Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Erdem-Değer-Eylem Çerçevesinin Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ve Avrupa Sürdürülebilirlik Yeterlilik Çerçevesi (GreenComp) Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 54 Sayı: 1, 101 - 140, 24.12.2025

Mert Bilen , İbrahim Fatih Demirel , Veli Gök , Mehmet Yavaş

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1704675

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, 2024 yılında uygulanmaya başlanan Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ndeki Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi’ni, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ve Avrupa Sürdürülebilirlik Yeterlilik Çerçevesi bağlamında içerik uyumu yönünden incelemektir. Bu amaç doğrultusunda çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış, veriler doküman analizi yöntemiyle elde edilmiştir. Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ve Avrupa Sürdürülebilirlik Yeterlilik Çerçevesi çalışmanın veri kaynaklarını oluşturmaktadır. Veri kaynaklarından elde edilen verilerin analiz aşamasında ise içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi’nde Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’yla en fazla bağlantıya sahip olan değerlerin sorumluluk, duyarlılık, saygı, tasarruf ve yardımseverlik olduğu ortaya çıkmış; nitekim çerçevede yer alan 20 değerden 17 tanesi bağlantılı bulunmuştur. Bu durum tüm değerler açısından bağlantı oranının %85 olduğunu göstermektedir. Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi’nde Avrupa Sürdürülebilirlik Yeterlilik Çerçevesi’yle en fazla bağlantıya sahip olan değerlerin ise sorumluluk, duyarlılık ve çalışkanlık olduğu belirlenmiştir. Çerçevede yer alan 20 değerden 13 tanesinin bağlantılı olduğu ve bağlantı oranının %65 olduğu görülmüştür. Sürdürülebilir kalkınma amaçlarının ve sürdürülebilirlik yeterlilik çerçevesinin bağlantı oranlarının karşılaştırılması sonucunda, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ndeki Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi’nin sürdürülebilirlik hedefleriyle ortalama olarak %75 oranında örtüştüğü ve yüksek düzeyde uyumlu olduğu ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkiye yüzyılı maarif modeli , erdem-değer-eylem çerçevesi , sürdürülebilir kalkınma amaçları , Avrupa sürdürülebilirlik yeterlilik çerçevesi

Investigation of the Türkiye Century Education Model Virtue-Value-Action Framework in the Context of United Nations Sustainable Development Goals and European Sustainability Competence Framework (GreenComp)

Öz

The main objective of this study is to examine the Virtue-Value-Action Framework within The Century of Türkiye Education Model, which was implemented in 2024, in terms of content alignment with the United Nations Sustainable Development Goals and The European Sustainability Competence Framework. To this end, qualitative research methods were used in the study, and data were obtained through document analysis. The United Nations Sustainable Development Goals and The European Sustainability Competence Framework constitute the data sources for the study. Content analysis was used in the analysis phase of the data obtained from the data sources. The research revealed that the values most closely linked to the United Nations Sustainable Development Goals in the Virtue-Value-Action Framework are responsibility, sensitivity, respect, thrift, and generosity; indeed, 17 of the 20 values in the framework were found to be linked. This information indicates a connection rate of 85% for all values. The values most closely linked to The European Sustainability Competence Framework within the Virtue-Value-Action Framework were determined to be responsibility, sensitivity, and diligence. Thirteen of the 20 values in the framework were found to be connected, with a connection rate of 65%. As a result, the comparison of the correlation rates of sustainable development goals and the sustainability competency framework reveals that the Virtue-Value-Action Framework in The Century of Türkiye Education Model aligns with sustainability goals at an average rate of 75% and is highly compatible.

Anahtar Kelimeler

Türkiye century education model , virtue-value-action framework , sustainable development goals , European sustainability competence framework

