The Problem of the Tavatur (Accuracy of Qirâât /valid readings in context of the Qirâât) Criteria and the Approach of Shia to that

Yıl 2011, Cilt: 8 Sayı: 3, 77 - 114, 01.09.2011

Mehmet Ünal

Öz

In this work the criteria for the valid readings (qirâât) are studied and the process of addition for the principle “tevâtur” to these criterions is examined. Also the idea that defines all the known popular readings, which are appeared in the later process, as mutawatir readings “(mütevâtir qirâât=reported reading)”, is also criticized. From this point of view, the view of the Imamiyya group of the Shia on the readings/Qiraat, which is the most crowded Islamic sects after the Sunnies, was studied, and their critiques and reviews were also analyzed. Also, there is no any stated Shiah Reader (Qari) who became famous with the readings in history. But Shia had stated that some of that “imams of Qiraat/reading” were member of the school of the family of the Prophet Muhammad (Ahl al-Beyt), and took courses from the Shia Imams. They also became “Shia” in Reading, by accepting only the narration of Hafs on Imam Asım (Qari). In this article all the discussions of Imamiyya on readings will not deeply analyzed, only the issue of mutawatir readings will be considered and compared with the Ahl al-Sunnah.

Anahtar Kelimeler

Reading’s creteria, Shia/Imamiyya, tawatur/mutawatir, accuracy of readings

Kırâat Kriterleri Bağlamında Kırâatlerin Tevatürü Meselesi ve Şia’nın Buna Bakışı The Problem of the Tavatur/Accuracy of Qirâât) /valid readings in context of the Qirâât) Criteria and the Approach of Shia to that

Öz

Bu çalışmada, sahih kırâatlere yönelik kriterler ele alınmış ve bu kriterlere "tevatür" ilkesinin giriş süreci incelenmiştir. Daha sonraki süreçte ortaya çıkan ve bilinen meşhur kırâatlere bütünüyle mütevâtir kapsamında gören düşüncenin de tenkidi yapılmıştır. Buradan hareketle İslam mezhepleri arasında Ehl-i sünnetten sonra sayıca en büyük çoğunluğu oluşturan Şia’nın İmâmiyye kolunun kırâatlere bakışı ele alınmış, kırâatlere yönelik eleştirileri ve tenkitleri incelenmiştir. Mezhep içinde kırâatler konusunda şöhret bulmuş ve tarihte kendisinden söz edilen Şiî bir kırâatçi şahsiyet yoktur. Ancak Şia, mevcut kırâat imamlarından bir kısmının Ehl-i beyt mektebine mensup olduğunu ve imamlardan ders aldıklarını söylemiştir. Şiiler, kırâat imamları arasında sadece Âsım’ın Hafs rivayetini tercih etmekle de kırâatte taraf olmuşlardır. Bu makalede, mezhebin kırâatlere yönelik tartışmaları tümüyle değerlendirilmeyecek, sadece kırâatlerin tevatürlüğü meselesine bakışı verilerek kısmen Ehl-i sünnetle de bir mukayesesi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kırâat Kriterleri, tevatür/mütevâtir, Şia/İmamiyye, sahih kırâat

