Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın Yaratıcı Yazma Açısından İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 54 Sayı: 1, 187 - 226, 24.12.2025

Kübra Onüşgün , Salim Durukoğlu

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1710093

Öz

Bu çalışmada, 2024 Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın yaratıcı yazma açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Yenilenen programda, yaratıcı yazma gibi üst düzey düşünmeyi, duygu ve düşünceleri ifade edebilme becerilerini geliştirebilmeyi amaçlayan bir konunun nasıl ele alındığı, ne kadar yer bulduğu, hangi öğrenme çıktılarıyla desteklendiğinin incelenmesi önemlidir. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden olan durum çalışması kullanılmıştır. Çalışmanın verileri, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın incelenmesi sonucunda elde edilmiştir. İlgili verilerin çözümlenmesinde içerik analizi kullanılmıştır. Öncelikle yaratıcı yazmayla ilgili alan yazını taraması yapılmış ve çalışmalarda yer alan anahtar kavramların listesi oluşturulmuştur. Bu kavramlar, beş Türkçe uzmanına sunulmuş ve ortaokul seviyesi için uygunlukları tespit edilmiştir. Programda yer alan her başlık incelenerek uzmanlar tarafından ortak görüş sağlanan “yaratıcılık, yaratıcı yazma, yazılı üretim, okuryazarlık becerileri, yazma becerileri, hayal gücü, bakış açısı, eleştirel düşünme, üst düzey düşünme, yaratıcı düşünme, yaratıcı dil, yaratıcı fikir, merak, kurgu, beyin fırtınası, zihin haritaları, serbest yazma, empati kurma, özgün olma, içerik oluşturma, alternatif çözümler bulma, karakter oluşturma, diyalog oluşturma” anahtar kavramlarının geçiş sıklıklarına yer verilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre yaratıcı yazmayla ilgili en fazla okuryazarlık becerileri (f=248), yazma becerisi (f=118); en az ise kurgu (f=1) ve karakter oluşturma (f=3) kavramlarına yer verildiği görülmüştür. Bunun yanı sıra üst düzey düşünme becerisi, özgün olma, yaratıcı dil, yazılı dil gibi kavramlara da yer verilmiştir. Bu açıdan öğretim programının yaratıcı yazmayı geliştirmeye yönelik hazırlandığı sonucuna ulaşılmıştır. Nitelikli ve özgün yazıların oluşturulabilmesi için kurgu, hayal gücü, karakter ve diyalog oluşturma kavramlarının frekanslarının artırılması gerektiği önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi , Yazma becerisi , Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli , Yaratıcı yazma

Examination of the Century of Türkiye Education Model Secondary School Turkish Course Curriculum in Terms Of Creative Writing

Öz

This study aims to examine the 2024 Turkish Language Curriculum in terms of creative writing. In the revised curriculum, it is important to investigate how a subject such as creative writing -which seeks to enhance higher-order thinking and the ability to express emotions and ideas -is addressed, to what extent it is included, and which learning outcomes support it. The study employed a qualitative case study design, one of the qualitative research methods. Data were obtained through a detailed examination of the Century of Türkiye Maarif Model Turkish Language Curriculum for Secondary Schools, prepared by the Ministry of National Education. Content analysis was used to analyze the collected data. Initially, a literature review on creative writing was conducted, and a list of key concepts identified in previous studies was compiled. These concepts were then presented to five Turkish language experts, who evaluated their appropriateness for the secondary school level. Each section of the curriculum was analyzed, and the frequency of key concepts -on which the experts reached a consensus- was recorded. These concepts included: creativity, creative writing, written production, literacy skills, writing skills, imagination, perspective, critical thinking, higher-order thinking, creative thinking, creative language, creative ideas, curiosity, fiction, brainstorming, mind mapping, free writing, empathy, originality, content creation, finding alternative solutions, character development, and dialogue formation. The findings revealed that the most frequently occurring concepts related to creative writing were literacy skills (f=248) and writing skills (f=118), while the least frequently occurring were fiction (f=1) and character development (f=3). Additionally, concepts such as higher-order thinking, originality, creative language, and written expression were also included in the curriculum. These results indicate that the curriculum was designed to promote the development of creative writing. It is recommended that the frequencies of concepts such as fiction, imagination, character creation, and dialogue formation be increased in order to support the production of more qualified and original written texts

Anahtar Kelimeler

Turkish education , Writing skill , Creative writing , the Century of Türkiye Education Model

