Ekonomik Sürdürülebilirliğin Güçlendirilmesinde Karbon Tünel Bakışı

Yıl 2025, Sayı: 123, 230 - 248, 01.04.2025

Ali Kestane , Nurgül Çelik

Öz

Dünya genelinde doğal kaynakların tükenmesi, biyoçeşitliliğin azalması ve çevre kirliliği gibi olumsuz durumların gözlemlenmesi sonucunda sürdürülebilirlik kavramı önem kazanmıştır. Ancak sürdürülebilirliğin sağlanması hususunda sadece karbon emisyonlarının azaltılması üzerinde odaklanılmış diğer faktörler göz ardı edilmiştir. Bu çalışmada; sürdürülebilirliği karbon emisyonlarının azaltılması ile sınırlandıran karbon tünel bakışına açıklık getirilmesi ve sürdürülebilirliği etkileyen diğer faktörlerin detaylı olarak açıklanması amaçlanmıştır. Bunun yanı sıra, sürdürülebilirliği etkileyen faktörleri çevresel, sosyal ve ekonomik olmak üzere üç başlıkta toplanarak değerlendirmeler yapılmış ve sürdürülebilirliğin ekonomik boyutu üzerinde durulmuştur. Çalışmanın sonucunda ise sürdürülebilirliğin sağlanması ve güçlendirilmesi konusunda karbon tünel bakışının eksik bir yaklaşım olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlardan hareketle sürdürülebilirliğin sağlanmasına ilişkin olarak diğer etkenlerinde göz önünde bulundurulması konusunda önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe, Karbon Tünel Bakışı, Karbon Emisyonları, ekonomik sürdürülebilirlik

Carbon Tunnel Vision in Strengthening Economic Sustainability

Öz

The concept of sustainability has gained importance as a result of the observation of negative situations such as depletion of natural resources, decrease in biodiversity and environmental pollution worldwide. However, in terms of ensuring sustainability, only the reduction of carbon emissions has been focused on and other factors have been ignored. This study aims to clarify the carbon tunnel vision that limits sustainability to the reduction of carbon emissions and to explain in detail the other factors affecting sustainability. In addition, the factors affecting sustainability have been categorized under three headings: environmental, social and economic, and the economic dimension of sustainability has been emphasized. As a result of the study, it was determined that the carbon tunnel perspective is an incomplete approach to ensuring and strengthening sustainability. Based on the results obtained, suggestions were made to take into account other factors to ensure sustainability.

