İlköğretim Çağındaki Çocukların Aile Beslenme ve Fizik Aktivite Çevresinin İncelenmesi

Yıl 2023, , 2281 - 2302, 13.09.2023

Emine Ekici , Hatice İkiışık , Rıdvan Doğan

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1141924

Öz

Bu çalışmada ilköğretim öğrencileri (1,2,3,4. sınıf) ailelerinin beslenme ve fiziksel aktivite çevresini tanımlamak amaçlanmıştır. Çalışma 2020 yılı Haziran ayında, İstanbul’un bir ilçesinde, 1108 öğrenci bulunan bir ilköğretim okulunda, etik kurul ve kurum izni alındıktan sonra yapılmıştır. Tüm velilere anket gönderilmiş ve 485 kişiye ulaşılmıştır. Veriler sosyodemografik özellikleri belirlemeye yönelik sorular ve Türkçeye Uyarlanmış Aile Beslenme ve Fiziksel Aktivite Tarama Ölçeği (ABFA-TR) ile toplanmıştır. ABFA-TR ölçeğinden alınan puanlarla çocukların beden kitle indeksi (BKİ) ve bazı sosyodemografik değişkenler arasındaki ilişkiler, verinin yapısı ve dağılımına göre uygun varyans analizi modeli veya korelasyon analizi ile incelenmiştir. Çalışmaya katılan çocukların yaş ortalaması 7,12±1,23’dir. Çocukların %30,9’u 2. sınıf öğrencisi ve yarısı (%49,3) kızdır. Annelerin %34,6’sı lise mezunu ve %81,6’sı çalışmıyorken; babaların %35,3’ü lise mezunu ve %94,4’ü çalışıyordur. Çalışmaya katılan annelerin %50,2’si babaların ise %70,7^si fazla kilolu/obezdir.. Öğrencilerde ise bu oran %37,1dir. Babanın BKİ değeri ile çocukların persentilleri arasında yapılan çoklu uyum analizine göre normal BKİ değerine sahip babaların normal kiloda çocuklarının olduğu, fazla kilolu ve obez babaların fazla kilolu ve obez çocukları olduğu görüldü (χ2=18,014, p=0,006). ABFA ölçeği toplam puan ortalaması ise 59,12±6,34 olarak bulundu. Aileler en düşük puan ortalamasını Çocuk Aktivitesi (4,46±1,38), en yüksek puan ortalamalarını ise Uyku rutini (6,97±1,23), Yiyecek seçimi (6,80±1,05) ve Aile öğünleri (6,71±1,46) alt boyutlarından aldı. Annenin eğitim durumu, çalışma durumu, babanın eğitim durumu ve gelir durumu ile ABFA –TR puan ortalamaları arasında anlamlı farklılıklar bulundu (p<0,05) ). Çalışmanın sonuçlarına göre ilköğretim öğrencilerine yönelik obezojenik sağlık davranışlarını değiştirme amaçlı müdahale çalışmaları yapılması önerilir.

