doğrulayabilir.
- Sonuç: Araştırma Etiğinde Kolektif Sorumluluk
- Bu yönergeler, araştırma bütünlüğünün ortak bir sorumluluk olduğunu vurgular. Kurumlar, araştırmacılara etik eğitimi sağlamalı, finansörler baskı yapmamalı ve dergiler şeffaf politikalar uygulamalıdır. Bu ilkelere bağlı kalmak, bilimsel güvenilirliği koruyarak bilgi üretimini etik bir çerçevede sürdürmeye katkı sağlayacaktır.
- Etik kurul izni gerektiren araştırmalarda, izinle ilgili bilgilere (kurul adı, tarih ve sayı no) yöntem bölümünde, ayrıca makalenin ilk/son sayfalarından birinde; olgu sunumlarında, bilgilendirilmiş gönüllü olur/onam formunun imzalatıldığına dair bilgiye makalede yer verilmelidir.
- Etik kurul izni ile ilgili detaylar aşağıda açıklanmaktadır.
Hakemler İçin
- Hakemler kendilerine gönderilen eserleri COPE tarafından açıklanan COPE Ethical Guidelines for Peer Reviewers esaslarını dikkate alarak değerlendirmesini tamamlar ve kendisine tanına süre içinde editör kuruluna iletir. Aşağıda, hakemler için etik yönergeler özetlenmiştir. Detaylar için lütfen orijinal kaynağa bakınız.
- Hakem,
- Temel İlkeler
- Sadece uzmanlık alanında olan ve zamanında inceleyebileceği makaleleri değerlendirmeli.
- Makale bilgilerini gizli tutmalı ve sadece derginin yayımladığı bilgiler dışında paylaşım yapmamalı.
- Hakemlik bilgilerini kişisel veya kurumsal kazanç için kullanmamalı.
- Çıkar çatışmalarını beyan etmeli ve emin olmadığı durumlarda dergiye danışmalı.
- Tarafsız olmalı, makalenin kaynağı veya yazarın özelliklerinden etkilenmemeli.
- Objektif, yapıcı olmalı ve kişisel saldırılardan kaçınmalı.
- Hakemlik sürecini karşılıklı bir çaba olarak kabul etmeli ve adil, zamanında değerlendirmeler yapmaya özen göstermeli.
- Uzmanlığını doğru yansıtan profesyonel bilgiler sunmalı.
- İnceleme sürecinde kopyanın ciddi bir etik ihlali olduğunu anlamalı.
- Hakemlik Sürecinin Başlangıcında
- Özellikle inceleme yapamayacaksa, dergiye zamanında yanıt vermeli.
- Uzman olmadığı bir konu ise veya sadece makalenin belirli kısımlarını değerlendirebileceke, bunu beyan etmelidir.
- Ancak belirtilen son tarihe uyabilecekse incelemeyi kabul etmelidir, gerekirse süre uzatımı talep edebilir.
- Herhangi bir çıkar çatışmasını beyan etmeli ve emin olmadığı durumlarda dergiye danışmalıdır.
- Çıkar çatışmalarına dair derginin politikalarına uymalıdır, örneğin aynı kurumda çalışmak veya yazarlardan biriyle yakın kişisel ilişkisi olmak.
- Başka bir dergide daha önce değerlendirdiği bir makaleyi yeniden incelemeli, makale değişmiş olabilir.
- Alternatif hakemler önermeli, bu öneri kişisel önyargılarla değil uygun olduğu için yapılmalı.
- Hakemlik yapamayacaksa, sadece makaleyi görmek niyetiyle hakemliği kabul etmemeli.
- Adil ve tarafsız bir değerlendirme yapamayacaksa hakemliği reddetmeli.
- Çalışmaya dahil olduysa veya makale kendi çalışmalarına çok benziyorsa incelemeyi reddetmeli.
- Derginin hakemlik modeline katılmıyorlarsa incelemeyi reddetmeli.
- Hakemlik Sırasında
- Çıkar çatışması ya da adil bir incelemeyi engelleyen bir durum keşfederse dergiyi derhal bilgilendirmeli.
- Makaleyi, ek materyalleri ve dergi talimatlarını dikkatle okumalı, eksik ya da belirsiz bir şey varsa dergiden açıklama istemeli.
- Makalenin bazı bölümlerini değerlendirebilme yeterliliği yoksa, inceleme süresi gelmeden dergiyi bilgilendirmeli.