Kaynakça

• Alamdar, S. G., & Ceylan, M. (2025). Çocuk edebiyatı yapıtlarının erdem-değereylem çerçevesi açısından incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 223-260.
• Almış, S., & Yılmaz, M. T. (2011). İnsanın toplumsal doğası ve toplumsalın sürdürülebilirliği açısından eğitim. Eğitim Bilim Toplum, 9(33), 28-40.
• Arslan, A. (2025). TYMM erdem-değer-eylem çerçevesinin incelenmesi. Temel Eğitim, 7(27), 106-121. https://doi.org/10.52105/temelegitim.1758139
• Arslankara, V. B., & Arslankara, E. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin felsefi temelleri: Ontolojik, epistemolojik ve aksiyolojik bakış açılarından bir değerlendirme. İstanbul Eğitim Dergisi, 1(1), 121-145. https://doi. org/10.71270/istanbulegitim.istj.1557889
• Avrupa Komisyonu. (2025). GreenComp: Avrupa sürdürülebilirlik yeterlilik çerçevesi. https://joint-research-centre.ec.europa.eu/greencompeuropean- sustainability-competence-framework_en (Erişim tarihi: 3 Nisan 2025).
• Bashir, F. M., Bornoma, A. H., & Idris, H. A. (2019). The influence of secondary school teachers on educational sustainability in Mubi Nigeria. Journal of Public Value and Administrative Insight, 2(2), 11-14.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Berkowitz, M. W., & Bier, M. C. (2005). What works in character education: A research-driven guide for educators. Character Education Partnership.
• Bianchi, G., Pisiotis, U., & Cabrera Giraldez, M. (2022). GreenComp Avrupa sürdürülebilirlik yeterlilik çerçevesi. In Y. Punie, & M. Bacigalupo (Eds.)., JRC Science for Policy Report.Avrupa Birliği Yayın Ofisi. http:// dx.doi.org/10.2760/13286
• Birleşmiş Milletler (2015). Transforming our world: The 2030 agenda for sustainable development. https://sustainabledevelopment.un.org/ content/documents/21252030%20Agenda%20for%20Sustainable%20 Development%20web.pdf (Erişim tarihi: 10 Eylül 2025)
• Birleşmiş Milletler (2025). Sürdürülebilir kalkınma amaçları. https://www. kureselamaclar.org (Erişim tarihi: 27 Mart 2025)
• Bulut, B., & Çakmak, Z. (2018). Sürdürülebilir kalkınma eğitimi ve öğretim programlarına yansımaları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2680-2697.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (29. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Chang, C. H., & Pascua, L. (2017). The curriculum of climate change education: A case for Singapore. The Journal of Environmental Education, 48(3), 172–181. https://doi.org/10.1080/00958964.2017.1289883
• Duyul, S., Duyul, Y., Kesman, M., & Kesman, M. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli konusunda öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 5(3), 20262.
• Geçimli, M., & Kayahan Yüksel, D. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli erdem-değer-eylem çerçevesi: Güz dönemi 5. sınıf Türkçe ders kitabı bağlamında bir inceleme. Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi, 8(4), 160-174. http://dx.doi.org/10.30830/tobider.sayi.20.9
• Güneş, G., & Yıldırım, Y. (2024). 2018 ve 2024 hayat bilgisi dersi öğretim programlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Uluslararası Eğitim ve Bilim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 66-84.
• Jóhannesson, I. Á., Norðdahl, K., Óskarsdóttir, G., Pálsdóttir, A., & Pétursdóttir, B. (2011). Curriculum analysis and education for sustainable development in Iceland. Environmental Education Research, 17(3), 375–391. https:// doi.org/10.1080/13504622.2010.545872
• Kadırhan, Z., & Şat, M. (2025). A review of studies on the Türkiye Century Maarif Model. Primary Education, 7(27), 84-105. https://doi.org/10.52105/ temelegitim.1730094
• Kalaycı Alas, D., & Korutürk, K. (2024). Exploring the impact of values education on sustainable environmental awareness and behavior among eighthgrade students. Sustainability, 16(21), 9302. https://doi.org/10.3390/ su16219302
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kemerkaya, G., Gedik Altun, S. D., & Meydan, A. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli öğretim programı ortak metninde yer alan sürdürülebilirlik yeterliğinin incelenmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 16(60), 704-723. http://doi.org/10.70736/ijoess.1651
• Lickona, T. (1991). Educating for character: How our schools can teach respect and responsibility. Bantam Books.
• Melis, C., Borg, F., & Falcicchio, G. (2025). Sustainability in early childhood education: A comparison among national curricula in Italy, Norway and Sweden. Environmental Education Research, 1–22. https://doi.org/10.10 80/13504622.2025.2505954
• Miles, M. B., & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. Sage Publications
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024a). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ortak metni. https://tymm.meb.gov.tr/ortak-metin adresinden (Erişim tarihi: 28 Mart 2025)
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024b). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli öğretim programları okuryazarlığı öğretmen kılavuz kitabı. https://tymm.meb. gov.tr/upload/kilavuz/modul-3-yayin.pdf (Erişim tarihi: 28 Mart 2025)