Anahtar Kelimeler

Aile beslenmesi, çocukluk çağı obezitesi, fizik aktivite

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• BAİLEY-DAVİS, L., PEYER, K. L., FANG, Y., KİM, J. K., & WELK, G. J. (2017). Effects of Enhancing School-Based Body Mass Index Screening Reports with Parent Education on Report Utility and Parental Intent To Modify Obesity Risk Factors. Childhood obesity (Print), 13(2), 164–171. https://doi.org/10.1089/chi.2016.0177
• BROWN, C. L., HALVORSON, E. E., COHEN, G. M., LAZORİCK, S., & SKELTON, J. A. (2015). Addressing Childhood Obesity: Opportunities for Prevention. Pediatric clinics of North America, 62(5), 1241–1261. https://doi.org/10.1016/j.pcl.2015.05.013
• CENTERS FOR DİSEASE CONTROL AND PREVENTİON. School health guidelines to promote healthy eating and physical activity. MMWR. 2011; 60(RR05):1–76.CDC(2018) . https://www.cdc.gov/healthyschools/nutrition/facts.htm.erişim tarihi: 24.01.2018.
• COSİ TUR 2016. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/haberler/turkiyecocukluk-cagi-sismanlik/COSI-TUR-2016-Kitap.pdf (Erişim tarihi: 1.11.2021)
• DECKELBAUM RJ VE WİLLİAMS CL (2001). Childhood obesity: the health issue. Obezite Research;9 (Suppl 4);239-243. [Elektronik Dergi]. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1038/oby.2001.125/pdf
• DELEŞ, B. (2019). Çocukluk Çağı Obezitesi. H.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6, (1), doi: 10.21020/husbfd.48310
• DİETARY GUİDELİNES ADVİSORY COMMİTTEE. SCİENTİFİC REPORT OF THE 2015 DİETARY GUİDELİNES. Advisory Committee: Advisory Report to the Secretary Health and Human Services and the Secretary of Agriculture. Washington, DC: US Department of Health and Human Services
• EKICI, E. , IKIISIK, H. , ANKARALI, H. , MANAV, G. ,COLAK, M. & KOZAN, E. H. (2021). The validity and reliability of the turkish version of the family nutrition and physical activity screening tool . Marmara Medical Journal , 34 (3) , 319-326 . DOI: 10.5472/marumj.1009125
• ERDİM, L., ERGUN, A. & KUĞUOĞLU, S. (2015). Çocuklarda Obezitenin Önlenmesi ve Yönetiminde Hemşirenin Rolü, Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi. 1 (2) , 115-126 . DOI: 10.17681/hsp.36164
• GUİDELİNES FOR ADOLESCENT NUTRİTİON SERVİCES (2005). Stang J, Story M (eds) http://www.epi.umn.edu/let/pubs/img/adol_preface_materials.pdf., erişim tarihi: 10.07.2020
• IHMELS, M. A., WELK, G. J., EİSENMANN, J. C., & NUSSER, S. M. (2009a ). Development and preliminary validation of a family nutrition and physical activity (fnpa) screening tool. The international journal of behavioral nutrition and physical activity, 6, 14. https://doi.org/10.1186/1479-5868-6-14
• IHMELS, M. A., WELK, G. J., EİSENMANN, J. C., NUSSER, S. M., & MYERS, E. F. (2009 b). Prediction of BMI change in young children with the family nutrition and physical activity (FNPA) screening tool. Annals of behavioral medicine : a publication of the Society of Behavioral Medicine, 38(1), 60–68. https://doi.org/10.1007/s12160-009-9126-3
• İNAL, S, CANBULAT, N. (2013). Çocukluk çağı obezitesine genel bakış. Güncel Pediatri, 11:27-30
• KETTNER, S., KOBEL, S., FİSCHBACH, N. ET AL. (2013). Objectively determined physical activity levels of primary school children in south-west germany. BMC Public Health 13, 895 https://doi.org/10.1186/1471-2458-13-895
• KOTHANDAN, S.K. (2014). School based interventions versus family based interventions in the treatment of childhood obesity- a systematic review. Arch Public Health 72, 3 https://doi.org/10.1186/2049-3258-72-3
• KÖKSAL G, GÖKMEN ÖZEL H. (2012).Çocukluk ve Ergenlik Döneminde Obezite. İkinci Basım, Sağlık Bakanlığı Yayın No:729
• LANGFORD, R., BONELL, C., JONES, H., & CAMPBELL, R. (2015). Obesity prevention and the Health promoting Schools framework: essential components and barriers to success. The international journal of behavioral nutrition and physical activity, 12, 15. https://doi.org/10.1186/s12966-015-0167-7Limnili G, Özçakar N (2010) Adölesanlarda Obezite, Turkish Family Physician,
• MAZİAK, W., WARD, K. D., & STOCKTON, M. B. (2008). Childhood obesity: are we missing the big picture?. Obesity reviews : an official journal of the International Association for the Study of Obesity, 9(1), 35–42. https://doi.org/10.1111/j.1467-789X.2007.00376.x.