- İnceleme sürecine dergiden izin almadıkça başka bir kimseyi dahil etmemeli, incelemeye yardımcı olan kişilerin adları da derginin kayıtlarında yer almalı ve katkıları kabul edilmeli.
- Makale ve inceleme detaylarını gizli tutmalı.
- İnceleme süresini karşılayamayacaksa, yeni bir tahmin sunarak dergiyi bilgilendirmeli.
- Çift taraflı kör hakemlikte, yazar(lar)ın kimliğini tahmin ederse dergiyi bilgilendirmeli.
- Etik endişeleri, düzensizlikleri ya da olası suistimalleri dergiye bildirmeli., ancak gizliliğe saygı göstermeli.
- İnceleme sürecini gereksiz yere uzatmamalı.
- İnceleme yorumları, kişisel veya finansal önyargılardan bağımsız, eserin güçlü ve zayıf yönlerine dayalı olmalıdır.
- Yazar(lar)la dergiden izin almadıkça doğrudan iletişimde bulunmamalı.
- Rapor Hazırlarken:
- Eserin güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirecek doğru bilgi ve yargıya sahip olmalı.
- İnceleme, yalnızca belirli kısımlar için istenmişse bunu açıkça belirtmeli.
- Derginin açıklamalarına uygun olarak geri bildirimde bulunmalı.
- Objektif ve yapıcı olmalı, eserle ilgili iyileştirme sağlayacak geri bildirimde bulunmalı.
- Kişisel yorumlar veya temelsiz suçlamalardan kaçınmalı.
- Eleştirilerini belirli hale getirmeli ve genelleme yaparken uygun referanslar ile desteklemeli.
- Yazarlara ait stilin saygıyla korunması gerektiğini, ancak açıklığı artıracak değişikliklerin yapılmasının önemli olduğunu unutmamalı.
- Dil sorunlarına duyarlı olmalı ve geri bildirimlerini saygılı bir şekilde iletmeli.
- Ek araştırmaların hangilerinin zorunlu, hangilerinin yalnızca eseri güçlendirecek olduğunu netleştirmeli.
- Raporu yalnızca kendisinin hazırladğının rapora yansımış olması gerekir.
- Rakiplerin eserlerini haksız şekilde eleştirmemeli veya olumsuz yorumlar yapmamalı.
- Yazar(lar) için önerdikleri yorumlar ile editör için yaptıkları yorumlar tutarlı olmalı.
- Editöre yapılan gizli yorumlar saygılı ve doğru olmalı.
- Kişisel çıkar şçşn kendi eserlerine atıf yapılmasını önermemeli.
- Dergi izin veriyorsa, raporlarını imzalayıp imzalamamaya karar vermeli.
- Editörlük yaptıkları bir makaleyi değerlendiriyorsa, bunu anonim inceleme olarak gizlemeden şeffaf bir şekilde yapmalı.
- Rapor Sonrası Beklentiler:
- Makale ve rapor bilgilerini gizli tutmalı.
- Rapor ile ilgili dergi taleplerine zamanında yanıt vermeli.
- Yeni bir bilgi, geri bildirimlerini etkiliyorsa dergiyi bilgilendirmeli.
- Mümkün olması durumunda, diğer hakemlerin yorumlarını gözden geçirerek konuyu ve kararı daha iyi anlamalı.
- Yapılan değişiklikleri veya yeni başvuruları gözden geçirmek için derginin taleplerine uyum sağlamalı.
Editörler İçin
- Dergimiz, Wager & Kleinert (2011) tarafından eitörler için belirlenen yönergeleri desteklemektedir. Bu yönergelerin özeti aşağıda verilmiştir. Detaylar için lütfen buraya tıklayınız.*
- *Kleinert S & Wager E (2011) Responsible research publication: international standards for editors. A position statement developed at the 2nd World Conference on Research Integrity, Singapore, July 22-24, 2010. Chapter 51 in: Mayer T & Steneck N (eds) Promoting Research Integrity in a Global Environment. Imperial College Press / World Scientific Publishing, Singapore (pp 317-28). (ISBN 978-981-4340-97-7)
- Temel Editoryal İlkeler
- Dergi İçeriğinden Sorumluluk
- Editörler, yayımlanan tüm içerikten sorumludur. Kaliteyi sağlamak, hataları düzeltmek ve akademik kayıtların bütünlüğünü korumak için titiz prosedürler uygulamalıdırlar. Bu, etik ihlaller veya önemli hatalar tespit edildiğinde düzeltme, geri çekme veya kaygı beyanları yayımlamayı içerir.