Kaynakça

• Akbaba, R. S. (2020). Yaratıcı yazma çalışmalarının öyküleyici metin yazma becerisine ve ileri okuma farkındalığına etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Akkaya, A., & Doyumğaç, İ. (2020). Türkçe eğitiminde temel kavramlar. A. Z. Güven (Ed.), Türkçe eğitimine genel bir bakış içinde (s. 21-38). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Akyol, H. (2008). Türkçe öğretim yöntemleri. Kök Yayıncılık.
• Akyol, H. (2011). Türkçe ilk okuma ve yazma öğretimi. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Arslankara, V. B. & Arslankara, E. (2024). Philosophical foundations of the Türkiye Century Maarif Model: An evaluation from ontological, epistemological and axiological perspectives. Istanbul Education Journal, 1(1), 121-145. https://doi.org/10.71270/istanbulegitim.istj.1557889
• Aydeniz, S. (2022). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerde yaratıcı yazma. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 30, 135-157.
• Aydın, B. (2020). Yaratıcı düşünmenin yaratıcı yazmaya etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Aydın, H. (2025). Sınıf öğretmenlerinin yaratıcı yazma hakkındaki görüşleri ve sınıf içi uygulamaları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Belet, Ş. D. (2008). Yazma öğrenme alanı. H. Pilancı (Ed.). Türkçe Öğretimi (1. Baskı). Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Brookes, I., & Marshall, M. (2004). Good writing guide. Harap Publishers. Cavkaytar, S. (2010). İlköğretimde yazılı anlatım becerilerinin geliştirilmesinde yazma süreci modelinden yararlanma. Journal of International Social Research, 3(10), 133-139.
• Clark, I. L. (2012). Invention. Concepts in Composition: Theory and Practice in the Teaching of Writing. Routledge Press.
• Coşkun, İ., & Yılmaz, M. (2020). Yazma eğitimi. M. Yılmaz (Ed.), Yeni Gelişmeler Işığında Türkçe Öğretimi (3. Baskı). Pegem Akademi.
• Doğan, F. N. (2025). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki yazma etkinliklerinin incelenmesi. Uluslararası Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi (UDEKAD), 8(3), 1206-1224. https://doi.org/10.37999/udekad.1707391
• Göçen, G. (2020). Yazdıkça yazıyorum II (2. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Gül, S. S., & Nizam, Ö. K. (2021). Sosyal bilimlerde söylem ve içerik analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 42, 181-198. https://doi.org/10.30794/pausbed.803182
• Gündüz, O., & Şimşek, T. (2016). Anlatma teknikleri 2: Uygulamalı yazma eğitimi el kitabı. Grafiker Yayınları.
• Güneş, F. (2013). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kahramanoğlu, R., Altun, D. ve Bakan Kalaycıoğlu, D. (2024). K12 beceriler çerçevesi Türkiye bütüncül modeli: Okuryazarlık becerileri. Millî Eğitim, 53(241), 499-518. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1307713
• Kurudayıoğlu, M., ve Soysal, T. (2016). Cumhuriyet dönemi ilkokul Türkçe dersi öğretim programlarının söz varlığının geliştirilmesi açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(4), 559-598.
• Lee, M. (2012). Teaching genre-based writing to Korean high school students at a basic level [Unpublished doctoral dissertation]. University of Wisconsin- River Falls.
• Maltepe, S. (2006). Türkçe öğretiminde yazılı anlatım uygulamaları için bir seçenek: Yaratıcı yazma yaklaşımı. Ankara Üniversitesi Dil Dergisi, 132, 58-59.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni. MEB Yayınları. https://tymm.meb.gov.tr/ upload/brosur/ortak_metin.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programı. https://tymm.meb.gov.tr/
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskıdan çeviri, Çev. Ed. S. Turan). Nobel Yayınevi.
• Metin, O., & Ünal, Ş. (2022). İçerik analizi tekniği: İletişim bilimlerinde ve sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (Özel Sayı 2), 273-294.
• Mutlu, H. H. (2020). Yazmanın fiziksel ve zihinsel süreçleri. B. B. Ayrancı ve A. Başkan (Ed.), Kuram ve Uygulamada Yazma Eğitimi (s. 45-63). Pegem A Yayıncılık.
• Oral, G. (2003). Yine yazı yazıyoruz-okulda/işyerinde/evde kullanılabilecek yaratıcı yazı etkinlikleri ve kuramsal temelleri. Pegem A Yayıncılık.
• Özdemir, B. (2014). Analitik yazma ve değerlendirme modelinin Türkçe öğretmeni adaylarının yazma becerilerine ve yazma tutumlarına etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Öztürk, E. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin yaratıcı yazma becerilerinin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Öztürk, E. (2007). Yaratıcı yazı yazmanın gelişim süreci ve ilkokulda yaratıcı yazı yazma öğretimi. SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Rubin, D. (2000). Teaching elementary language arts: A balanced approach. A Pearson Education Company.
• San, İ. (2004). Sanat ve eğitim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Temizkan, M. (2010). Türkçe öğretiminde yaratıcı yazma becerilerinin geliştirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 621-643.
• Tompkins, G. E. (2007). Teaching writing: Balancing process and product. Pearson.
• Tonyalı, E. (2010). Yaratıcı yazma uygulamalarının ilkokul altıncı sınıf öğrencilerinin yazma becerilerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Topçuoğlu Ünal, F., & Sever, A. (2012). Yaratıcı yazmada müziğin etkisi. Turkish Studies, 7(4-II), 2907-2918. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.3543.
• Topuzkanamış, E. (2014). Yazma stratejileri öğretiminin Türkçe öğretmenliği birinci sınıf öğrencilerinin yazılı anlatım başarısı ve yazma kaygısına etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Türk Dil Kurumu TDK. (2023). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uygun, A. (2019). 2018 Türkçe dersi öğretim programındaki yazma kazanımlarının ve ders kitaplarındaki etkinliklerin yaratıcı yazma becerisine uygunluğu [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Ünı̇versı̇tesı̇.
• Ülper, H. (2008). Bilişsel süreç modeline göre hazırlanan yazma öğretimi programının öğrenci başarısına etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Üstündağ, T. (2014). Yaratıcılığa yolculuk. Pegem Akademi.
• Yeşilyurt, E. (2020). Yaratıcılık ve yaratıcı düşünme: Tüm boyut ve paydaşlarıyla kapsayıcı bir derleme çalışması. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(25), 3876-3915.