Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nın Bütüncül Yaklaşımına Bir Örnek: Sosyal Katılım Becerisi

Yıl 2025, Cilt: 54 Sayı: 1, 661 - 708, 24.12.2025

Mehtap Çifçi

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1701847

Öz

Bu çalışmada bütüncül eğitim yaklaşımını temel alan Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM) kapsamında 2024 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda (SBDÖP) alana ilişkin becerilerden olan sosyal katılım becerisinin program bileşenleri ile ilişkisinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. TYMM 2024 SBDÖP’de sosyal katılım becerisinin programın bütüncül yapısı içindeki konumunun alan yazınında sistematik ve kapsamlı biçimde ele alınmamış olmasından dolayı bu araştırmaya ihtiyaç duyulmuştur. Araştırma, sosyal katılım becerisinin sınıf düzeyleri, öğrenme alanları ve program bileşenleriyle kurduğu ilişkileri bütüncül bir çerçevede ortaya koyarak öğretim süreçlerinin niteliğinin artırılmasına ve sosyal katılımı güçlendirmeye yönelik politika geliştirme süreçlerine kanıt temelli katkı sunması bakımından önem taşımaktadır. Nitel bir araştırma olan bu çalışmada doküman analizi kullanılmıştır. Araştırma verilerinin elde edilmesinde Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2024 yılında yayımlanan TYMM 2024 SBDÖP, TYMM 2024 Ortak Metni ve 2024 TYMM Program Kılavuzları kullanılmış olup veriler betimsel analiz yöntemiyle çözümlemiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, sosyal katılım becerisine tüm sınıf düzeylerinde “Birlikte Yaşamak” öğrenme alanında yer verildiği tespit edilmiştir. Sosyal katılım becerisinin 5. sınıf düzeyinde dengeli bir dağılım gösterdiği ve daha fazla bütünleşik beceri ile ilişkilendirildiği görülmüştür. Ayrıca TYMM 2024 SBDÖP’de sosyal katılım becerisinin; girişkenlik, yaratıcılık ve özgün düşünme gibi çağdaş eğilimlerle daha fazla ilişkilendirildiği tespit edilmiştir. Sosyal katılım becerisinin programlar arası bileşenlerle ilişkisine bakıldığında ise, öğrencilerin bilişsel gelişimine paralel daha üst düzey değerlerin kazandırılmasının hedeflendiği görülmüştür. Elde edilen bulgulara göre, TYMM 2024 SBDÖP’nin bütüncül bir anlayışla hazırlandığı görülmüştür. TYMM 2024 SBDÖP’de sosyal katılım becerisinin denge, kapsam ve ilişkilendirilme bakımından geliştirilmesi gibi önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli , Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı , bütüncül eğitim yaklaşımı , sosyal , bilgiler , sosyal katılım becerisi

A Representation of the Holistic Approach in the Century of Türkiye Education Model Social Studies Curriculum: Social Participation Skill

Öz

This study aimed to identify the relationship between the social participation skill, one of the field-specific skills in the 2024 Social Studies Curriculum (SSC), and the curriculum components within the framework of the Century of Türkiye Education Model, which is based on a holistic educational approach. This research was needed because the literature did not examine the position of the social participation skill within the holistic structure of the Century of Türkiye Education Model 2024 SSC systematically and comprehensively. The study is significant in that it revealed, within a holistic framework, the relationships that the social participation skill established with grade levels, learning domains, and curriculum components, thereby providing evidence-based contributions to improving the quality of instructional processes and informing policy development aimed at strengthening social participation. This qualitative study employed document analysis. The data were obtained from the Century of Türkiye Education Model 2024 SSC, the Century of Türkiye Education Model 2024 Common Text, and the 2024 Century of Türkiye Education Model Program Guides published by the Ministry of National Education, and were analyzed using descriptive analysis. The findings highlighted that the social participation skill was included under the learning domain “Living Together” at all grade levels. The study observed that the social participation skill was more evenly distributed at the 5th-grade level and was associated with a greater number of integrated skills. Additionally, the Century of Türkiye Education Model 2024 SSC linked the social participation skill more strongly with contemporary educational tendencies such as assertiveness, creativity, and original thinking. Regarding its relationship with cross-program components, the study highlighted that the curriculum aimed to foster higher-level values parallel to students’ cognitive development. Overall, the findings indicated that the Century of Türkiye Education Model 2024 SSC was prepared with a holistic understanding. Recommendations were made for enhancing the social participation skill in terms of balance, breadth, and integration within the Century of Türkiye Education Model 2024 SSC.