- Editoryal Bağımsızlık ve Bütünlük
- Ticari Etkilerden Bağımsızlık: Editoryal kararlar, akademik değeri ticari çıkarlardan üstün tutmalıdır. Sponsorlu içerik (örn. ek sayılar) standart hakem değerlendirme sürecinden geçmeli ve sponsorlar açıkça belirtilmelidir. Reklamlar, editoryal içeriği etkilememelidir.
- Yayınevleri ile İlişki: Editoryal bağımsızlık sözleşmelerle korunmalıdır. Yayınevleri, yalnızca ciddi etik ihlaller söz konusu olduğunda içerik kararlarına müdahale etmelidir.
- Endeks Manipülasyonundan Kaçınma: Editörler, dergi sıralamalarını yapay olarak yükseltmeye çalışmamalıdır (örn. zorunlu atıf talep etmek). Kararlar, yalnızca bilimsel değere dayanmalıdır.
- Ücret politikası editoryal karar alma sürecini etkilememelidir.
- Gizlilik
- Yazarların Materyalleri: Editörler, gönderilen makalelerin gizliliğini korumalı ve yalnızca yetkili hakemler veya etik ihlal soruşturmaları kapsamında ilgili kişilerle paylaşmalıdır.
- Hakem Kimliği: Hakemlerin kimliği, açık hakemlik seçilmediği sürece gizli kalmalıdır. Hakemlerin etik ihlal şüphesiyle suçlandığı durumlarda istisnalar olabilir.
- Genel Editoryal Politikalar
- Şeffaflık ve Dürüst Raporlama
- Yazarlık Kriterleri: Dergiler, yazarlık ölçütlerini açıkça tanımlamalıdır. Tüm yazarların makaleye önemli katkılarda bulunması gerekmektedir. Yazarlık ihtilafları kurumsal düzeyde çözülmeli, editörler yalnızca nihai karara göre hareket etmelidir.
- Çıkar Çatışmalarının (Conflict of Interest, COI) Beyanı: Yazarlar, mali ve mali olmayan tüm çıkar çatışmalarını ve finansman kaynaklarını beyan etmelidir. Editörler, beyan edilmemiş çıkar çatışmalarının güvenilirliği zedelediği durumlarda makaleleri reddetmelidir.
- Raporlama Standartları: Çalışmaların tekrarlanabilirliğini artırmak için alan bazlı raporlama standartlarına (örn. klinik çalışmalar için CONSORT) uyum teşvik edilmelidir. Yayınlar, intihal, görsel manipülasyon ve mükerrer yayın açısından taranmalıdır.
- Eleştirilere ve Etik İhlallere Yanıt Verme
- Düzeltme ve Geri Çekmeler: İyi niyetli hatalar hızla düzeltilmelidir. Geçersiz araştırmalar açıkça belirtilen sebeplerle geri çekilmeli, ancak geri çekilen makaleler arşivlenmiş şekilde erişilebilir kalmalıdır.
- Etik İhlallerin Ele Alınması: Sahtecilik, intihal gibi iddialar araştırılmalı, önce yazarlara danışılmalı ve çözüme ulaşılamazsa kurumlara başvurulmalıdır. Geri çekme ve kaygı beyanları için COPE yönergeleri kullanılmalıdır.
- Bilimsel Tartışmalar: Eleştirel yazışmalara açık olunmalı ancak bilimsel eleştiri ile etik ihlal iddiaları birbirinden ayrılmalıdır.
- İnsan ve Hayvan Araştırmalarında Etik
- Etik Kurul Onayı: İnsanlar veya hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurul onayı şarttır. Etik açıdan kusurlu çalışmalar, onay almış olsalar bile reddedilmelidir.
- Aydınlatılmış Onam: Araştırmalarda ve yayınlarda (örn. olgu sunumları) açık onam alınmalıdır. Yalnızca kamu sağlığı açısından istisnai durumlarda onamdan feragat edilebilir.
- Veri Gizliliği: Hasta kimlikleri korunmalı ve veri koruma yasalarına uyulmalıdır.
- Editoryal Süreçler
- Hakem Değerlendirme Süreçleri
- Değerlendirmeye Alınma: Makaleler, hakem değerlendirmesine girmeden önce yalnızca alana uygunluk veya kalite eksikliği nedeniyle reddedilebilir; yazar veya kuruma dayalı önyargılarla reddedilmemelidir.