• NCHS DATA BRİEF No:82, January (2012) http://www.cdc.gov/nchs/data/databriefs/ db82.pdf. erişim tarihi:22.01.2018
• NEYZİ O, GÜNÖZ H, FURMAN A, BUNDAK R, GÖKÇAY G, DARENDELİLER F, BAŞ F. (2008). Türk çocuklarında vücut ağırlığı, boy uzunluğu, baş çevresi ve vücut kitle indeksi referans değerleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi. 51:1-14.
• PARK, S. H., PARK, C. G., MCCREARY, L., & NORR, K. F. (2017). Cognitive Interviews for Validating the Family Nutrition Physical Activity Instrument for Korean-American Families With Young Children. Journal of pediatric nursing, 36, 1–6. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2017.04.014
• PEYER, K. L., BAİLEY-DAVİS, L., & WELK, G. (2021). Development, Applications, and Refinement of the Family Nutrition and Physical Activity (FNPA) Child Obesity Prevention Screening. Health promotion practice, 22(4), 456–461. https://doi.org/10.1177/1524839920922486
• PUBLİC HEALTH ENGLAND, (2013) Chilhood Obesity Health Risks. http://www.noo.org.uk/NOO_about_obesity/obesity_and_health/health_risk_child. Erişim tarihi.22.01.2018
• REİLLY, J. J., & KELLY, J. (2011). Long-term impact of overweight and obesity in childhood and adolescence on morbidity and premature mortality in adulthood: systematic review. International journal of obesity (2005), 35(7), 891–898. https://doi.org/10.1038/ijo.2010.222
• SAĞLIK BAKANLIĞI (2008). Çocukuluk ve ergenlik döneminde obezite. yayın no :729. ss: 8-11
• SAĞLIK BAKANLIĞI TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU (2013). Okul Öncesi ve Okul Çağı Çocuklara Yönelik Beslenme Önerileri ve Menü Programları. Sağlık Bakanlığı Yayın No:915,Koza Matbaacılık.
• SAĞLIK BAKANLIĞI. 2018. Fiziksel Uygunluk Karnesi Raporu https://www.saglik.gov.tr/TR,50173/fiziksel-uygunluk-karnesi-ilk-raporu-hazirlandi-07112018.html
• SCHAROUN-LEE, M., KAUFMAN, J. S., POPKİN, B. M., & GORDON-LARSEN, P. (2009). Obesity, race/ethnicity and life course socioeconomic status across the transition from adolescence to adulthood. Journal of epidemiology and community health, 63(2), 133–139. https://doi.org/10.1136/jech.2008.07572
• TURDEP I http://www.temd.org.tr/files/OBEZITE_web.pdf erişim tarihi: 22.01.2018
• TURDEP II . http://www.diabetcemiyeti.org/c/turdep-2-sonuclarinin-ozeti erişim tarihi: 22.01.2018
• TÜRKİYE’DE OKUL ÇAĞI ÇOCUKLARINDA (6-10 YAŞ GRUBU) BÜYÜMENİN İZLENMESİ PROJESİ (TOÇBİ) Araştırma Raporu.(2011) Ankara; Kurban Matbacılık Yayıncılık .s.47
• TÜRKİYE BESLENME VE SAĞLIK ARAŞTIRMASI (TBSA) (2010) Beslenme durumu ve alışkanlıklarının değerlendirilmesi sonuç raporu (2014) Sağlık Bakanlığı, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No:931, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü Yayın No: SB-SAG-2014/0
• TÜRKİYE ÇOCUKLUK ÇAĞI (İLKOKUL 2. SINIF ÖĞRENCİLERİ) ŞİŞMANLIK ARAŞTIRMASI (COSI-TUR). (2016). Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim Bakanlığı, Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi, Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1080, Ankara 2017
• TÜRKİYE SAĞLIK ARAŞTIRMASI, 2019. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkey-Health-Survey-2019-33661, erişim tarihi 1.11.2021
• YANG H, DE ONİS M. (2008). Algorithms for converting estimates of child malnutrition based on the NCHS reference into estimates based on the WHO Child Growth Standards. BMC Pediatrics. 8:19
• YEE KE, EİSENMANN JC, CARLSON JJ, PFEİFFER KA. (2011). Association between The Family Nutrition and Physical Activity Screening Tool and cardiovascular disease risk factors in 10-year old children. Int J Pediatr Obes. Aug;6(3-4):314-20. doi: 10.3109/17477166.2011.590198. Epub 2011 Jul 5. PMID: 21728777.
• WHO (2010). Global Recommendations on Physical Activity for Health, Geneva: World Health Organization
• WHO (2018). Taking action on childhood obesity report. http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/274792/WHO-NMH-PND-ECHO-18.1-eng.pdf?ua=1
• WHO (2020). Obesity and Overweight Fact Sheet No: 311 http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en 5.03.2020
• WHO (2016) Report Of The Commision On Ending Childhood Obesity http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/204176/1/9789241510066_eng.pdf. Erişim tarihi: 8.03.2018. / ., erişim tarihi: 22.01.2018