Postmodernizm ve Tanrı’nın Ölümü: Öznenin Arkeolojisi Üzerine Bir Deneme

Yıl 2015, Cilt: 12 Sayı: 2, 73 - 124, 01.07.2015

Abdüllatif Tüzer

https://doi.org/10.17131/milelnihal.88806

Cited By: 4

Öz

Postmodernizm, farklılık ve özgürlük adına modernizmle bir hesaplaşmadır.
Her ne kadar modernist söylem özgürleşme ve özerklik üzerine inşa
edilmiş olsa da, zamanla bireyler üzerinde tahakküm kuran ve farklı öznelliklere
izin vermeyen bir iktidar yaratmaktan kendisini kurtaramamıştır.
Farklılıkların silinmesinin ve özgürlük yitiminin baş sorumlusu ise modern
öznedir. Modern özne bu gücü, önce Tanrıyı işinden ederek ve dünyadan
kovarak ve sonra da Onun tahtına oturarak elde etmiş ve dinin yerine de
bilimi ve rasyonel düşünceyi ikame etmiştir. Ne var ki, Nietzsche’nin Tanrının
ölümünü ilan edişiyle birlikte muktedir modern özne de varlığının temelini
ve meşruiyetini kaybetmiş ve sonsuzca yorumlarla sürekli yaratılan
bir dünyalar çokluğunun içinde erimiş gitmiştir. Büyük ölçüde Nietzsche’den
ilham alarak beslenen postmodernist düşünce ise, farklılıkların
ve özgürlüklerin yeşertilmesi adına, tıpkı Nietzsche gibi, bilime de dine de
mesafeli durmuştur. Ve postmodernist düşüncenin, aşkın bir varlığa sahip
olan ve insana, topluma, dünyaya ve tarihe biçim veren bir Tanrıya artık
tahammülü yoktur. Tam da bu nedenle, postmodernizm, sahici bir ateizmdir.