Anahtar Kelimeler

The Century of Türkiye Education Model , Social Studies Curriculum , holistic education approach , social studies , social participation skill

Kaynakça

• Adler, R. P., & Goggin, J. (2005). What do we mean by civic engagement? Journal of Transformative Education, 3(3), 236–253. https://doi. org/10.1177/1541344605276792
• Akbaba, B., Aksoy, B., & Kılcan, B. (2019). Sosyal bilgilerde beceri eğitimi (pp. 9-17). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aktepe, V., & Eren, P. (2023). İlkokulda sosyal katılım becerileri üzerine durum çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 653–700.
• Alabaş, Ç. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında (1968–2018) sosyal katılım becerisinin yerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
• Anderson, L. W. (2010). Foundations of educational research. Routledge.
• Avramidis, E., Avgeri, G., & Strogilos, V. (2018). Social participation and friendship quality of students with special educational needs in regular Greek primary schools. European Journal of Special Needs Education, 33(2), 221–234. https://doi.org/10.1080/08856257.2018.1424779
• Bandura, A. (1977). Social learning theory. Prentice-Hall.
• Banks, J. A. (2008). Diversity, group identity, and citizenship education in a global age. Educational Researcher, 37(3), 129–139. https://doi. org/10.3102/0013189X08317501
• Barber, B. R. (2009). Strong democracy: Participatory politics for a new age. University of California Press.
• Beers, S. Z. (2011). 21st century skills: Preparing students for THEIR future. ASCD.
• Billig, S. H. (2002). Support for K–12 service-learning practice: A brief review of the research. Educational Horizons, 80(4), 184–189. https://www.jstor. org/stable/42926988
• Binkley, M., Erstad, O., Herman, J., Raizen, S., Ripley, M., Miller-Ricci, M., & Rumble, M. (2012). Defining twenty-first century skills. In P. Griffin, B. McGaw, & E. Care (Eds.), Assessment and teaching of 21st century skills (pp. 17–66). Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-007-2324-5_2
• Bronfenbrenner, U. (1979). The ecology of human development: Experiments by nature and design. Harvard University Press.
• Bravo-Delgado, M., Ramírez-Ramírez, L. N., & Escobar-Pérez, J. Z. (2020).
• Retos y realidades de la participación social en educación básica: Revisión sistemática de bibliografía. Revista Electrónica Educare, 24(3), 332–349. https://doi.org/10.15359/ree.24-3.15
• CASEL. (2015). CASEL guide: Effective social and emotional learning programs. CASEL.
• Coşkun, D. (2020). Ortaokul sosyal bilgiler dersinde ve okul uygulamalarında sosyal katılım becerisinin geliştirilmesi sürecinin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Çiydem, E., & Kaymakcı, S. (2023). Türkiye’de köy enstitülerinden öğretmen okullarına geçiş sürecinde müfredattaki yeni bir dersi anlamak: 1953 sosyal bilgiler dersi öğretim programının incelenmesi. Vakanüvis– Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 8(1), 321–370. https://doi. org/10.24186/vakanuvis.1232959
• Darling-Hammond, L. (2019). The right to learn: A blueprint for creating schools that work (Rev. ed.). Jossey-Bass.
• Demirel, Ö. (2017). Eğitimde program geliştirme. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Denby, R. A. (2008). The impact of service learning on students’ sense of civic responsibility [Unpublished master’s thesis]. The University of Western Ontario.
• DeRosier, M. E., & Gilliom, M. (2006). Effectiveness of a parent training program for improving children’s social behavior. Journal of Child and Family Studies, 15(5), 587–602. https://doi.org/10.1007/s10826-006-9025-4
• Doğanay, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretimi. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi (pp. 15–48) içinde. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Erol, F. Z. (2024). Ortaokul öğrencilerinin sosyal medya kullanımının sosyal katılım becerisine etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
• Erol, F. Z., & Akpınar, E. (2022). Bir ölçek geliştirme çalışması: Ortaokul öğrencilerinin sosyal katılım becerisi ölçeği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 579–589. https://doi.org/10.17556/ erziefd.1172132
• European Commission. (2018). Council recommendation on key competences for lifelong learning. Official Journal of the European Union, C 189, 1-13.
• Finley, A. (2011). Civic learning and democratic engagements: A review of the literature. Association of American Colleges and Universities.
• Flanagan, C., & Levine, P. (2010). Civic engagement and the transition to adulthood. The Future of Children, 20(1), 159–179. https://doi. org/10.1353/foc.0.0043
• Gardner, H. (2008). Five minds for the future. Harvard Business Review Press.
• Garrote, A. (2017). The relationship between social participation and social skills of pupils with an intellectual disability: A study in inclusive classrooms. Frontline Learning Research, 5(1), 1–15. https://doi.org/10.14786/flr. v5i1.266
