Digital Transformation through Artificial Intelligence in the Century of Türkiye Education Model: An Example from the Human Rights, Citizenship, and Democracy Course

Yıl 2025, Cilt: 54 Sayı: 1, 227 - 268, 24.12.2025

Zekeriya Fatih İneç

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1709505

Öz

The aim of this study is to describe the process of developing a digital instructional tool through the artificial intelligence–driven digital transformation of the learning outcomes and their subcomponents—namely process components, domain-specific skills, conceptual skills, dispositions, social-emotional learning skills, values, literacy skills, and inter-skill relationships—within the Tthe Century of Türkiye Education Model curriculum. In this context, the learning area titled “I Exist with My Rights as a Child” in the Human Rights, Citizenship, and Democracy course curriculum was digitalized and transformed into a learner-centered, interactive learning environment. The study was conducted in accordance with the Design and Development Research (DDR) model. In the tool development phase of the DDR model, the problem situation was identified, task analyses were conducted, and the type of artificial intelligence support to be employed was determined. Subsequently, the framework of the Century of Türkiye Education Model-related learning area was taught to the AI tool. In the next phase, the prompts required for building the platform that would reflect this framework were generated and provided to the AI system. Through this process, the digital instructional tool was finalized using super-commands.In the tool implementation phase of the DDR model, the codebase of the digital tool was examined with respect to its ability to represent the nature of the Century of Türkiye Education Model and the components of the curriculum. The findings indicate that the learning area can be digitalized and transformed into an instructional tool with AI support; that the code is appropriate in terms of syntax, logic, browser compatibility, accessibility, performance, compliance with modern standards, and security; and that the developed tool is aligned with the nature of the Century of Türkiye Education Model and the structure of the relevant curriculum.

Anahtar Kelimeler

digital transformation , artificial intelligence , Human Rights , Citizenship and Democracy Course , learning - teaching practices , the Century of Türkiye Education Model

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde Yapay Zekâ ile Dijital Dönüşüm: İnsan Hakları, Vatandaşlık ve Demokrasi Dersi Örneği

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM) öğretim programlarında yer alan öğrenme çıktıları ile bunların alt bileşenlerinin (süreç bileşenleri, alan becerileri, kavramsal beceriler, eğilimler, sosyal-duygusal öğrenme becerileri, değerler, okuryazarlık becerileri ve beceriler arası ilişkiler) yapay zekâ ile dijital dönüşümü doğrultusunda dijital bir ders aracı geliştirme sürecini açıklamaktır. Bu doğrultuda İnsan Hakları, Vatandaşlık ve Demokrasi Dersi Öğretim Programı’ndaki "Çocuk Olarak Haklarımla Varım" öğrenme alanı dijitalleştirilerek öğrenci merkezli ve etkileşimli bir öğrenme ortamına dönüştürülmüştür. Çalışma, Tasarım Geliştirme Araştırması (TGA) modeli doğrultusunda yürütülmüştür. TGA’nın araç geliştirme aşamasında problem durumu belirlenmiş, görev analizleri yapılmış ve kullanılacak yapay zekâ desteği belirlenmiştir. Ardından TYMM’nin tabiatına ilişkin öğrenme alanı çerçevesi yapay zekâ aracına öğretilmiştir. Sonraki aşamada, bu çerçevenin yansıtılacağı platform için gerekli istemler belirlenerek yapay zekâya aktarılmıştır. Bu süreç sonunda dijital ders aracı süper istemlerle nihai versiyona dönüştürülmüştür. TGA’nın araç kullanma aşamasında dijital ders aracının kodları, TYMM’nin tabiatını ve öğretim programı bileşenlerini yansıtma düzeyi açısından analiz edilmiştir. Bulgular, öğrenme alanının yapay zekâ desteğiyle dijital bir ders aracına dönüştürülebileceğini; kodların yazım, mantık, tarayıcı uyumluluğu, erişilebilirlik, performans, modern standartlara uygunluk ve güvenlik açısından uygun olduğunu; geliştirilen aracın TYMM’nin tabiatına ve ilgili öğretim programının yapısına uyum sağladığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

dijital dönüşüm , yapay zeka , Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli , İnsan Hakları , Vatandaşlık ve Demokrasi Dersi , öğrenme – öğretme uygulamaları