- Hakem Seçimi: Çıkar çatışması olmayan uzmanlar değerlendirmeye dahil edilmelidir. Hakemlerden çıkar çatışmalarını beyan etmeleri istenmeli ve değerlendirme kalitesi ile zamanlaması takip edilmelidir.
- Hakem İhlalleri: Gizlilik ihlalleri veya intihal gibi etik dışı davranışlar, ilgili kurumsal mercilere bildirilmelidir.
- Adil Karar Alma Süreci
- Şeffaf Süreçler: Derginin kapsamı, gönderim kuralları ve itiraz süreçleri net bir şekilde tanımlanmalıdır. Nihai karar, baş editöre ait olmalıdır.
- Editöryel Çıkar Çatışmaları: Editörler, kendileriyle ilgili olan, kişisel, kurumsal veya mali çıkar çatışmalarını içeren makalelerin değerlendirme sürecine dahil edilmemelidir. Editörler veya editörler kurulu üyeleri tarafından gönderilen makaleler için bağımsız bir süreç uygulanmalıdır.
Yayımcılar için
- Dış müdahalelerden bağımsız tam editoryal özerklik sağlanmalıdır. Kararlar akademik değerlere dayalı olmalıdır.
- Gönderim, hakem değerlendirmesi ve yayın politikaları net bir şekilde belirlenmelidir. Çıkar çatışmaları açıklanmalı ve yönetilmelidir.
- İntihal tespiti için araçları kullanılmalıdır. Veri sahteciliği, manipülasyonu ve hayalet yazarlık araştırılmalıdır.
- Fikri mülkiyet haklarına saygı gösterilmelidir. Telif hakkı politikaları net olmalı ve Açık Erişim lisanslama koşulları belirtilmelidir.
- Etik ihlaller ve hatalar için düzeltme ve geri çekilme politikaları oluşturulmalıdır.
- Makalelerin, hakemlerin kimliklerinin ve editoryal iletişimlerin gizliliği korunmalıdır. Kişisel veriler korunmalıdır.
- Reklamlar ve sponsorlar editoryal kararlara etki etmemelidir. Reklamlar açıkça belirtilmelidir.
BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ
Dergimiz, bilimsel araştırma ve yayın etiği ihlallerini önlemek, tespit etmek ve yönetmek için ulusal ve uluslararası standartlara bağlıdır. Bu kapsamda, Committee on Publication Ethics (COPE) ilkeleri ile Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi temel alınır.
Aşağıda, etik ihlallerin tanımları, tespiti ve ele alınış süreçleri ile şikayet yönetimi ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.
Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği İhlalleri
Bilimsel araştırma ve yayın etiği ihlalleri, akademik dürüstlüğü zedeleyen ve bilimsel çalışmalara duyulan güveni sarsan ciddi ihlallerdir. Dergimiz, aşağıdaki ihlal türlerini tanımakta ve bunlara karşı sıfır tolerans politikası benimsemektedir:
- İntihal (Plagiarism): Başkalarına ait özgün fikirleri, yöntemleri, verileri veya eserleri, akademik kurallara uygun atıf yapmadan kendi eseri gibi sunmak.
- Sahtecilik (Fabrication): Gerçekte var olmayan veya tahrif edilmiş verileri bilimsel araştırmalarda kullanmak.
- Çarpıtma (Falsification): Araştırma verilerini veya kayıtlarını değiştirmek, kullanılmayan cihaz veya materyalleri kullanılmış gibi göstermek, çıkar çatışmaları doğrultusunda sonuçları tahrif etmek.
- Tekrar Yayım (Duplicate Publication): Daha önce yayımlanmış bir çalışmayı, akademik atama ve yükseltmelerde yeni bir yayın gibi sunmak.
- Dilimleme (Salami Slicing): Bir araştırmanın sonuçlarını bütünlüğünü bozacak şekilde parçalara ayırarak birden fazla yayına dönüştürmek.
- Haksız Yazarlık (Unjust Authorship): Aktif katkısı olmayan kişileri yazarlar arasına eklemek, katkısı olanları hariç tutmak, yazar sıralamasını gerekçesiz değiştirmek veya nüfuz kullanarak yazarlık talep etmek.
- Destek ve Katkıları Belirtmeme: Araştırma sürecinde destek veren kişi, kurum veya kuruluşları uygun şekilde anmamak.
