SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE ÖĞRENCİ MOTİVASYONU: BEKLENTİ-DEĞER YAKLAŞIMI

Yıl 2022, , 219 - 236, 15.02.2022

Vural Tünkler

https://doi.org/10.37669/milliegitim.778511

Öz

Etkili sosyal bilgiler öğretimi için motivasyonun öğrenme ve başarı üzerindeki rolünün farkında olma, öğrencilerin sosyal bilgiler öğrenmeye motive edilmesi ve derse yönelik motivasyonlarının sürdürülmesi açısından oldukça önem arz etmektedir. Bu çalışmada, sosyal bilgiler dersine yönelik öğrenci motivasyonu beklenti-değer motivasyon modeli temel alınarak incelenmiştir. Çalışmada alanyazın taramasından yararlanılmıştır. Çalışmanın sonucunda, sosyal bilgiler dersine yönelik öğrenci motivasyonunun istenen düzeyde olmadığı, bunda uygulanan sınav politikası, öğretime ayrılan kısıtlı zamanın etkilerinin görüldüğü geleneksel öğretim uygulamaları ve düşünme süreçlerini kullanma yerine ezber yoluna giderek öğrenmenin zorlaşması gibi faktörlerin rol oynayabileceği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, öğrenci motivasyonu, beklenti-değer modeli

STUDENT MOTIVATION IN SOCIAL STUDIES CLASS: AN EXPECTANCY-VALUE APPROACH

Öz

For effective social studies teaching, awareness of the role of motivation on learning and success is very important in terms of motivating students to learn social studies and maintaining their motivation for the course. In this study, student motivation for social studies class was examined based on the expectancy-value motivation model. Literature review was used in the study. As a result of the study, it was seen that the motivation of the students for the social studies class was not at the desired level, the exam policy applied, traditional teaching practices with the effects of the limited time allocated to teaching, and the difficulty of learning by rote learning instead of using thinking processes were found to play a role.