Kaynakça

• Akkan, D., & Ergun, M. (2024). Eğitsel dijital oyun destekli fen bilimleri dersinin öğrenci başarı ve motivasyonuna etkisi. International Journal of Education Technologyand Scientific Researches, 9(29), 630-648.
• Akyıldız, S., & Altun, T. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının teknolojik pedagojik alan bilgilerinin (TPAB) bazı değişkenlere göre incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 8(2), 318-333. https://doi.org/10.24315/trkefd.322749
• Arslankara, V. B., & Arslankara, E. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin felsefi temelleri: Ontolojik, epistemolojik ve aksiyolojik bakış açılarından bir değerlendirme. İstanbul Eğitim Dergisi, 1(1), 121-145. https://doi. org/10.71270/istanbulegitim.istj.1557889
• Aşkar, P., & Altun, A. (2023). K-12 beceriler çerçevesi: Türkiye bütüncül modeli üzerine bir çalışma. Millî Eğitim, 52(Özel Sayı), 925-940. https://doi. org/10.37669/milliegitim.1308740
• Balcı, A. (2021). Karşılaştırmalı eğitim sistemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Barrot, J. S., Gonzales, J. M., Eniego, A. A., Salipande, A. L., & Olegario, M. L. G. (2024). Integrating financial literacy into the K–12 curriculum: Teachers’ and school leaders’ experience. The Asia-Pacific Education Researcher, 33, 17–25. https://doi.org/10.1007/s40299-022-00704-y
• Baz, B. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin sınıf öğretmenlerinin görüşleri bağlamında incelenmesi. Eğitim Felsefesi ve Sosyolojisi Dergisi, 5(2), 106-123. https://doi.org/10.29329/jeps.2024.1105.2
• Berk, Ş., & Özer, B. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM) öğretim programlarına ilişkin düşünceler. Journal of History School, 73, 3241- 3256
• Bozkurt, Y., & İneç, Z. F. (2022). Otantik bir uzaktan öğrenme ortamının öğrenmeye etkisinin incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(45), 1197-1218. https://doi.org/10.46928/ iticusbe.1113416
• ChatGPT. (2025, Mart). Prompt düzenleme ile ders aracı analizi. [Large language model]. OpenAI. https://chat.openai.com/
• Cigilli, E., & Eryaman, M.Y. (2023). Sınıf öğretmenlerinin teknolojik pedagojik alan bilgisi ile 21. yüzyıl öğreten becerileri algı düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 17(44), 47-82. https://doi.org/10.29329/mjer.2023.571.3
• Çağ, H. D. (2025). 2024 Ortaokul Türkçe öğretim programındaki dinleme/izleme öğrenme çıktılarının 5. sınıf ders kitabındaki görünümleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 13(1), 249-265
• Geçimli, M., & Kayahan Yüksel, D. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi: Güz dönemi 5. sınıf Türkçe ders kitabı bağlamında bir inceleme. Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi, 8(4), 160-174.
• Google. (2025, Nisan). Google Gemini [Ders aracı tasarımı ile analizi üzerine üretilen içerik]. Google LLC.
• Göçen Kabaran, G. (2022). Fen eğitimi alanında dijital öykü uygulamalarının akademik başarıya etkisi: Bir meta-analiz çalışması. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(6), 86-102. https://doi.org/10.19160/eijer. 1189309
• Hughes, J., Thomas, R., & Scharber, C. (2006). Assessing technology integration: The RAT – Replacement, amplification, and transformation framework. In Proceedings of the Society for Information Technology & Teacher Education International Conference. Association for the Advancement of Computing in Education.
• Işık, M., & Çamur, Ö. (2024). Yapay zekâ ve dijital okuryazarlık: Akademik çabada yeni dinamikler. Beykoz Akademi Dergisi, 12(2), 173–197. https://doi.org/10.14514/beykozad.1508294
• İneç, Z. F., & Akpınar, E. (2018). Authentic social studies teaching: the effect of semantic geo-media material on learning. Review of International Geographical Education Online, 8(2), 273-310.
• İslamoğlu, A., Yılmaz Toplu, N., Ercan, Ş., & Kahraman, E. (2024). Türkiye eğitim sisteminde dijital araç kullanımı: Fırsatlar ve zorluklar çerçevesinde bir inceleme. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(1), 260–271.
• Kahramanoğlu, R., Altun, D., & Bakan Kalaycıoğlu, D. (2024). K12 beceriler çerçevesi Türkiye bütüncül modeli: Okuryazarlık becerileri. Millî Eğitim, 53(241), 499-518. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1307713
• Karadeniz, Ş., & Vatanartıran, S. (2015). Sınıf öğretmenlerinin teknolojik pedagojik alan bilgilerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 14(3), 1017- 1028. https://doi.org/10.17051/io.2015.12578
• Kurt, S., Ceylan, E., Bodur, A., & Yüksel, G. (2023). Dijital dönüşüm ve öğrenci değerleri üzerindeki etkisi: öğretmen görüşlerine dayalı bir araştırma, International Academic Social Resources Journal, 8(49), 2652-2662. https://doi.org/10.29228/ASRJOURNAL.69444
