Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ve Erken Çocukluk Eğitimi Okul Öncesi Eğitim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi

Yıl 2025, Cilt: 54 Sayı: 1, 793 - 832, 24.12.2025

Hakan Şahin

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1708434

Öz

Bu araştırmada, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM) ve Erken Çocukluk Eğitimi (EÇE) Okul Öncesi Eğitim Programları; eğitim felsefesi, hedef yapısı, içerik düzeni, öğretme-öğrenme süreçleri ve değerlendirme anlayışları bakımından karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden doküman analizi yöntemi kullanılarak yürütülmüş; 2024 yılında yürürlüğe giren iki programın resmî ve özgün dokümanları araştırmanın veri kaynaklarını oluşturmuştur. Veri çözümlemesinde betimsel analiz ve tematik analiz teknikleri kullanılmış; programların öğretim süreçlerine, içerik yapısına ve değerlendirme düzenlemelerine ilişkin veriler sistematik olarak sınıflandırılarak karşılaştırmalı biçimde yorumlanmıştır. Bulgular, TYMM’nin anlayışa dayalı tasarım yaklaşımı doğrultusunda beceri ve değer temelli, disiplinler arası bağlantıları önceleyen bir yapı sunduğunu; EÇE programının ise gelişim alanlarını merkeze alan, esnek ve öğretmen inisiyatifini destekleyen bir yaklaşım benimsediğini göstermektedir. TYMM’de öğrenme çıktıları alan becerileri ve Erdem-Değer-Eylem modeli Çerçevesi’nde yapılandırılırken, EÇE programında kazanım-gösterge yapısı çocukların bilişsel, sosyal-duygusal, dil ve fiziksel gelişim alanları etrafında şekillenmektedir. Değerlendirme boyutu açısından TYMM, süreç odaklı, çok boyutlu ve çağdaş ölçme -değerlendirme araçlarına dayalı bir yapı sunarken; EÇE programı daha çok öğretmen gözlemlerine dayalı klasik değerlendirme anlayışını sürdürmektedir. Bu karşılaştırmalı analiz, iki program arasındaki kuramsal ve yapısal farklılıkları ortaya koymakta; uygulama sürecinde ortaya çıkabilecek ihtiyaçları görünür kılmakta ve okul öncesi eğitim uygulayıcıları ile politika yapıcılara yol gösterici nitelikte bilgiler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Erken çocukluk eğitimi , Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli , okul öncesi eğitim , okul öncesi eğitim programı

Etik Beyan

Bu çalışmada “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir

A Comparative Analysis of the Century of Türkiye Education Model and the Early Childhood Education Preschool Program

Öz

This study comparatively examines the Century of Türkiye Education Model and the Early Childhood Education (ECE) preschool program in terms of their educational philosophy, goal structure, content organization, teaching–learning processes, and assessment approaches. The research was conducted using the document analysis method, one of the qualitative research designs, and the official and original documents of both programs implemented nationwide in 2024 served as the data sources. Descriptive and thematic analysis techniques were employed to analyze the data; the documents were systematically classified and interpreted comparatively with respect to instructional processes, content structure, and assessment frameworks. The findings reveal that the Century of Türkiye Education Modeladopts a skill- and value-oriented structure grounded in the Understanding by Design approach and emphasizes interdisciplinary connections, whereas the ECE program is organized around developmental domains and provides a flexible structure that supports teacher autonomy. In the Century of Türkiye Education Model, learning outcomes are organized through domain skills and the virtue–value–action model, while in the ECE program the attainment–indicator structure is shaped around children’s cognitive, social–emotional, language, and physical developmental areas. In terms of assessment, the Century of Türkiye Education Model offers a process-oriented, multidimensional, and contemporary evaluation framework, whereas the ECE program maintains a more traditional approach based on teacher observations, including developmental checklists, reports, and child portfolios. Overall, this comparative analysis highlights the theoretical and structural differences between the two programs, identifies potential needs that may arise during implementation, and provides insights that may guide early childhood practitioners and educational policymakers.

Anahtar Kelimeler

Early childhood education , preschool education , The Century of Türkiye Education Model , preschool education program