Anahtar Kelimeler

Social studies, student motivation, expectancy-value model

Kaynakça

• Akbaba, S. (2006). Eğitimde motivasyon. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 343-361.
• Akınoğlu, O., & Bakır, S. A. (2003). İlköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde coğrafya konularını öğrenmeleriyle ilgili durum analizi. Marmara Coğrafya Dergisi, 8, 83-106.
• Alazzi, K. F. (2012). Social studies in the back burner in Jordanian elementary school: A phenomenological examination of social studies teachers and supervisors. American International Journal of Contemporary Research, 2(2), 85-93.
• Anderman, E. M., & Dawson, H. (2011). Learning with motivation. R. E. Mayer & P. A. Alexander (Eds.). Handbook of research on learning and instruction içinde (pp. 219-241). New York, NY: Routledge.
• Bailey, G., Shaw, E. L., & Hollifield, D. (2006). The Devaluation of Social Studies in the Elementary Grades. Journal of Social Studies Research, 30(2), 18-29.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W.H. Freeman and Company.
• Bandura, A., & Adams, N. E. (1977). Analysis of self-efficacy theory of behavioral change. Cognitive Therapy and Research, 1(4), 287-310.
• Barron, K. E., & Hulleman, C. S. (2015). Expectancy-value-cost model of motivation. In J. S. Eccles & K. Salmelo-Aro (Ed.). International encyclopedia of the social & behavioral sciences (2nd ed., pp. 503-509). New York: Elsevier.
• Başbuğ, S., & Adıgüzel, Ö. (2019). Müzede yaratıcı drama etkinliklerinin öğrencilerin sosyal bilgiler dersindeki başarılarına etkisi. Yaratıcı Drama Dergisi, 14(1), 1-32.
• Battle, E. S. (1965). Motivational determinants of academic task persistence. Journal of Personality and Social Psychology, 2(2), 209-218.
• Bolinger, K., & Warren, W. J. (2007). Methods practiced in social studies instruction: A review of public school teachers' strategies". International Journal of Social Education, 22(1), 68-84.
• Brophy, J. (1983). Conceptualizing student motivation. Educational Psychologist, 18(3), 200-215.
• Bulut, R. (2018). Çoklu ortama dayalı sosyal bilgiler öğretiminin motivasyon, akademik başarı ve tutuma etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Cole, H. (1940). Objectives in high school social studies. The Social Studies, 31(8), 356-358.
• Çakmak, Z., & Aslan, S. (2016). Sosyal bilgiler dersi öğretimine yönelik öğretmen ve öğretmen adayı görüşlerinin değerlendirilmesi. Current Research in Education, 2(1), 29-41.
• Çengelci, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sınıf dışı öğrenmeye ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1823-1841.
• Çepni, O. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğrenme - öğretme sürecinde yaşadıkları sorunlar. International Online Journal of Educational Sciences, 7(4), 165-187.
• Daniels, E. (2010). Creating motivating learning environments: What we can learn from researchers and students. English Journal, 100(1), 25-29.
• Daşdemir, İ. (2019). Sosyal bilgiler öğretiminde sanal tur uygulamalarının etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Dörnyei, Z. (2000). Motivation in action: Towards a process‐oriented conceptualisation of student motivation. British Journal of Educational Psychology, 70(4), 519-538.
• Durmaz, A. (2014). Sosyal bilgiler derslerinde etkinlik uygulamalarının öğrenci motivasyonuna etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Dweck, C. S. (1986). Motivational processes affecting learning. American Psychologist, 41(10). 1040-1048.
• Eccles, J. S. (1987). Gender roles and women's achievement‐related decisions. Psychology of Women Quarterly, 11(2), 135-172.
• Eccles, J. S. (2005). Subjective task values and the Eccles et al. model of achievement related choices. In A. J. Elliot & C. S. Dweck (Eds.). Handbook of competence and motivation (pp. 105-121). New York: Guilford.
• Eccles, J. (2009). Who am I and what am I going to do with my life? Personal and collective identities as motivators of action. Educational Psychologist, 44(2), 78-89.
• Eccles (Parsons), J., Adler, T. F., Futterman, R., Goff, S. B., Kaczala, C. M., Meece, J. L., & Midgley, C. (1983). Expectancies, values and academic behaviors. In J. T. Spence (Ed.). Achievement and achievement motives (pp. 75-146). San Francisco: Freeman.
• Eccles (Parsons), J., Adler, T., & Meece, J. L. (1984). Sex differences in achievement: A test of alternate theories. Journal of Personality and Social Psychology, 46(1), 26-43.
• Eccles, J. S., & Wigfield, A. (1995). In the mind of the actor: The structure of adolescents' achievement task values and expectancy-related beliefs. Personality and Social Psychology Bulletin, 21(3), 215-225.