- İzinsiz Kaynak Kullanımı: Henüz savunulmamış tez veya çalışmaları, sahibinin izni olmadan kaynak olarak göstermek.
- Etik Kurallara Uymamak: İnsan veya hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kuralları ihlal etmek, hasta haklarına saygı göstermemek.
- Gizliliği İhlal: İnceleme için teslim edilen bir çalışmadaki bilgileri, eser sahibinin izni olmadan üçüncü kişilerle paylaşmak.
- Kaynakların Amaç Dışı Kullanımı: Bilimsel araştırma için sağlanan fonları, mekanları veya ekipmanları amaç dışı kullanmak.
- Asılsız Etik İhlal İsnadı: Dayanaksız ve kasıtlı şekilde etik ihlal suçlamasında bulunmak.
- Katılımcı Haklarını İhlal: Anket veya tutum araştırmalarında katılımcıların açık rızasını almadan ya da gerekli kurumsal izinleri sağlamadan veri toplamak ve yayımlamak.
- Çevresel ve Hayvan Haklarını İhlal: Araştırmalarda hayvan sağlığına veya ekolojik dengeye zarar verecek uygulamalarda bulunmak.
- İzin Almadan Araştırma Yürütmek: Gerekli kurumsal ve yasal izinler olmadan araştırma veya deney yürütmek.
- Uluslararası Mevzuata Aykırılık: Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere ve ilgili mevzuata aykırı bilimsel çalışma yapmak.
- Bilgilendirme Yükümlülüğüne Uymamak: Araştırmaların yol açabileceği zararlı sonuçlar hakkında ilgili tarafları bilgilendirmemek.
- Veri ve Bilgi Güvenliğini İhlal: Diğer kişi veya kurumlardan sağlanan verileri izin verilen ölçüde ve şekilde kullanmamak, gizlilik kurallarına uymamak.
Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği İhlallerinin Tespiti ve Ele Alınma Süreci
Dergimiz, akademik yayıncılığın güvenilirliğini korumak için proaktif bir yaklaşım benimser ve etik ihlalleri önlemek, tespit etmek ve yönetmek için aşağıdaki süreçleri uygular:
- Önleyici Tedbirler: Editörler ve yayıncılar, intihal, veri uydurma, atıf manipülasyonu gibi suistimalleri engellemek için aktif önlemler alır.
- Editoryal Tarama: Gönderilen makaleler, intihal tespit yazılımları ile taranır. Benzerlik oranı %20’yi aşarsa makale reddedilir.
- Bağımsız Soruşturma: Suistimal şüphesi doğduğunda, editör kurulu tarafsız ve gizli bir soruşturma başlatır.
- Uzman Görüşü: Gerektiğinde, iddiaları değerlendirmek için bağımsız uzmanlar veya etik komitelerden görüş alınır.
- Geçici Önlemler: Soruşturma süresince makalenin değerlendirme veya yayın süreci askıya alınabilir.
- Düzeltme veya Geri Çekme: Suistimal doğrulanırsa, makale düzeltilir, geri çekilir veya editoryal bir not yayımlanır. Geri çekme işlemleri açık erişim platformlarında duyurulur.
- Kurumsal Bildirim: Ciddi ihlallerde, yazarların bağlı olduğu kurumlara resmi bildirim yapılabilir.
- Sıfır Tolerans Politikası: Dergimiz, araştırma suistimalini teşvik etmez ve bilerek izin vermez.
- COPE Yönergelerine Uygunluk: Süreçler, COPE ilkeleri ve eşdeğer etik standartlara uygun yürütülür.
Şikayetlerin Ele Alınışı ve Etik İhlal Bildirimleri
Dergimiz, etik ihlal bildirimlerini ve şikayetleri şeffaf, hızlı ve yapıcı bir şekilde çözmeyi taahhüt eder. Okuyucular, yazarlar veya diğer paydaşlar, yayımlanmış bir makalede hata, etik ihlali (örneğin, intihal, sahtecilik) veya editoryal süreçle ilgili bir sorun fark ettiğinde aşağıdaki prosedür uygulanır:
- Bildirim Yöntemi: Şikayetler, derginin iletişim sayfasındaki resmi e-posta adresine yazılı olarak iletilmelidir. Bildirimde ihlalin niteliği, makale bilgileri ve varsa kanıtlar açıkça belirtilmelidir.