• Geçimli, M., & Kayahan Yüksel, D. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli erdem-değer-eylem çerçevesi: Güz dönemi 5. sınıf Türkçe ders kitabı bağlamında bir inceleme. Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi, 8(4), 160–174. https://doi.org/10.30830/tobider.sayi.20.9
• Genç, S., & Eryaman, Y. M. (2008). Değişen değerler ve yeni eğitim paradigması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 89–102.
• Gökalp, M. (2020). Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Günteke, N. B., & Aladağ, S. (2023). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin politik okuryazarlık ve sosyal katılım becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(15), 303–324. https:// doi.org/10.57135/jier.1319419
• Hoskins, B., Janmaat, J. G., & Villalba, E. (2012). Learning citizenship through social participation outside and inside school. British Educational Research Journal, 38(3), 419–446. https://doi.org/10.1080/01411926.2 010.550271
• Hoskins, B., & Mascherini, M. (2009). Measuring active citizenship through the development of a composite indicator. Social Indicators Research, 90(3), 459–488. https://doi.org/10.1007/s11205-008-9271-2
• Howie, L. D., Lukacs, S. L., Pastor, P. N., Reuben, C. A., & Mendola, P. (2010). Participation in activities outside of school hours in relation to problem behavior and social skills in middle childhood. Journal of School Health, 80(3), 119–125. https://doi.org/10.1111/j.1746-1561.2009.00475.x
• Johnson, D. W., & Johnson, R. T. (2009). An educational psychology success story: Social interdependence theory and cooperative learning. Educational Researcher, 38(5), 365–379. https://doi.org/10.3102/0013189X09339057
• Jones, S. M., McGarrah, M. W., & Kahn, J. (2019). Social and emotional learning: A principled science of human development. Future of Children, 29(1), 17–36. https://doi.org/10.1080/00461520.2019.1625776
• Kara, T. (2022). Ortaokul öğrencilerinde ADDIE öğretim tasarım modeli temelli sosyal katılım becerisinin geliştirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Karagöz, Y. (2019). SPSS ve AMOS uygulamalı nicel-nitel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kuiper, W., Van den Akker, J., Letschert, J., & Hooghoff, H. (2009). Curriculum policy and practices in an international comparative perspective.
• Kuzu, Y., Kuzu, O., & Gelbal, S. (2019). TEOG ve LGS sistemlerinin öğrenci, öğretmen, veli ve öğretmen velilerin görüşleri açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 112–130. https://doi.org/10.31592/aeusbed.559002
• Levasseur, M., Richard, L., Gauvin, L., & Raymond, É. (2010). Inventory and analysis of definitions of social participation found in the aging literature: Proposed taxonomy of social activities. Social Science & Medicine, 71(12), 2141–2149. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2010.09.041
• Maksum, A., Widiana, I. W., & Marini, A. (2021). Path analysis of self-regulation, social skills, critical thinking and problem-solving ability on social studies learning outcomes. International Journal of Instruction, 14(3), 613–628. https://doi.org/10.29333/iji.2021.14336a
• Marsh, C. J., & Willis, G. (2007). Curriculum: Alternative approaches, ongoing issues (4th ed.). Pearson Merrill Prentice Hall.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar).
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024a). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortak Metni. MEB. (2024a). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortak Metni. https://www. meb.gov.tr/bakan-tekin-yeni-mufredati-onayladi/haber/33871/tr
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024b). Bakan Tekin yeni müfredatı onayladı. https:// www.meb.gov.tr/bakan-tekin-yeni-mufredati-onayladi/haber/33871/tr
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024c). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli 2024 sosyal bilgiler dersi öğretim programı. https://tymm.meb.gov.tr/ogretimprogramlari/ sosyal-bilgiler-dersi
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024d). Program Okuryazarlığı Kılavuzu. https://tymm. meb.gov.tr/program-okuryazarligi-kilavuzlari
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024e). Sosyal Bilimler Alan Becerileri. https://tymm. meb.gov.tr/beceriler/sosyal-bilimler-alan-becerileri
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Sage Publications.
• Morris, T., McGuire, M., & Walker, B. (2017). Integrating social studies and social skills for students with emotional and behavioral disabilities: A mixed methods study. Journal of Social Studies Research, 41(4), 253– 262. https://doi.org/10.1016/j.jssr.2017.04.001
• Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American community. Simon & Schuster.
• OECD. (2018). The future of education and skills: Education 2030. OECD Publishing.