• Eccles, J. S., & Wigfield, A. (2002). Motivational beliefs, values, and goals. Annual Review of Psychology, 53(1), 109-132.
• Eggen, P., & Kauchak, D. (2010). Educational psychology: Windows on classrooms (8th ed.). Upper Saddle River, NJ: Merrill.
• Elliott, J. G., Hufton, N. R., Willis, W., & Illushin, L. (2005). Motivation, engagement and educational performance: International perspectives on the contexts for learning. New York: Palgrave McMillan.
• Erekson, J. A. (2014). Engaging minds in social studies classrooms: The surprising power of joy. Alexandria, VA: ASCD.
• Ersoy, S. (2019). Sosyal bilgiler dersinde ARCS motivasyon modeline dayalı öğretimin akademik başarı, kalıcılık ve derse karşı motivasyon düzeyine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
• Ersoy, A. F., & Kaya, E. (2009). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının (2004) uygulama sürecine ilişkin öğrenci görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 71-86.
• Fitchett, P. G., & Heafner, T. L. (2010). A national perspective on the effects of high-stakes testing and standardization on elementary social studies marginalization. Theory & Research in Social Education, 38(1), 114-130.
• Flake, J. K., Barron, K. E., Hulleman, C., McCoach, B. D., & Welsh, M. E. (2015). Measuring cost: The forgotten component of expectancy-value theory. Contemporary Educational Psychology, 41, 232-244.
• Flouris, G. (1988). Teaching about Ancient Greece. The Social Studies, 79(1), 25-31.
• Gao, Z., & Xiang, P. (2008). College students’ motivation toward weight training: An application of expectancy-value model. Journal of Teaching in Physical education, 27(1), 399-415.
• Gaspard, H., Dicke, A.-L., Flunger, B., Schreier, B., Häfner, I., Trautwein, U., & Nagengast, B. (2015). More value through greater differentiation: Gender differences in value beliefs about math. Journal of Educational Psychology, 107(3), 663-677.
• Goetting, M. L. (1942). Some teaching problems in the social studies. The Social Studies, 33(3), 99-103.
• Graham, S., & Weiner, B. (1996). Theories and principles of motivation. In D. C. Berliner & R. C. Calfee (Eds.). Handbook of educational psychology (pp. 63-84). New York: Simon & Schuster Macmillan.
• Gönenç, S., & Açıkalın, M. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler öğretiminde karşılaştıkları sorunlar ve bunlara getirdikleri çözüm önerileri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 26-41.
• Gümbür, Y. (2019). Sosyal bilgiler dersinde artırılmış gerçeklik uygulaması kullanımının öğrencilerin akademik başarısına, tutumuna ve motivasyonuna etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Heafner, T. L., & Fitchett, P. G. (2012). National trends in elementary instruction: Exploring the role of social studies curricula. The Social Studies, 103(2), 67-72.
• Heckhausen, J., & Heckhausen, H. (2008). Motivation and action: Introduction and overview. J. Heckhausen & H. Heckhausen (Eds.). Motivation and action (pp. 1-14). Switzerland: Springer.
• İlter, İ., & Ünal, Ç. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde 5E öğrenme döngüsü modeline dayalı etkinliklerin öğrenme sürecine etkisi: Bir eylem araştırması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 181(181), 295-330.
• Johnson, J. H. (1988). Improving social studies instruction: Advice to the generalist in a special world. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 62(4), 152-154.
• Kachaturoff, G. (1978). Learning through simulation. The Social Studies, 69(5), 222-226.
• Kaçar, T. (2019). Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi motivasyon düzeylerinin incelenmesi. Turkish Studies, 14(5), 2433-2448.
• Kan, A. Ü. (2012). Sosyal bilgiler dersinde bireysel ve grupla zihin haritası oluşturmanın öğrenci başarısına, kalıcılığa ve öğrenmedeki duyuşsal özelliklere etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Kayalı, H. (2000). İlköğretim okullarında sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğretiminde başarıyı etkileyen faktörler. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 18, 183-194.
• Kosovich, J. J., Hulleman, C. S., Barron, K. E., & Getty, S. (2015). A practical measure of student motivation: Establishing validity evidence for the expectancy-value-cost scale in middle school. Journal of Early Adolescence, 35(5-6), 790-816.
• Leming, J. S., Ellington, L., & Schug, M. (2006). The state of social studies: A national random survey of elementary and middle school social studies teachers. Social Education, 70(5), 322-327.
• Lepper, M. R., & Chabay, R. W. (1985). Intrinsic motivation and instruction: Conflicting views on the role of motivational processes in computer-based education. Educational Psychologist, 20(4), 217-230.