- Hızlı ve Gizli İnceleme: Şikayetler, editör kurulu tarafından ivedilikle ve gizlilik içinde incelenir. Şikayetçi kimliği, yasal zorunluluk olmadıkça paylaşılmaz.
- Yazarlara Bildirim: İlgili yazar(lar)a iddialar bildirilir ve 14 iş günü içinde açıklama yapmaları istenir.
- İlk Yanıt: Şikayet alındıktan sonra 7 iş günü içinde ön yanıt verilir. Daha ayrıntılı soruşturma gerekirse, bu durum şikayetçiye bildirilir.
- Soruşturma Süreci: Şikayet, COPE akış şemaları doğrultusunda değerlendirilir. Gerektiğinde bağımsız hakemler veya etik uzmanlarından görüş alınır.
- Sonuç ve Çözüm: Soruşturma, mümkünse 4 hafta içinde tamamlanır ve şikayetçi bilgilendirilir. İhlal doğrulanırsa düzeltme, geri çekme veya editoryal not yayımlanır; asılsız bulunursa gerekçeleri açıklanır.
- İtiraz Hakkı: Şikayetçi, karardan memnun kalmazsa, itirazını baş editöre iletebilir. İtirazlar yayın kurulu tarafından yeniden değerlendirilir ve nihai karar bildirilir.
- Şikayetlerin Katkısı: Şikayetler, dergimizin etik ve bilimsel standartlarını geliştirme fırsatı olarak görülür ve yapıcı bir yaklaşımla karşılanır.
- Kamuoyu Bilgilendirmesi: Ciddi ihlaller doğrulanırsa, okuyucular dergi web sitesinde yayımlanan bir bildirimle bilgilendirilir.
Yazarlık ve Katkı
Yazarlık, araştırmanın kavramsal tasarımı, planlaması, yürütülmesi veya yorumlanması gibi önemli katkılarda bulunan bireylerle sınırlı olmalıdır. Yazarlık kriterlerine uyan tüm katkı sağlayıcılar, yazar olarak belirtilmeli ve katkılarının hangi alanlarda olduğu açıkça tanımlanmalıdır.
- Sorumlu Yazarın Yükümlüğü: Sorumlu yazar, tüm yazarların nihai makaleyi onayladığından ve gönderimini kabul ettiğinden emin olmalıdır.
- Yazar Değişiklikleri: Makale gönderildikten sonra yazar eklenmesi, çıkarılması veya sıralama değişikliği talepleri, tüm yazarlar tarafından onaylanmalı ve editör kuruluna gerekçe sunulmalıdır.
- Misafir, Hediye ve Hayalet Yazarlar: Dergi, geçerli akademik standartlara uymayan yazarlık uygulamalarını kesinlikle yasaklamaktadır.
Şikayetler ve İtirazlar
Dergimiz, editoryal kararlar, etik ihlaller veya çıkar çatışmaları ile ilgili şikayet ve itirazları şeffaf bir şekilde ele alacak bir süreç sunmaktadır.
- Şikayet Süreci: Şikayetler, şikayetin niteliği belirtilerek yazılı olarak derginin iletişim e-postasına gönderilmelidir.
- İtiraz Prosedürü: Editoryal kararlarla ilgili itiraz eden yazarlar, ayrıntılı gerekçeler ve yeni destekleyici kanıtlarla resmi bir itirazda bulunabilirler.
- Çözüm Mekanizması: Şikayetler ve itirazlar editör kurulu tarafından incelenecek ve gerekirse bağımsız bir etik komitesine yönlendirilecektir.
Çıkar Çatışmaları / Rekabetçi Çıkarlar
Tüm yazarlar, hakemler ve editörler, çalışmalarını etkileyebilecek mali veya kişisel çıkarlarını açıklamalıdır.
- Yazar Beyanı: Yazarlar, makale gönderimi sırasında çıkar çatışmalarını beyan etmelidir.
- Hakem ve Editör Şeffaflığı: Çıkar çatışması olabilecek editörler ve hakemler, ilgili makaleyi değerlendirmekten feragat etmelidir.
- Finansal Destek Şeffaflığı: Yazarlar, araştırmalarına sağlanan tüm finansal destek kaynaklarını açıklamalıdır.
Veri Paylaşımı ve Yeniden Üretilebilirlik
Araştırmalarda şeffaflık ve yeniden üretilebilirliği teşvik etmek amacıyla dergimiz, yazarları verilerini ve metodolojilerini paylaşmaya teşvik etmektedir.
