Maniheist Gnostik Yaşamın Şifreleri

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 1, 137 - 139, 30.06.2024

Hilal Gür

Öz

Madde ile mananın, ruh ile bedenin, iyilik ile kötülüğün çatışmasına dayanan gnostik düalizmin; kendisini en çok hissettirdiği dini geleneklerden biri şüphesiz ki Maniheizm’dir. Tüm iyi unsurları ‘ışık’, maddeden neşet eden kötü unsurları ise ‘karanlık’ kavramsallaştırması ile iki zıt unsur ekseninde sistemleştiren Mani (216-276); kozmogoniden günlük yaşama kadar hayatın tüm evrelerini bu düşünce üzerine inşa etmiş ve buna paralel olarak dini emirler ihdas etmiştir. Güney Mezopotamya coğrafyasında yetişen Mani, tesis ettiği düşüncesine buradaki diğer dini motifleri de eklemiş ve kendi söylemiyle eklektik bir yapıdan ziyade bu inançların son temsilcisi olduğunu ilan etmiştir. Buna istinaden Mehmet Alıcı’nın araştırma alanlarından olan kadim İran dinleri bağlamında Maniheizm’e konu olan bu kitap, yazarın söylemiyle İran dinlerine yönelik araştırma sahasının bir ürünüdür. Bu doğrultuda Maniheist Gnostik Yaşamın Şifreleri ismini taşıyan mevzubahis eserin, müellifin daha önce kaleme aldığı Işığın Elçisi Mani ve Gnostik Düşüncesi isimli çalışma ile birlikte konuya dair bütüncül bir perspektif geliştirilmesine de imkân sağladığı görülmektedir. Ayrıca yazarın iddiası doğrultusunda bu eser; bir Maniheist’in gündelik yaşamındaki her görevin arka planını deşifre etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Maniheizm, Gnostisizm, Kozmoloji, Düalizm

Codes of the Manichaean Gnostic Life

Öz

Manichaeism is undoubtedly one of the religious traditions in which gnostic dualism based on the conflict between matter and mana, soul and body, good and evil makes itself felt the most. Mani (216-276), who systematized all good elements as 'light' and the bad elements that emerge from matter as 'darkness' on the axis of two opposite elements, built all phases of life from cosmogony to daily life on this idea and issued religious orders in parallel. Mani, who grew up in Southern Mesopotamia, added other religious motifs to the thought he established and declared that he was the last representative of these beliefs rather than an eclectic structure. Accordingly, this book, which deals with Manichaeism in the context of ancient Iranian religions, which is one of Mehmet Alıcı's research areas, is a product of the author's research field on Iranian religions. In this respect, it is seen that this book, which is titled "Codes of Manichaean Gnostic Life", enables the author to develop a holistic perspective on the subject together with his previous work titled "Mani, the Messenger of Light and Gnostic Thought". Moreover, in line with the author's claim, this work aims to decipher the background of every task in the daily life of a Manichaean.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Manichaeism, Gnosticism, Cosmology, dualism