• Lumsden, L. S. (1994) Student motivation to learn. (ERIC Digest, 92, ED370200)
• Maddux, J. E., & Stanley, M. A. (1986). Self-efficacy theory in contemporary psychology: An overview. Journal of Social and Clinical Psychology, 4(3), 249-255.
• Maehr, M. L., & Zusho, A. (2009). Achievement goal theory: The past, present, and future. In K. R. Wentzel & A. Wigfield (Ed.). Handbook of motivation in school (pp. 77-104). New York: Taylor Francis.
• Martin, A. J. (2008). Enhancing student motivation and engagement: The effects of a multidimensional intervention. Contemporary Educational Psychology, 33(2), 239-269.
• McGuire, M. E. (2007). What happened to social studies? The disappearing curriculum. Phi Delta Kappan, 88(8), 620-624.
• Memişoğlu, H., & Köylü, G. (2015). Sosyal bilgiler dersindeki sorunlar ve çözüm yollarına ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. Turkish Studies, 10(11), 1099-1120.
• Miller, S. D., & Atkinson, T. S. (2001). Cognitive and motivational effects of seeking academic assistance. The Journal of Educational Research, 94(6), 323-334.
• Moreno, R. (2010). Educational psychology. New York: John Wiley & Sons.
• NCSS (2017). Powerful, purposeful pedagogy in elementary school social studies: A position statement of the National Council for the Social Studies. Social Education, 81(3), 186-189.
• Öner, G., & Memişoğlu, H. (2018). Sosyal bilgilerde yerel coğrafya öğretimi: Öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 7(3), 193-218.
• Özdoğan, G. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin 6. sınıf öğrencilerinin harita bilgisi ve coğrafi koordinatlara ilişkin kavram yanılgılarına yönelik görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Patton, J. R., Polloway, E. A., & Cronin, M. E. (1987). Social studies instruction for handicapped students. The Social Studies, 78(3), 131-135.
• Pintrich P. R., & De Groot, E. V. (1990). Motivational and self-regulated learning components of classroom academic performance. Journal of Educational Psychology, 82(1), 33-40.
• Polat, S., & Bekdemir, Ü. (2017). 4. sınıf sosyal bilgiler dersi kültür ve miras öğrenme alanındaki ders işleniş sürecinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1844-1860.
• Rock, T. C., Heafner, T., O'Connor, K., Passe, J., Oldendorf, S., Good, A., & Byrd, S. (2006). One state closer to a national crisis: A report on elementary social studies education in North Carolina schools. Theory & Research in Social Education, 34(4), 455-483.
• Ross, E. W. (2006). The struggle for the social studies curriculum. In E. W. Ross (Ed.). The social studies curriculum: Purposes, problems, and possibilities (pp. 17-36). New York: State University of New York Press.
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 54-67.
• Russell, W. B. (2009). Social studies, the lost curriculum: A research study of elementary teachers and the forces impacting the teaching of social studies. Curriculum and Teaching, 24(2), 75-86.
• Russell, W. B., & Waters, S. (2016). Elementary social studies: A survey of what 3rd, 4th and 5th grade students' like and dislike about social studies instruction. History Education Research Journal, 14(1), 155-162.
• Sagay, N. (2007). İlköğretim II. kademe sosyal bilgiler derslerinde coğrafya konularının öğretimi: Problemler- öneriler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Salili, F., Chiu, C. Y., & Hong, Y. Y. (2001). The Culture and context of learning. In F. Salili, C. Y. Chiu & Y. Y. Hong (Eds.). Student motivation: The culture and context of learning (pp. 1-14). New York: Kluwer Academic/Plenum Press.
• Sarıtepeci, M. (2016). Dijital hikâye anlatım yönteminin sosyal bilgiler dersinde etkililiğinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Schunk, D. H. (1991). Self-efficacy and academic motivation. Educational Psychologist, 26(3-4), 207-231.
• Schunk, D. H. (1995). Self-efficacy and education and instruction. In J. E. Maddux (Ed.). Self-efficacy, adaptation, and adjustment: Theory, research, and application (pp. 281-303). New York: Plenum Press.
• Schunk, D. H., & Pajares, F. (2005). Competence perceptions and academic functioning. In A. J. Elliot & C. S. Dweck (Eds.). Handbook of competence and motivation (pp. 85-104). New York: Guilford Press.
• Solomon, W. (1987). Improving students’ thinking skills through elementary social studies instruction. The Elementary School Journal, 87(5), 556-569.
• Sternberg, R. J., & Williams, W. M. (2009). Educational psychology. Boston, MA: Allyn & Bacon.
• Tangülü, Z., & Çıdaçı, T. (2014). Ortaokul 5. sınıf sosyal bilgiler dersine giren branş öğretmenlerinin karşılaştığı sorunlar. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 15(2), 227-242.