Kaynakça

• AÇEV. (2024). Millî Eğitim Bakanlığı okul öncesi eğitim programı taslağına dair Anne Çocuk Eğitim Vakfının görüşleri. https://www.acev.org/haber/ milli-egitim-bakanligi-okul-oncesi-egitimprogrami-taslagina-dair-annecocuk- egitim-vakfinin-gorusleri/
• Akbaş, H. (2023). TYMM okul öncesi eğitim programlarının analizi. Türkiye Eğitim Yayınları.
• Aral, N., & Kadan, G. (2018). 2013 okul öncesi eğitim programının değerler eğitimi bağlamında incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(1), 113-131. https://doi.org/10.24130/eccdjecs.196720182159
• Aydın, D. (2025). TYMM okul öncesi eğitim programı öğretmen kılavuz kitaplarında yer alan farklılaştırma uygulamalarının incelenmesi. Millî Eğitim, 54(248), 2053–2094.
• Balaban-Dağal, A. (2019). Dünyada erken çocukluk eğitimi. A. Yıldırım (Ed.), Erken Çocukluk Eğitimine Giriş (s. 96-118). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Başaran, S. T., & Ulubey, Ö. (2018). 2013 okul öncesi eğitim programının değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 51(2), 1-38. https://doi.org/10.30964/auebfd.417643
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27–40.
• Burger, K. (2010). How does early childhood care and education affect cognitive development? An international review of the effects of early interventions for children from different social backgrounds. Early Childhood Research Quarterly, 25(2), 140–165. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2009.11.001
• Cohen, J. (1960). A coefficient of agreement for nominal scales. Educational and Psychological Measurement, 20(1), 37-46.
• Creswell, J. W. (2020). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi (A. Avcu, Çev.). EDAM.
• Dikmen-Ada, B. (2019). Türkiye’de uygulanan okul öncesi eğitim programlarının tarihsel gelişim süreci. In A. Yıldırım (Ed.), Okul öncesi eğitim programları (ss. 19–48). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Direk, İ. N., & Batmaz, O. (2024). Okul öncesi eğitim programlarına bir bakış: 2013 ve 2024 programlarının karşılaştırılması. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15, 866–880. https://doi.org/10.51531/ korkutataturkiyat.1442767
• Edwards, C., Gandini, L., & Forman, G. (1998). The hundred languages of children: The Reggio Emilia approach—Advanced reflections. Ablex Publishing.
• Edwards, C., Gandini, L., & Forman, G. (2012). The hundred languages of children: The Reggio Emilia experience in transformation (3rd ed.). Praeger.
• Elliott, K., & Huizinga, T. (2020). A systematic review of teacher professional development and its impact on educational change. Educational Research Review, 29, 100313.
• Eroğlu, M., & Eker, M. (2024). 2013 ve 2024 okul öncesi eğitim programlarının karşılaştırmalı analizi. Eğitim Programları ve Öğretim Dergisi, 14(1), 33–50.
• Erol, D. (2022). Okul öncesi eğitim programı. Ö. Okyay (Ed.), Erken çocukluk eğitiminde etkili programlar ve uygulamalar içinde (ss. 327–350). Eğiten Kitap.
• Güler, T., & İlhan, G. (2021). Doküman analizi: Nitel veri çözümlemesinde yöntemsel bir yaklaşım. Eğitim Bilimleri Dergisi, 46(1), 1–25.
• Hohmann, M., & Weikart, D. P. (1995). Educating young children: Active learning practices for preschool and child care programs. High/Scope Press.
• Kalaycı, N., & Bayrakçı, S. (2025). TYMM okul öncesi programının felsefi temelleri ve uygulama ilkeleri. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 7(1), 12–34.
• Kalaycı, N., & Yıldırım, H. (2020). Okul öncesi eğitim programlarının karşılaştırılması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 16(3), 45–67.
• Kandır, A., Can-Yaşar, M., Gözüm, A. İ. C., & Mercan, Z. (2022). Erken çocuklukta program: Planlama, uygulama, değerlendirme. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Karasar, N. (2023). Bilimsel araştırma yöntemi (36. baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karataş, S. (2024). TYMM ve EÇE programlarının içerik analizi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 20(2), 145–162.
• Kazu, İ. Y., & Kaya Daşik, M. (2024). 2013–2024 okul öncesi eğitim programlarının karşılaştırılması ve Maarif Model’e bir bakış. E. Şimşek & M. Kaya (Eds.), Eğitim programları ve öğretim alanında uluslararası araştırmalar II içinde (ss. 123–147). Eğitim Yayınevi.
• Keser, D. Ü., Aksebzeci, F. Ö. Ü., & Kenan, S. (2023). 2013’ten günümüze okul öncesi eğitim programlarının karşılaştırmalı analizi. Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 99–117.
• Kesicioğlu, O. S., Alisinanoğlu, F., & Tuncer, A. T. (2011). Okul öncesi dönem çocukların geometrik şekilleri tanıma düzeylerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 10(3), 1093–1111.
• Korkut Ata, E. (2024). TYMM uygulama örnekleri ve öğretmen görüşleri. Okul Öncesi Eğitim Dergisi, 9(2), 50–72.