Kaynakça

• Abdulhâdî, Abdulhay el-Fadlî, el-Kırââtu’l-Kur’âniyye(Târîh ve Ta’rif), Dâru’l- Kalem, Beyrut, 1985/1405
• Adıgüzel, Mehmet, Kırâatler Açısından Fahruddîn er-Râzî ve Tefsîr-i Kebîri, (Doktora Tezi), AÜİF Sos. Bil. Ens. Temel İslam Bilimleri Bölümü Ana Bilim Dalı, 1998
• Ahmet Cevdet Paşa, Muhtasar Kur'an tarihi (trc. Ali Osman Yüksel ), Kültür Basın Yayın Birliği 1989
• Akpınar, Musa, Kırâatlerin Tevatürü Meselesi ( Yüksek Lisans Tezi) Erciyes Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri, 1993
• Albayrak, Halis, Tarihin İçinden Kur’an’ı Algılamak, Şûle Yayınları, 2011.
• el-Alâî, Ebu Ömer, İ’lâmu’l-Halef bi men kale bi tahrfîfi’l-Kur’an’ı min a’lami’s-Selef, ts.ys (http://shiaweb.org/books/tahrif)
• Âmilî, Şeyh Muhammed Hasan el-Hurr, el-Fusûlu’l-Muhimme fî Usûli’l-Eimme, Müessesetu Meârif-i İslamî, 1418/1376.
• Ateş, Süleman, ‚Kırâatlerda Tevatür Meselesi‛, Kur’an ve Tefsir-IV, Araştırmaları (Kırâat İlmi ve Problemleri Sempozyumu), İSAV, 2002, 321-331.
• Assâl, M. Muhammed İbrahim, eş-Şîa el-İsnâ Aşariyye ve Menhecuhum fi’t-Tefsîr, ys.1327.
• Bâlvâlî, Muhammed, el-İhtiyâr fi’l-Kırâât, el-Memlekü’l-Mağribiyye, Vezâretu’l- Evkâf ve’-ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1997/1418.
• Bâzemûl, Muhammed b.Ömer b. Sâlim, el-Kırâât ve Eseruhâ fi’l-Ahkâm ve’t-Tefsîr, Daru’l-Hicre, Riyad .
• Birışık, Abdulhamid, Kırâat İlmi ve Tarihi, Emin Yayınları, Emin Yayınları, Bursa 2004.
• Cerrahoğlu İsmail, Tefsir Usulu, Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1983.
• Çakmakaş, Fatih, İmamiyye Şiasının Kur’an Hakkındaki Görüşleri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
• Çetin, Abdurrahman, Kırâatlerin Kur’ân Tefsirindeki Yeri, Marifet Yayınları, 2001.
• Ebû Şâme el-Makdisi, el-Mürşidü’l-Vecîz,(Tahk. Tayyar Altıkulaç), TDV. Yay., Anka- ra, , Mürşidu’l-Vezîz, (Thk. İbrahim Şemsuddîn), Dâru’l-Kütubi’l-İlmiyye, Bey- rut 1424/2003,
• Dağ, Mehmet, Kırâat Farklılıklarının İslam Hukukuna ve Metodolojisinine Etkisi, Ata- türk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 1997.
• Fadl Hasan Abbas, ŞübühâtunHavle’l- Kırâati’l-Kur’âniyye, Dirâsât, XV. Cilt. Sayı.3. 1988, s.137-138;
• Fığlalı, Ethmet Rûhî, Günümüz İslam Mezhepleri, İzmir, 2008.
• Hâdî, Ma’rifet, et-Tehmîd fî Ulûmi’l-Kur’an,Kum, 2007. , Telhîsu’t-Temhîd, Müessesetü’n-Neşri’l-İslâmî, ts.
• El-Hûî, es-Seyyid, el-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, Dâru’z-Zehrâ, Beyrût, 1975. Humeynî, Ayetullah Ruhullah Cumhuriyetti’l-İslamiyyeti’l-İraniyye, 1998/1414
• Hansu, Hüseyin, Mütevâtir Haber, Bilge Adamlar Yayınları, 2008
• İbn Cerîr et-Taberî, Câmiu’l-Beyân an Tefsir-i Âyi’l-Kur’ân,(Tahk. Muhammed Şakir), Dâru’l-Meârif, Mısır, ts
• İbn Haldun, Muhaddime, Hazânetu İbn Haldûn, Dâru’l-Beydâ 2005.
• İbn Manzur, Lisanu’l-Arab, Dâru’s-Sadr, Beyrût ts.
• Lebib Said, Cem'ü's-savti'l-evvel li'l-Kur'ân = el-Mushafü'l-mürettel, Dâru’l-Kâtibu’l- Arabî, Kahire, ts.
• Muhammed Bâkır el-Huccetî, ‚Ârâu’s-Şîa Havle Ulûmi’l-Kur’ân‛, Tarihte ve Günü- müzde Siîlik Sempozyumu, y.y., ts.,
• Hamid Rıza Müstefîd, el-Kırââati’l-Kur’aniyye inde’ş-Şîa, Diyanet İşleri Başkanlığı I. Kırâat Sempozyumu, 2012 (Yayınlanmamış Tebliğ Metni) s. 2.
• el-Meclisî, Muhammed Bakır, Bihâru’l-Envâr, Beyrût, ys.
• Cafer,el-Hudayr, eş-Şeyh et-Tûsî Müfessiran, Merkezu’n-Neşri’t-Tâbii li mektebeti’ İ’lâmi’l-İslâmî, 1378.