- Veri Erişilebilirlik Beyanı: Yazarlar, veri erişilebilirliği hakkında bir açıklama eklemeli ve gerekiyorsa halka açık depo bağlantılarını sağlamalıdır.
- Tekrar Çalışmaları: Bilimsel tartışmalara ve doğrulamaya katkı sağlayan tekrar çalışmalarını memnuniyetle karşılıyoruz.
- Verilerin Etik Kullanımı: Yazarlar, veri toplama ve işleme süreçlerinin yasal ve etik yönergelerle uyumlu olmasını sağlamalıdır.
Etik Denetim
Dergi, araştırma bütünlüğünü korumak ve etik dışı uygulamaları önlemek amacıyla sıkı bir etik denetim süreci uygulamaktadır.
- İnsan ve Hayvan Araştırmaları: İnsanlar veya hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar, tanınmış kurumlardan etik onay almalı ve uluslararası yönergelere uymalıdır.
- Etik Komite Uyumu: Yazarlar, geçerli olduğu durumlarda etik onay belgelerini sağlamalıdır.
- Araştırma Usulsüzlüklerinin Ele Alınması: Üretme, çarpıtma ve intihal gibi durumlar COPE (Yayın Etiği Komitesinin) yönergelerine göre incelenecek ve ele alınacaktır.
Fikri Mülkiyet ve Telif Hakkı
Dergi, fikri mülkiyet haklarını koruma ve akademik yayıncılıkta doğru atıfta bulunma konusunda kararlıdır.
- İntihal Önleme: Tüm gönderiler, intihal tespiti yazılımı ile taranacaktır.
- Telif Hakkı ve Lisanslama: Dergi, Creative Commons Attribution NonCommercial 4.0 International License (CC BY-NC 4.0) yönergelerini benimser ve yazarların üçüncü taraf içerikleri için gerekli izinleri almasını ister.
- Atıf ve Adil Kullanım: Önceki çalışmalara doğru atıf yapılması ve telif hakkı yasalarına uyulması zorunludur.
Yayın Sonrası Tartışmalar ve Düzeltmeler
Dergi, yayınlanmış içeriğin gerektiğinde düzeltilmesi ve güncellenmesinin önemini kabul etmektedir.
- Düzeltmeler ve Çekmeler: Yayın sonrası tespit edilen hatalar, resmi düzeltme bildirimleriyle ele alınacak veya ciddi durumlarda geri çekme işlemi yapılacaktır.
- Editöryal Bildirimler: Dergi, yayımlanan çalışmalarla ilgili etik veya metodolojik sorunlar ortaya çıkarsa, bu konuda bildirimde bulunabilir.
- Okuyucu Yorumları ve Geri Bildirim: Yayın sonrası yapıcı tartışmalar, resmi iletişim kanalları aracılığıyla teşvik edilmektedir.
ETİK KURUL İZNİ
Etik kurul izinleri her makale için talep edilmez. Etik kurul izni aşağıda belirtilen makaleler için talep edilmektedir. Aşağıda dergimiz tarafından benimsenen, TRDizin'in konu ile ilgili düzenlemeri yer almaktadır.
Etik Kurul İzni Gerektiren Makaleler
Aşağıdaki araştırmalarda etik kurul izni gerekmektedir:
- Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırmalar
- İnsan ve hayvanların (materyal/veriler dahil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılması
- İnsanlar üzerinde yapılan klinik araştırmalar
- Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar
- Kişisel verilerin korunması kanunu gereğince retrospektif çalışmalar,
- Ayrıca;
- Olgu sunumlarında “Aydınlatılmış onam formu”nun alındığının belirtilmesi,
- Başkalarına ait ölçek, anket, fotoğrafların kullanımı için sahiplerinden izin alınması ve belirtilmesi,
- Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğunun belirtilmesi gerekmektedir.
Üniversite Mensubu Olmayan Araştırmacılar
- Üniversite mensubu olmayan araştırmacılar da bölgelerinde bulunan Etik Kurul’lara başvurabilmektedir.
REKLAM POLİTİKASI
- Dergimiz, editoryal kararların ticari etkilerden bağımsız ve tarafsız kalmasını sağlamak amacıyla şeffaf ve etik bir reklam politikası benimsemektedir. Reklamlar yalnızca derginin arka kapağında yayınlanmak üzere kabul edilmektedir.