• Köksal-Akyol, A. (2017). Erken çocukluk eğitim programlarının değerlendirilmesi. Anı Yayıncılık.
• Kunt, M., & Yılmaz-Bursa, G. (2024). Okul öncesi eğitim programının taksonomiler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 22(2), 794–814. https://doi.org/10.37217/tebd.1444915
• Landis, J. R., & Koch, G. G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics, 33(1), 159–174.
• McHugh, M. L. (2012). Interrater reliability: The kappa statistic. Biochemia Medica, 22(3), 276–282.
• McTighe, J., & Seif, E. (2011). Teaching for understanding: The design of performance-based instruction. ASCD.
• McTighe, J., & Wiggins, G. (2005). Understanding by design (Expanded 2nd ed.). ASCD.
• McTighe, J., & Wiggins, G. (2013). The understanding by design guide to creating high-quality units. ASCD.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2013). Okul öncesi eğitim programı. http://ttkb.meb. gov.tr
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024a). Erken çocukluk eğitimi 2024 programı.https://tegMerkezimeb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ guncellenenokuloncesiegitimprogrami.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024b). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli okul öncesi eğitim programı. https://tymmerkezimeb.gov.tr/ogretim-programlari/ okul-oncesi
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024c, Ağustos 14). 2024-2025 eğitim ve öğretim yılına ilişkin iş ve işlemler genelgesi (Genelge No. 2024/53). https://www. turkiye.gov.tr/meb-ebys
• OECD. (2020). Starting strong: Early childhood education and care. OECD Publishing.
• Orhan, A., Demir, B., Çil, H., & Kölemen, E. B. (2025). MEB–UNICEF ortaklığı ile güncellenen okul öncesi eğitim programı ve Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli: Okul dışı öğrenme ortamları üzerine bir analiz. Early Childhood Education Researches, 3(1), 20–40.
• Ömeroğlu, E. (2011). Okul öncesi eğitim programları ve modelleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Özdemir, M. S. (2009). Eğitimde program değerlendirme ve Türkiye’de eğitim programlarını değerlendirme çalışmalarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 126–149.
• Pyle, A., & Danniels, E. (2017). A continuum of play-based learning: The role of the teacher in play-based pedagogy and the fear of hijacking play. Early Education and Development, 28(3), 274–289.
• Sak, R., Yıldız, M., & Turan, F. (2021). Okul öncesi eğitim programlarının doküman analizi. Eğitim Kuram ve Uygulama Dergisi, 17(2), 125–147.
• Serdaroğlu, H. U., & Bekir, H. (2024). Okul öncesi eğitim programında güncellemeler. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 1–29. https://doi.org/10.20493/birtop.1489551
• Sezer, T., & Çelik, H. C. (2020). Okul öncesi eğitimi ve öğretim programları. Nobel Yayıncılık.
• Şahin, H. (2016). Analogy method in pre-school science education and to what extent analogy takes part in preschool education programs. International Journal of Turkish Education Sciences, 6, 48–61.
• Taş, Ş., Şentürk, Ş., & Şiraz, F. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM) okul öncesi eğitim programının program ögeleri açısından incelenmesi. Uluslararası Eğitimde Nitel Araştırmalarda Mükemmellik Arayışı Dergisi , 3(2), 85–99.
• Türk Eğitim Derneği [TEDMEM]. (2024a). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli raporu: Türkiye’nin eğitim modeli. https://tedmem.org/storage/writes/ May2024/jRig4W4mjT6skSOcRARS.pdf
• Türk Eğitim Derneği [TEDMEM]. (2024b). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ortak metni ve taslak öğretim programlarına ilişkin değerlendirmeler. https://www.tedmem.org/yazilar-detay/turkiye-yuzyili-maarif-modelidegerlendirmeleri
• Tuğluk, M. N., & Özkan, B. (2019). Erken çocukluk döneminde oyun ve öğrenme. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Türk, İ. C. (2011). Osmanlı Devleti’nde okul öncesi eğitim. Millî Eğitim, 41(192), 160–173.
• UNESCO. (2022). Global Education Monitoring Report 2022. https://www. unesco.org/gem-report
• Varış, F. (1988). Eğitimde program geliştirme: Teori ve teknikler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Yanardağ, T. (2020). Sosyal-duygusal öğrenme ve okul öncesi eğitim. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 6(2), 45–63.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2022). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, B., Karadeniz, A. N., & Arslan Çiftçi, H. (2024). MEB 2013 ve 2024 okul öncesi eğitim programlarının fiziksel gelişim ve sağlık kazanımları açısından karşılaştırılması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 20(1), 45–68.
• Yüksel, B., Arslan, M., Demirtaş, S., & Güler, F. (2024). 2024 okul öncesi eğitim programında sosyal-duygusal gelişim kazanımlarının incelenmesi. Early Childhood Education Studies, 4(1), 55–72.