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2025). 2025-2026 eğitim ve öğretim yılına ilişkin iş ve işlemler. https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/2288.pdf (Erişim tarihi: 15 Eylül 2025)
• Nucci, L., Narvaez, D., & Krettenauer, T. (Eds.). (2014). Handbook of moral and character education (2nd ed.). Routledge. https://doi. org/10.4324/9780203114896.
• Özkan, H. H. (2006). Popüler kültür ve eğitim. Kastamonu Education Journal, 14(1), 29-38.
• Pham Xuan, R., & Håkansson Lindqvist, M. (2025). Exploring sustainable development goals and curriculum adoption: A scoping review from 2020–2025. Societies, 15(8), 212. https://doi.org/10.3390/soc15080212
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün & S. B. Demir, Çev. Ed.). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ravitch, S.M., & Carl, N. M. (2019). Qualitive research: Bridging the conceptual, theoretical, and methodological. Sage Publications.
• Rushton, E. A. C., & Walshe, N. (2025). Curriculum making and climate change and sustainability education: a case study of school teachers’ practices from England, UK. Environmental Education Research, 31(5), 1083– 1097. https://doi.org/10.1080/13504622.2025.2471990
• Saldaña, J. (2019). Birinci döngü kodlama yöntemleri. (A. Tüfekci-Akcan & S. N. Şad, Çev. Ed.). Nitel araştırmacılar için kodlama el kitabı içinde (ss. 67-210). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Sağlık, A. M. (2024). Uluslararası şirketlerin sürdürülebilirlik raporlarının incelenmesi. İçtimaiyat, 8(2), 402-416. https://doi.org/10.33709/ ictimaiyat.1423918
• T.C. Sayıştay Başkanlığı. (2025). Sürdürülebilir kalkınma amaçları. https://www. sayistay.gov.tr/pages/127-surdurulebilir-kalkinma-amaclari (Erişim tarihi: 29 Mart 2025)
• Seçgin, F. (2024). Sürdürülebilir kalkınma amaçları için değerlere dayalı eğitim: Sosyal bilgiler dersi sürecin neresinde?. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 9(2), 212-228.
• Silverman, D. (2018). Nitel verileri yorumlama. (E. Dinç, Çev. Ed.). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Sosyal, H. & Akbulut, S. (2024). 2024 Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli kapsamında hazırlanan 5. sınıf Türkçe ve sosyal bilgiler ders kitaplarında sürdürülebilir kalkınma amaçlarının görünümü. Yükselen Eğitim Çalışmaları Dergisi, 1(1), 33-46.
• Suárez-López, R., & Eugenio-Gozalbo, M. (2021). How is sustainability addressed in primary and secondary education curricula? Assessing the cases of Spain and Portugal. International Research in Geographical and Environmental Education, 31(2), 106–122. https://doi.org/10.1080/1038 2046.2021.1924498
• Sureda-Negre, J., Oliver-Trobat, M., Catalan-Fernández, A., & Comas-Forgas, R. (2014). Environmental education for sustainability in the curriculum of primary teacher training in Spain. International Research in Geographical and Environmental Education, 23(4), 281–293. https://doi.org/10.1080/ 10382046.2014.946322
• Tekbıyık, A., & Akdeniz, A. R. (2017). Fen bilimleri eğitimine değerler eğitiminin entegrasyonu üzerine bir değerlendirme. Ö. Demirel & S. Dinçer (Ed.)., Küreselleşen Dünyada Eğitim içinde. Pegem Akademi.
• Temur, S. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli öğretim programları ortak metninin kapsayıcı ölçme ve değerlendirme ilkeleri açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 50(Ek Sayı 1), 19-41. http://dx.doi. org/10.15390/EB.2025.13988
• Tilbury, D. (2011). Education for sustainable development: An expert review of processes and learning. UNESCO.
• Tutar, H. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik: Bir model önerisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 117-140.
• Ülçay, O. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli değerlendirmesi. Ulusal Eğitim, Toplum ve Dünya Dergisi, 1(2), 70-75. https://doi.org/10.5281/ zenodo.11097248
• Varol, M. Ç. (2022). Bir sürdürülebilirlik örneği olarak ikinci el tüketim. Kritik İletişim Çalışmaları Dergisi, 4(1), 51-68. https://doi.org/10.53281/ kritik.1130993
• Westberg, J., & Primus, F. (2023). Rethinking the history of education: Considerations for a new social history of education. Paedagogica Historica, 59(1), 1-18. https://doi.org/10.1080/00309230.2022.2161321
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, G. (2022). 2015 ve 2018 hayat bilgisi öğretim program kazanımlarının taksonomik incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 51(233), 665-687. https:// doi.org/10.37669/milliegitim.793390
• Yıldırım, Y., & Çalışkan, A. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin 21. yüzyıl insan profili açısından değerlendirilmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(26), 204-220. https://doi.org/10.55605/ejedus.1548121
• Yurdakal, İ. H. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli: 2024 ilkokul Türkçe dersi öğretim programının