Anahtar Kelimeler

Accounting, Carbon Tunnel View, Carbon Emissions, economic sustainability

Kaynakça

• Akdogan, N., & Umut Doğan, D. (2023). Sürdürülebilir kalkınma hedeflerinden 5 no’lu toplumsal cinsiyet eşitliği hedefine ulaşmada Türkiye’de sürdürülebilirlik raporu düzenleyen işletmelerin 2020 ve 2021 yılı beyanlarının incelenmesi ve sonuçların değerlendirilmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 25(MODAVICA Özel Sayısı), 219-240.
• Atasoy, A. (2019). Yeraltı sularında pestisit kirliliğinin pestisit özellikleri ve kullanım miktarları bakımından irdelenmesi. Ziraat Mühendisliği(368), 46-52. https://doi.org/10.33724/zm.627156
• Bartlett, A. A. (1994). Reflections on sustainability, population growth, and the environment. Population and Environment, 16(1), 5-35.
• Başol, K., Durman, M., & Çelik, M. Y. (2005). Kalkınma sürecinin lokomotifi; doğal kaynaklar. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(14), 61-71.
• Bilir, A., & Özbaş, S. (2017). Lise öğrencilerinin küresel ve yerel biyolojik çeşitlilik kaybına yönelik problem algısı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 97-108.
• Binboğa, G., & Ünal, A. (2018). Sürdürülebilirlik ekseninde manisa celal bayar üniversitesi’nin karbon ayak izinin hesaplanmasına yönelik bir araştırma. Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi(21), 187-202. https://doi.org/10.18092/ulikidince.323532
• Buğday, E. B., & Babaoğul, M. (2016). Bilinçli tüketim kavramının boyutları: bilinçli tüketim davranışının yeniden tanımlanması. Sosyoekonomi, 24(30), 187-206. https://doi.org/10.17233/se.2016.10.012
• Camilleri, M. A. (2025). Sustainability accounting and disclosures of responsible restaurant practices in environmental, social and governance (ESG) reports. International Journal of Hospitality Management, 126, 104051.
• Coşan, B., & Çiloğlu Yörübulut, M. (2017). Küreselleşme-yoksulluk ikileminde mikro kredi çıkmazı. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(13), 43-54.
• Çakır Sümer, G. (2016). Çevresel ve milli güvenlik boyutları açısından biyolojik çeşitlilik ve tehlikeler. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 207-224.
• Damırova, S., & Yayla, N. (2021). Çevre kirliliği ile makroekonomik belirleyicileri arasındaki ilişki: seçilmiş ülkeler için bir panel veri analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi(30), 107-126. https://doi.org/10.18092/ulikidince.804787
• Deivanayagam, T. A., & Osborne, R. E. (2023). Breaking free from tunnel vision for climate change and health. PLOS Global Public Health, 3(3), e0001684.
• Demir, A. (2013). Sürdürülebilir gelişmede yükselen değer; biyolojik çeşitlilik açısından Türkiye değerlendirmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(24), 67-74.
• Dilbirliği, E., 2007. Biyolojik çeşitlilik ve genetik kaynakların sürdürülebilir kullanım stratejilerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma.[Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Doğan, M. (2023). Sürdürülebilirlik: su ve suyun önemi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 10(1), 176-192.
• Dovers, S., & Hussey, K. (2013). Environment and sustainability: a policy handbook (2nd ed.). Federation Press.
• Duran, A. (2019). İlkokul öğrencilerinin çevre ve doğal kaynaklara ilişkin algılarının incelenmesi, [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ek, H. n., Kılıç, N., Öğdüm, P., Düzgün, G., & Şeker, S. (2009). Adnan Menderes Ünİversİtesİnİn Farkli Akademİk Alanlarinda Öğrenİm Gören İlk Ve Son Sinif Öğrencİlerİnİn Çevre Sorunlarina Yönelİk Tutumlari ve Duyarliliklari Kastamonu Education Journal, 17(1), 125-136.
• Erden Özsoy, C. & Dinç, A. (2016). Sürdürülebilir kalkınma ve ekolojik ayak izi. Finans Politik Ve Ekonomik Yorumlar(619), 35-55.
• Ersoy, G., & Karşıyakalı, B. (2022). Küreselleşmenin yoksulluk üzerine etkisi: Türkiye örneği. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 502-517. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1031789
• Fischer, J., Dyball, R., Fazey, I., Gross, C., Dovers, S., Ehrlich, P.R., Brulle, R.J., Christensen, C. & Borden, R.J. (2012), Human behavior and sustainability. Frontiers in Ecology and the Environment, 10: 153-160. https://doi.org/10.1890/110079
• Gençer, Y. G., & Bediroğlu, G. (2024). Elektrikli araç satışları, karbon emisyonu ve elektrik tüketimi arasındaki ı̇lişkinin ı̇ncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 23(91), 1192-1209. https://doi.org/10.17755/esosder.1452405
• Günaydın, Ö. (2023). Doğal kaynakların sürdürülebilirliği açısından ilköğretimdeki paydaşların algı ve davranışlarının değerlendirilmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Güner, U. (2020). Çevresel sürdürülebilirlik. Erişim Adresi: https://books.google.com.tr/books?id=g9rNDwAAQBAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Erişim Tarihi: 20.09.2024