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2023). K12 beceriler çerçevesi: Türkiye bütüncül modeli.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024a). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli alan becerileri. https://tymm.meb.gov.tr/alan-becerileri
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024b). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli sosyal bilimler alan becerileri. https://tymm.meb.gov.tr/beceriler/sosyal-bilimler-alanbecerileri
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024c). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli sosyal-duygusal öğrenme becerileri. https://tymm.meb.gov.tr/beceriler/sosyal-duygusalogrenme- becerileri
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024d). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Eğilimler. https:// tymm.meb.gov.tr/beceriler/egilimler
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024e). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli içerik çerçevesi. https://tymm.meb.gov.tr/icerik-cercevesi
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024f). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli öğretim programları ortak metni. https://tymm.meb.gov.tr/upload/brosur/ortak_ metin.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024g). İnsan hakları, vatandaşlık ve demokrasi dersi öğretim programı. https://tymm.meb.gov.tr/upload/ program/2024programvat4Onayli.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024h). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli okuryazarlık becerileri. https://tymm.meb.gov.tr/beceriler/okuryazarlik-becerileri
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024h). Uzaktan eğitim sürecinde okul yönetiminde dijital materyal geliştirme. https://golyakaiho.meb.k12.tr/ meb_iys_dosyalar/81/05/746734/dosyalar/2020_12/19003453_ fbec03026a63eddc58a77f916c1b14c2.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2025a). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli. https://tymm. meb.gov.tr
• Özer, M., & Çam Aktaş, B. Ç. A. (2019). Değerler eğitimi devamlılığı: Okul öncesi eğitim programından hayat bilgisi öğretim programına. İlköğretim Online, 18(1), 389-405. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.527640
• Öztop, F. (2022). Matematik öğretiminde mobil teknoloji kullanımının akademik başarı üzerindeki etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 66-81.
• Richey, R. C., & Klein, J. (2007). Design and development research: methods, strategies, and issues. Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Puentedura, R. R. (2006). Transformation, technology, and education [Blog post]. http://hippasus.com/resources/tte/
• Sarıtaş, M. T., & Üner, N. (2013). Eğitimdeki yenilikçi teknolojiler: Bulut teknolojisi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 192–201.
• Tekin, O. (2015). Uzaktan eğitim yöntemi. M. Arslan (Ed.), Öğrenmenin nörofizyolojisi ve öğretimde yeni yaklaşımlar içinde (ss. 298–337). Anı Yayıncılık.
• Torrington, J., & Bower, M. (2021). Teacher-created video instruction in the elementary classroom—Its impact on students and teachers. Journal of Computer Assisted Learning, 37(4), 1107–1126.
• Türk Eğitim Derneği. [TEDMEM]. (2024, Mayıs). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ortak metni ve taslak öğretim programlarına ilişkin değerlendirmeler. h t t p s : / / t e d m e m . o rg / s t o r a g e / w r i t e s / M a y 2 0 2 4 / j R i g 4 W 4 m j T6skSOcRARS.pdf
• United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. [UNESCO]. (2023). What you need to know about literacy. https://www.unesco.org/ en/literacy/ne-ed-know
• United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. [UNESCO]. (2022). Institute for Lifelong Learning (UIL): Annual report. https:// unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000384704
• Ülger, K. (2023). Dijital öğretim araçlarında bulunması gereken özellikler üzerine bir araştırma. Educational Academic Research, 49, 39-47.
• Yanpar Yelken, T. (2015). Materyal tasarımı (13. baskı). Anı Yayıncılık.
• Yıldırım, Y., & Çalışkan, A. (2024a). 2024 sosyal bilgiler dersi öğretim programının 2005, 2015 ve 2018 programlarıyla karşılaştırılmalı analizi. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 8(1), 108-142. https://doi.org/10.46452/baksoder.1485390
• Yıldırım, Y., & Çalışkan, A. (2024a). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin 21.yüzyıl insan profili açısından değerlendirilmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(26), 205-221 https://doi.org/10.55605/ejedus.1548121
• Yılmaz, M. U. (2020). Sınıf öğretmenlerinin teknolojik pedagojik alan bilgisi ile mesleki profesyonelliği arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Yurdakal, İ. H. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli: 2024 İlkokul Türkçe dersi öğretim programının (1, 2, 3 ve 4. sınıflar) incelenmesi. Temel Eğitim, 6(24), 76-88.