• İbnu’l-Cezerî, Muhammed b. Muhammed, en-Neşr fî Kırââti’l-Aşr,Dâru’l-Kutubi’l - İlmiyye, Beyrût, ts.
• El-Müncidu’l-Mukriîn, (Ali b. Muhammed el-İmrân), ts.ys.
• İbn Manzur, Lisanu’l-Arab, Dâru’s-Sadr, Beyrût ts. V.273.
• İbn Hacib, Cemâluddîn b. Ebî Ömer, el-Muhtasaru Muntehâ’s-Suâl ve’l-Emel fî İlmi’l- Usûl ve’l-Cedel, Dâru İbn Hazm, Beyrût 2006/1426.
• Kâsımî, Muhammed Cemulddîn, Mehâsinu’-Te’vil, Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabiyye, 1957/1336.
• Koçyiğit, Hadis Terimleri Sözlüğü, Rehber Yayıncılık, 1992.
• Kastalânî, İmam Şihâbüddîn, Letâifü’l-İşârât Li Fünûni’l-Kırâât, Kâhire, 1986.
• Kuleynî, Ebû Cafer Muhammed b. Ya'fût, el-Usûl Minel-Kâfî, Tahran, 1389.
• Mekkî b. Ebî Tâlib, el-İbâne an Meâni’l-Kırâât, Dâru’l- Me’mûn li’t-Turâs, 1971.
• Muhsin el-Emîn, Nakzu’l-Vesîa, Müessesetü’l-Âlemi Li’l-Matbûât, Beyrut 1983.
• Muhaysin, Muhammed Sâlim, Fî Rihâbi'l-Kur’ânel-Muğnî,Dâru’l-Ceyl, Beyrut, 1988/1408, (I-III) I.47 vd.
• Muhasyin, Muhammed Sâlim, Fî Rihâbi’l-Kur’âni’l-Kerim, Mektebetu’l-Külliyeti’l - Ezheriyye, Kahire, 1401/1980
• Naim, Ahmed, Tecrîd-i Sarih Tercümesi, Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay. An- kara, 1986.
• Öztürk, Mustafa Tefsirde Ehl-i Sünnet- Polemikleri, Ankara Okulu, s. 2009.
• er-Râğıb el-İsfahânî, Ebu’l-Kâsım, el-Müfredât fî Garîbu’l-Kur’ân, Şeriketu Mektebetu ve Matbaatu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Mısır,1961/1381
• Râğıb el-İsfahânî, Ebu’l-Kâsım, el-Müfredât fî Garîbu’l-Kur’ân, Şeriketu Mektebetu ve Matbaatu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Mısır,1961/1381
• Resûl Ca’feriyân, Ukzûbetu tahrîfi’l-Kur’ân beyne’ş-Şîa ve’s-Sünne, Tahran, 1406/1985.
• Suyûtî, Celâluddîn, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Dâru İbn Kesîr, Beyrût 1414/1993.
• Şen, Ziya, Şia’nın Kırâatlere ve Kur’an Tarihine Bakışı, Tibyân Yayıncılık, 2011.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed Dârü'l-Ma'rife, İrşadul-Fuhûl, Beyrût, Dâru’l-Ma’rife, *t.y.+
• Nevbahtî, Ebû Muhammed Hasan b. Musa, Fıraku’ş-Şîa, Kâhire, 1412/1992.
• et-Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin, el-Mîzân fî Tefsîri’l-Kur’ân, Muessesetu’l-A’lemî, Beyrût,1997/1417, XII.127-128; İslâm'da Kur'an, Bir Yayıncılık, İstanbul 1988.
• Sayın, Esma, ‚İrandaki Şiî Kültüründe Ahbariyye-Usûliyye YaklaşımlarıBağlamında Gelenek-Yenilik Çizgisi‛, Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi,sayı:14, 2012, s. 113-124.
• Uyar, Mazlum, İmamiyye Şiası’nda düşünce ekolleri: AhbarilikKitabevi, 2000
• Ünal, Mehmet, Kur’an’ın Anlaşılmasında Kırâat Farklılıklarının Rolü, Fecr Yayınları, 2005.
• Yazır, Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Kitapevi 1987
• Yıldız, Sakıp, ‚Şia’nın Kur’an-ı Kerim ve Tefsir Hakkındaki Görüşleri‛, EAÜİFD, 1982.
• Yurdagür, ‚Ahbariyye‛ Maddesi, D.İ.A., İstanbul, 1996.
• Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osman, Siyeri A’lâmi’n-Nübelâ, (tahk. Şuayb el- Arnavut) Müessesetu’r-Risâle, Beyrut 1413,
• Zehebî, Şemsettin Muhammed b. Ahmed, Marifetu’l-Kurrâi’l-Kibâr (tahk.komisyon), Müessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1404/ 1984 (I-II).
• Zerkeşî, Bedruddin Muhammed b. Abdillah, el-Burhân fî Ulûmi'l-Kur’ân, Dâru’l- Ma’rife, Beyrut, 1987.
• ez-Zürkânî, Muhammed Albulazîm, Menâhilu’l-İrfân fî Ulûmi’l-Kur’ân, (Tahk. Fevvâz Ahmed),Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut 1995/1415.