• Okojie, M. U., Bastas, M., & Miralay, F. (2022). Using curriculum mapping as a tool to match student learning outcomes and social studies curricula. Frontiers in Psychology, 13, 850264. https://doi.org/10.3389/ fpsyg.2022.850264
• Öcal, A., & Altınok, A. (2012). Sosyal bilgiler eğitiminde bir sosyal duyarlılık aracı olarak aktif sosyal katılım. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu, İstanbul.
• Öztürk, C. (2012). Sosyal bilgiler öğretiminde beceri eğitimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1447–1462.
• Partnership for 21st Century Skills (P21). (2015). Framework for 21st century learning. http://www.battelleforkids.org/networks/p21/frameworksresources
• Posner, G. J. (2003). Analyzing the curriculum (3rd ed.). McGraw-Hill.
• Print, M., & Lange, D. (2013). Civic education and competencies for engaging citizens in democracies. Sense Publishers. https://doi.org/10.1007/978- 94-6209-160-2
• Quiesse, J. (2007). Talents innés, aptitudes éducables, Oser l’approche orientante (Vol. 1: Pourquoi l’approche orientante). Éditions Qui Plus Est.
• Schwab, S., Wimberger, T., & Mamas, C. (2019). Fostering social participation in inclusive classrooms of students who are deaf. International Journal of Disability, Development and Education, 66(3), 325–342. https://doi.or g/10.1080/1034912X.2018.1552503
• Seyhan, O. (2014). “Sosyal katılım” kavramına ilişkin sosyal bilgiler öğretmen adaylarının metafor durumları. Researcher, 2(1), 34–43.
• Sherrod, L. (2009). How young people develop long-lasting habits of civic engagement: A conversation on building a research agenda. In E. Hollander & C. Burack (Eds.), Society for Research in Child Development conference proceedings. Society for Research in Child Development.
• Shuler, L. O. (2010). Paths to active citizenship: The development of and connection between civic engagement involvement and attitudes in college students [Unpublished doctoral thesis]. Boston College.
• Sömen, T., & Bilgili, A. S. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğrencilere sosyal katılım becerisi kazandırma durumları. Turkish Studies, 12(33), 403–426. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.12616
• Şahin, Ü. (2020). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin sosyal katılım becerisi kazanma durumlarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
• Şahin, Ü., & Karatekin, K. (2022). Sınıf öğretmenlerinin sosyal katılım becerisi hakkındaki görüşleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 8(2), 375–412. https://doi.org/10.47615/issej.1165622
• Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Tonga, D., & Erdoğan, E. (2022). 2018 Sosyal bilgiler dersi öğretim programında kazanım, değer ve beceri ilişkisi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(30), 58–84. https://doi.org/10.29228/inesjournal.57409
• Torney-Purta, J., & Amadeo, J. A. (2011). Participatory niches for emergent citizenship in early adolescence. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 633(1), 180–200. https://doi. org/10.1177/0002716210384220
• Trilling, B., & Fadel, C. (2009). 21st century skills: Learning for life in our times. Jossey-Bass.
• Turan, S., & Akhan, O. (2024). 2024 Sosyal bilgiler öğretim programında okuryazarlıklar: MAXQDA ile tematik bir analiz. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 57–72. https://doi.org/10.17539/ amauefd.1521061
• Turap, A. (2023). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal katılım becerisine ilişkin görüşleri: Gaziantep ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sinop Üniversitesi.
• UNESCO. (2015). Education 2030: Incheon Declaration and Framework for Action for the Implementation of Sustainable Development Goal 4. UNESCO Publishing.
• Voogt, J., & Roblin, N. P. (2012). A comparative analysis of international frameworks for 21st century competences. Journal of Curriculum Studies, 44(3), 299–321. https://doi.org/10.1080/00220272.2012.668938
• Westheimer, J., & Kahne, J. (2004). What kind of citizen? The politics of educating for democracy. American Educational Research Journal, 41(2), 237–269. https://doi.org/10.3102/00028312041002237
• Yaman, T. (2024). Sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin sosyal katılım becerisinin geliştirilmesine yönelik bir eylem araştırması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112), 7–17.
• Yıldırım, Y., & Çalışkan, A. (2024). 2024 Sosyal bilgiler dersi öğretim programının 2005, 2015 ve 2018 programlarıyla karşılaştırılmalı analizi. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 8(1), 108–142. https:// doi.org/10.46452/baksoder.1485390
• Zurbriggen, C. L. A., Hofmann, V., Lehofer, M., & Schwab, S. (2021). Social classroom climate and personalised instruction as predictors of students’ social participation. International Journal of Inclusive Education, 30(1), 1–16. https://doi.org/10.1080/13603116.2021.1882590