- Tüm reklamlar, derginin finans, bankacılık, kamu maliyesi ve ekonomi alanlarındaki akademik ve profesyonel bütünlüğüyle uyumlu olmalıdır. Reklamların kabul edilmesi, ilgili ürün veya hizmetlerin dergimiz tarafından onaylandığı anlamına gelmez.
- Reklamlar, editoryal içerikten açıkça ayırt edilebilir olmalıdır. Dergi, yanıltıcı, etik olmayan veya akademik misyonuyla bağdaşmayan reklamları inceleme ve reddetme hakkını saklı tutar.
- Reklam gelirleri, hakem değerlendirme sürecini, editoryal kararları veya yayınlanan içerikleri hiçbir şekilde etkilemez. Reklam verenler, tüm ilgili yasal düzenlemelere ve etik standartlara uymakla yükümlüdür.
- Reklam verme ile ilgili talepleriniz için editörlük ofisi ile iletişime geçebilirsiniz.
YAYIN POLİTİKASI
- Maliye ve Finans Yazıları, Türkiye Ekonomik ve Mali Araştırmalar Vakfı (TEMAR) tarafından yayımlananan bilimsel hakemli bir dergidir.
- Dergi, yılda iki kez, Nisan ve Ekim aylarında yayımlanır.
- Maliye ve Finans Yazıları, ilk sayısı 1986 yılında yayımlanan Maliye Yazıları dergisinin devamı niteliğindedir.
- Derginin kapsamını ekonomi, maliye ve finans alanındaki çalışmalar oluşturmaktaır.
- Derginin temel yayın politikası, literatüre belirli katkısı olan, özgün araştırma niteliği taşıyan ve uygulamada ortaya çıkan sorunlara ilişkin çözüm önerileri içeren nitelikli makale, yazı ve çevirileri yayımlamaktır.
- Maliye ve Finans Yazıları, yayın süreçlerinde COPE (Committee on Publication Ethics) tarafından belirlenen etik kuralları temel alır.
- Gönderilen çalışmalar intihal açısından kontrol edilir; intihal, sahte veri, manipülasyon veya mükerrer yayın tespit edilirse makale reddedilir.
- Yayımlanmak üzere gönderilen çalışmaların, başka bir dergide yayımlanmamış veya yayımlanmak üzere gönderilmemiş olması gerekir.
- Editörler, makaleleri yazarın kurumsal aidiyeti, cinsiyeti veya finansal ilişkilerinden bağımsız olarak değerlendirir.
- Derginin kapsamına uygun ve kaliteli makaleler, konusunda uzman iki hakem tarafından çift taraflı kör hakemlik yöntemiyle değerlendirilir. Hakemler tarafından düzeltme talep edilmesi durumunda, istenen düzeltmeler yapılmadan makale yayıma kabul edilmez.
- Yayımlanacak makaleler yayım öncesi yazara son kontrol için gönderilir; düzeltilmeyen hatalardan yazar(lar) sorumludur.
- Yazarlar, çalışmalarında kullandıkları veri setleri, kodlar ve analiz yöntemleri hakkında yeterli açıklama yapmalı ve talep edilmesi halinde ilgililerin erişimine açmalıdır.
- Dergi editörünün iletişim bilgileri ve süreç takip mekanizmaları şeffaf bir şekilde paylaşılır.
- Yazarlar, finansal veya kişisel çıkar çatışmalarını beyan etmek zorundadır.
- Bir yazarın makalesi yayımlandıktan sonra, sonraki makalesi iki yıl içinde yayımlanmaz.
- Dergide editörlerin makalelelri yayımlanmaz.
- Dergide yayımlanan tüm içerik, Creative Commons lisansı (CC BY-NC 4.0) kapsamında ücretsiz erişime açıktır.
- Yayın dilleri Türkçe ve İngilizce’dir. Türkçe makalelerde Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu imla ve yazım kuralları esas alınır.
- Gönderilen makaleler için Türkiye Ekonomik ve Mali Araştırmalar (TEMAR) Vakfı'na 2000 TL bağış alınır.
- Derginin amaç ve kapsamı için lütfen tıklayınız.
- Yazım kuralları için lütfen tıklayınız.
- Derginin açık erişim politikası için lütfen tıklayınız.
- Dergininin telif hakkı politikası için lütfen tıklayınız.
- Derginin depolama politikası için lütfen tıklayınız.
- Derginin intihal politikası için lütfen tıklayınız.
- Derginin ayrıntılı değerlendirme süreci için lütfen tıklayınız.
- Dergimiz Crossref üyesidir.