• Thornton, S. J., & Houser, N. O. (1996). The status of the elementary social studies in Delaware: Views from the field. (ERIC Document Reproduction Service No. ED404239)
• Tseng, W.-C. (2017). The effects of using internet resources to learn English for specific interests in high school (Yayımlanmamış doktora tezi). Texas Tech University, USA.
• Turner, J. E., & Schallert, D. L. (2001). Expectancy–value relationships of shame reactions and shame resiliency. Journal of Educational Psychology, 93(2), 320-329.
• Tünkler, V. (2019a). İlköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik yeterlik beklentileri ve değer algılarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(4), 1107-1120.
• Tünkler, V. (2019b). Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik motivasyon kaynaklarının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 38-49.
• Urdan, T. C., & Maehr, M. L. (1995). Beyond a two-goal theory of motivation and achievement: A case for social goals. Review of Educational Research, 65(3), 213-243.
• Urdan, T., & Turner, J. C. (2005). Competence motivation in the classroom. In A. J. Elliot & C. S. Dweck (Eds.). Handbook of competence and motivation (pp. 297-317). New York: Guilford Press.
• Ünal, S. (2012). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarih konularının öğretiminde kullandıkları öğrenci merkezli yöntemlerle ilgili karşılaştıkları sorunlar (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Ünal, Ç., & Başaran, Z. (2010). Yeni program çerçevesinde sosyal bilgiler öğretmenlerinin sorunları (Erzurum). Milli Eğitim, 186, 291-309.
• Valerio, K. M. (2012). Intrinsic motivaiton in the classroom. Journal of Student Engagement: Education Matters, 2(1), 30-35.
• VanFossen, P. J. (2005). “Reading and math take so much of the time…”: An overview of social studies instruction in elementary classrooms in Indiana1. Theory & Research in Social Education, 33(3), 376-403.
• Viau, R. (2015). Okulda motivasyon: Okulda güdüleme ve güdülenmeyi öğrenme (Çev. Yusuf Budak). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Vogler, K. E. (2008). Comparing the impact of accountability examinations on Mississippi and Tennessee social studies teachers' instructional practices. Educational Assessment, 13(1), 1-32.
• Watkinson, E. J., Dwyer, S. A., & Nielsen, A. B. (2005). Children theorize about reasons for recess engagement: Does expectancy-value theory apply?. Adapted Physical Activity Quarterly, 22(2), 179-197.
• Weiner, B., Frieze, I., Kukla, A., Reed, L., Rest, S., & Rosenbaum, R. M. (1971). Perceiving the causes of success and failure. Morristown, NJ: General Learning Press.
• Wigfield, A. (1994). Expectancy-value theory of achievement motivation: A developmental perspective. Educational Psychology Review, 6(1), 49-78.
• Wigfield, A., & Cambria, J. (2010). Students’ achievement values, goal orientations, and interest: Definitions, development, and relations to achievement outcomes. Developmental Review, 30(1), 1-35.
• Wigfield, A., & Eccles, J. S. (1992). The development of achievement task values: A theoretical analysis. Developmental Review, 12(3), 265-310.
• Wigfield, A., & Eccles, J. S. (2000). Expectancy–value theory of achievement motivation. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 68-81.
• Wigfield, A., Eccles, J. S., Roeser, R. W., & Schiefele, U. (2008). Development of achievement motivation. In W. Damon & R. M. Lerner (Eds.). Child and adolescent development: An advanced course (pp. 406-434). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
• Yıldırım, A., Doğanay, A., & Türkoğlu, A. (2009). Okulda başarı için ders çalışma ve öğrenme yöntemleri (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, F. (2013). Elazığ bilim ve sanat merkezi öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine ve motivasyon düzeylerine ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Yılmaz, K., & Kaya, M. (2011). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarih algısı ve tarih öğretimine pedagojik yaklaşımları. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(6), 73-95.
• Yurttaş Kumlu, G. D., & Çobanoğlu, R. (2020). Çocukların eğitiminde merkezi sınav başarısı ile ilgili dersler daha mı önemli? Aile görüşü ve ilişkili faktörler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 375-392.
• Zarrillo, J. J. (2012). Teaching elementary social studies: Principles and applications. Boston, MA: Pearson.
• Zhu, Y., & Leung, F. K. (2011). Motivation and achievement: Is there an East Asian model?. International Journal of Science and Mathematics Education, 9(5), 1189-1212.