Anahtar Kelimeler

postmodernizm, tanrı, din, özgürlük, farklılık

Kaynakça

• Alpyağıl, Recep, Derrida’dan Caputo’ya Dekonstrüksiyon ve Din, İz Yayıncılık, İstanbul 2007
• Aristoteles, Felsefeye Çağrı: Protreptikos, çev. S. Ö. Akkaş, Doruk Yayınları, Ankara 1999
• Bakunin, Mihail, Tanrı ve Devlet, çev. Mustafa Tüzel, Belge Yayınları, İstan- bul 2013
• Barrett, William, İrrasyonel İnsan, çev. Salih Özer, Hece Yayınları, Ankara 2003.
• Baudrillard, Jean, Anahtar Sözcükler, çev. O. Adanır ve L. Yıldırım, Paragraf Yayınları, Ankara 2005
• _______________, Simülakrlar ve Simülasyon, çev. Oğuz Adanır, Doğubatı Yayınları, Ankara 2008
• Bauman, Zygmunt, Siyaset Arayışı, çev. Tuncay Birkan, Metis Yayınları, İs- tanbul 2000
• _______________, Modernlik ve Müphemlik, çev. İsmail Türkmen, Ayrıntı Ya- yınları, İstanbul 2003
• _______________, Postmodernlik ve Hoşnutsuzlukları, çev. İsmail Türkmen, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2000
• Berten, Andre, Pablo da Silveira ve Pourtois, Herve (Der.), Liberaller ve Ce- maatçiler, çev. B. Demir, M. Develioğlu, Dost Yayınları, Ankara 2006
• Best, Steven ve Kellner, Douglas, Postmodern Teori, çev. Mehmet Küçük, Ay- rıntı Yayınları, İstanbul 1998
• Botton, Alan de, Ateistler İçin Din, çev. Ayşe Ece, Sel Yayıncılık, İstanbul 2011
• Connolly, William E., Kimlik ve Farklılık, çev. Ferma Lekesizalın, Ayrıntı Ya- yınları, İstanbul 1995
• Deleuze, Gilles, Müzakereler, çev. İnci Uysal, Norgunk Yayıncılık, İstanbul 2006
• Derrida, J., Kermode, F., Moi, T., Norris, C., Teoriden Sonra Hayat, M. Payne ve J. Schad (der.), çev. Ebru Kılıç, Agora Kitaplığı, İstanbul 2004
• Derrida, J., Vattimo, G., Din, çev. D. Kundakçı ve M. E. Özcan, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara 2011
• William Barrett, İrrasyonel İnsan, çev. Salih Özer, Hece Yayınları, Ankara 2003, s.
• Derrida, Jacques, “Yapıbozum ve Pragmatizm Üzerine Düşünceler”, Yapı- bozum ve Pragmatizm, C. Mouffe (der.), çev. Tuncay Birkan, Sarmal Yayınevi, İstanbul 1998
• _______________, Gramatoloji, çev. İsmet Birkan, Bilgesu Yayıncılık, Ankara 2010
• Eagleton, Terry, Postmodernizmin Yanılsamaları, çev. Mehmet Küçük, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 1999
• Eagleton, Terry, Kuramdan Sonra, çev. Uygar Abacı, Literatür Yayınları, İs- tanbul 2006
• Foucault, Michel, Özne ve İktidar, çev. I. Ergüden ve O. Akınhay, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2005
• Habermas, Jurgen, İnsan Doğasının Geleceği, çev. Kaan H. Ökten, Everest Ya- yınları, İstanbul 2003
• Herakleitos, Kırık Taşlar, Çev. Alova, Bordo-Siyah Yayınları, İstanbul 2003
• Horkheimer, Max, Akıl Tutulması, çev. Orhan Koçak, Metis Yayınları, İstan- bul 1994
• Horkheimer M. ve Adorno, T. W., Aydınlanmanın Diyalektiği I, çev. Oğuz Özügül, Kabalcı Yayınları, İstanbul 1995,
• Kierkegaard, Soren, Günlüklerden ve Makalelerden Seçmeler, çev. İ. Kapaklı- kaya, Anka Yayınları, İstanbul 2005
• Leibniz, G. W., Monadoloji, çev. Suut K. Yetkin, MEB Yayınları, İstanbul 1997
• _______________, Metafizik Üzerine Konuşma, çev. A. Timuçin, Cumhuriyet Dünya Klasikleri, Ankara 1999
• Lyotard, Jean-François, Postmodern Durum, çev. Ahmet Çiğdem, Ara Yayın- cılık, İstanbul 1990
• Murphy, John W., Postmodern Sosyal Analiz ve Postmodern Eleştiri, çev. H. Arslan, Paradigma Yayınları, İstanbul 2000
• Nietzsche, F., İyinin ve Kötünün Ötesinde, çev. Ahmet İnam, Say Yayınları, İstanbul 2009
• _______________, Ahlakın Soykütüğü, çev. Ahmet İnam, Yorum Yayınevi, İs- tanbul 2001
• _______________, Deccal: Hıristiyanlığa Lanet, çev. Oruç Aruoba, Hil Yayın- ları, İstanbul 1995
• _______________, Şen Bilim, çev. Levent Özşar, Asa Yayınları, Bursa 2003
• _______________, Güç İstenci, çev. Sedat Umran, Birey Yayıncılık, İstanbul 2002
• Platon, Theaitetos, çev. M. Gökberk, MEB Yayınları, İstanbul 1997
• Popper, Karl, Açık Toplum ve Düşmanları, Cilt II, çev. Harun Rızatepe, Li- berte Yayınları, Ankara 2008
• Rorty, Richard, Olumsallık, İroni ve Dayanışma, çev. M. Küçük ve A. Türker, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 1995
• Rorty, Richard, “Dinsel Zümre Karşıtlığı ve Ateizm”, Dinin Geleceği, Santi- ago Zabala (der.), çev. Rahmi G. Öğdül, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2009
• Rosenau, Pauline Marie, Post-Modernizm ve Toplum Bilimleri, çev. Tuncay Birkan, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 2004
• Russell, Bertrand, Sorgulayan Denemeler, çev. N. Arık, Tübitak Yayınları, An- kara 1998
• Sarup, Madan, Post-Yapısalcılık ve Postmodernizm, çev. Abdülbaki Güçlü, Bi- lim ve Sanat Yayınları, Ankara 2004
• Smart, Barry, “Postmodern Toplum Teorisi”, Modernite versus Postmodernite, Mehmet Küçük (der.), Vadi Yayınları, Ankara 2000
• Spinoza, B., Törebilim, çev. A. Yardımlı, İdea Yayınları, İstanbul 2000
• Touraine, Alain, Demokrasi Nedir?, çev. Olcay Kunal, YKY, İstanbul 2011
• Trigg, Roger, Reason and Commitment, Cambridge University Press, 1973
• Wagner, Peter, Modernliğin Sosyolojisi, çev. Mehmet Küçük, Ayrıntı Yayın- ları, İstanbul 2005
• Wittgenstein, Ludwig, Tractatus Logico-Philosophicus, çev. Oruç Aruoba, YKY, İstanbul 2001
• _______________, “Günlükler”, Felsefe ve Dil: Wittgenstein Üstüne Bir Araştırma, (Ömer Naci Soykan), Kabalcı Yayınevi, İstanbul 1995.
• _______________, “Notlar”, Felsefe ve Dil: Wittgenstein Üstüne Bir Araş- tırma, (Ömer Naci Soykan), Kabalcı Yayınevi, İstanbul 1995.
• Yeğenoğlu, M. ve Mutman, M., “Bilimlerde ve Toplumda Postmodernizm”, Birikim, Sayı: 33, 1992.