• Haftacı, V., & Soylu, K. (2007). Çevre kirlenmesi ve çevre koruma bağlamında çevre muhasebesinin önemi. Muhasebe Ve Finansman Dergisi(33), 102-120.
• Hezri, A. A., & Dovers, S. R. (2006). Sustainability indicators, policy and governance: ıssues for ecological economics. Ecological Economics, 60(1), 86-99.
• Karagözoğlu, N. (2020). Çevre sorunları, nedenleri ve çözüm önerileri: Yozgat örneği. International Journal of Geography and Geography Education(42), 356-373. https://doi.org/10.32003/igge.680120
• Kayar, İ., & Kutlu, S. Z. (2022). Kentsel dirençlilik ve çevresel sürdürülebilirlik ilişkisi üzerine bir değerlendirme. TroyAcademy, 7(2), 178-204. https://doi.org/10.31454/troyacademy.1088372
• Kestane, A., & Çelik, N. (2023). Yeşil muhasebenin muhasebe eğitimindeki rolü: Kilis 7 aralık üniversitesi’nde araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 356-369. https://doi.org/10.36362/gumus.1205131
• Kılıç, S. (2013). Çevre sorunları ve yoksulluk. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 5(1), 9-20.
• Kurnaz, N., & Kestane, A. (2016). Kurumsal sürdürülebilirliğin ekonomik açıdan incelenmesi ve yatırımcı davranışları ilişkisi: BIST sürdürülebilirlik endeksinde bir uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(49), 278-302.
• Kuşat, N. (2013). Yeşil sürdürülebilirlik için yeşil ekonomi: avantaj ve dezavantajları – Türkiye incelemesi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 8(29), 4896-4916. https://doi.org/10.19168/jyu.81368
• Küçüker, M., Saban, M. & Küçüker, H.(2020). Karbon ayak izi ve bir çevresel maliyet unsuru olan karbon maliyetlerinin incelenmesi: seramik fabrikası örneği. C. Kartal ve M. Kamışlı, İşletme Finans Yazıları IV, (1. baskı, ss. 215-230). Beta Basın Yayım Dağıtım A.Ş.
• Muhamad, S. F., Zain, F. A. M., Samad, N. S. A., Jamil, A., & Amiruddin, N. H. (2025, February). The roles of sustainability accounting in the sustainable environment: The perception of future accounting graduates. In AIP Conference Proceedings (Vol. 3271, No. 1). AIP Publishing.
• Özkan, O., Bayın, G. & Yeşilaydın, G. (2015). Sağlık kurumlarında sürdürülebilir atık yönetimi, 2nd International Sustainable Buildings Symposium, 28 - 30 Mayıs 2015, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Pugh, C.(1996). Sustainability the environment and urbanisation. London: Earthscan publication.
• Sapan, N., & Çekiç, Ş. (2020). Hava kirliliği ve alerjik hastalıklara etkisi. Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 12(2), 49-53.
• Savasta-Kennedy, M., (2014). The dangers of carbon reduction tunnel vision. SSRN Electron. J. https://doi.org/10.2139/ssrn.2518613.
• Sipahi, E. B. (2006). Yoksulluğun küreselleşmesi ve kentsel yoksulluk: ekonomik ve sosyal boyutlarıyla konya örneğinde yoksulluk. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(11), 172-189.
• Sönmez, İ., Kaplan, M., & Sönmez, S. (2008). Kimyasal gübrelerin çevre kirliliği üzerine etkileri ve çözüm önerileri. Derim, 25(2), 24-34.
• Şahankaya, S. & Şahankaya, A. (2023). Çevre kirliliği ve çevreyi kirletenin hukuki sorumluluğunun şartları. Karatekin Hukuk Dergisi 1, sy. 2: 71-92.
• Tanç, A., & Ekinler, F. (2022). Sürdürülebilirlik raporları kapsamında işletmelerin sera gazı salımı: bist sürdürülebilirlik endeksinde bir araştırma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(3), 1876-1886. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1064985
• Tavşan, F., & Yanılmaz, Z. (2019). Eğitim yapılarında sürdürülebilir yaklaşımlar. Sanat Ve Tasarım Dergisi(24), 359-383.
• Terzi, S. (2017), Sürdürülebilir kalkınma çerçevesinde Türkiye’de uygulanan çevre politikası araçlarının değerlendirilmesi, Uzmanlık Alan Tezi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. Ankara.
• Uslu, S., & Özdemir, O. (2023). Sürdürülebilirlik eğitimi için yaşam becerileri çerçevesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi(57), 1996-2011. https://doi.org/10.53444/deubefd.1302801.
• Uyanık, M., Kara, Ş. M., & Gürbüz, B. (2012). sürdürülebilir kalkınmada biyoçeşitliliğin önemi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi(2), 125-127.
• Varol, N., Selimoğlu, E., & Gültekin, T. (2019). Anadolu’da İklime bağlı kıtlık afeti ve risk yönetimi. Antropoloji (37), 81-89. https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.539216
• Webster, (2024). Erişim Adresi: https://www.merriam-webster.com/dictionary/sustainable Erişim Tarihi: 25.05.2024
• Yavuz, V. A. (2010). Sürdürülebilirlik kavramı ve işletmeler açısından sürdürülebilir üretim stratejileri/concept of sustainability and sustainable production strategies for business practices. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 63-86.