COMPARİSON OF MONGOLİA AND TURKEY’S SECONDARY EDUCATİON SYSTEMS

Yıl 2022, , 2731 - 2756, 15.08.2022

Amarjargal Mendee , Didem Koşar

https://doi.org/10.37669/milliegitim.897637

Öz

MOĞOLISTAN VE TÜRKIYE ORTAÖĞRETIM SISTEMLERININ KARŞILAŞTIRILMASI

Öz

Bu araştırmada Moğolistan ve Türkiye’nin ortaöğretim sistemlerinin tarihsel gelişim aşamaları, örgütsel yapıları ve yönetsel işleyişleri incelenmiştir. Doküman incelemesi ile gerçekleştirilen çalışmanın veri kaynakları, Moğolistan Milli Eğitim, Kültür, Bilim ve Spor Bakanlığı, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı resmi internet sitelerindeki bilgi ve dokümanlar, OECD, UNESCO gibi kuruluşların ilgili raporları ile çeşitli bilimsel yayınlardır. Doküman incelemesi aracılığıyla toplanan nitel veriler betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Sonuçta her iki ülkenin ortaöğretim sistemlerinin sosyo-ekonomik değişimlere dayalı olarak kurulduğu, 1920’ler sonrası eğitimde tarihsel süreç ve örgütsel yapı açısından benzerlikler gösterdikleri belirlenmiştir. Türkiye’nin daha merkeziyetçi, Moğolistan’ın daha çok yerel yönetim ağırlıklı olduğu, örgütsel yapılarında ve kurum türlerinde farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Türkiye ve Moğolistan’da Eğitim Bakanlığı’nın yapısında ve yönetsel işleyişlerinde sık değişiklikler yapıldığı, bunun ortaöğretim kurumlarında belirsizliğe yol açabildiği belirlenmiştir. İki ülkenin ortaöğretim sistemini geliştirmek için diğer eğitim sistemleri ile işbirliğinde bulunması, stratejik planlarının düzenli izlenmesi, denetleme sisteminin uygulanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Moğolistan eğitim sistemi, Türk eğitim sistemi, ortaöğretim, tarihsel gelişim, örgütsel yapı, yönetsel işleyiş.

Kaynakça

• ADA, S. ve BAYSAL, Z, N. (Ed.) (2009). Eğitim yapıları ve yönetimleri açısından çeşitli ülkelere bir bakış (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• AKARSU, F. (2005). Ülkeler ve eğitim sistemleri: Karşılaştırma yazıları (1. Baskı.). Ankara: Nobel.
• AKÇAY, R. C. (2006). Türk eğitim sistemi. Ankara: Anı.
• AKSIT, N. (2007). Educational reform in Turkey. International Journal of Educational Development, 27(2), 29-137.
• AKTAŞ, H. İ. (2018). Türk eğitim sisteminin sorunlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• ALBAYRAK, F. (2015). Moğolistan’da Türklük bilimi çalışmaları üzerine açıklamalı bir kaynakça denemesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(3) 918-954.
• ARSLAN, M. (2004). Eğitim sistemimizin kapanmayan yarası-yükseköğretime geçiş. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(16), 37-51.
• ATAY, U. (2006). Neo-Liberal küreselleşme sürecinde kamu hizmeti anlayışında dönüşüm: Türkiye’deki ortaöğretim sisteminde yeniden yapılanma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• BALCI, A. (2015). Karşılaştırmalı eğitim sistemleri (5. Baskı.). Ankara: Pegem Akademi.
• BALIDEDE, F. (2012). Türkiye, İrlanda ve Kanada eğitim sistemlerinde okul yönetim yapılarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• BANZRAGCH, O. (2010). Education and the labor market in central Asia: The cases of Mongolia and Tajikistan. (Unpublished Doctoral Dissertation). Columbia University.
• BAŞARAN, İ. ve ÇINKIR, Ş. (2011). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Ekinoks.
• BATKHUYAG, B., & DONDOGDULAM,T. (2018). Mongolia case study - The Evolving education needs and realities of nomads and pastoralists. UNESCO, Global Education Monitoring Report. 1-11. Retrived, 05.04.2020 from https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000266056
• ÇELEBI, M.ve SEVINÇ, Ş. (2019). Öğretmenlerin 21.yüzyıl becerilerine ilişkin yeterlik algılarının ve bu becerileri kullanım düzeylerinin belirlenmesi. M. Kılıç ve M. Eraslan (Ed.), 6. Uluslararası Multidisipliner Çalışmaları Kongresi içinde (ss. 157–172). Elazığ: Asos. https://drive.google.com/file/d/1MjWKEurbEcBCzeB7ItMTC8zlDr_kHpi3/view adresinden 21.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• DEMIR, N. (2019). 1960-1980 darbeleri arasında Türkiye’de ortaöğretimde tarih eğitimi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• DEMIRBAŞ, A. (2010). Ortaöğretimin öğretim süresi bakımından değerlendirilmesi. https://www.meb.gov.tr/earged/earged/Ortaog_ogrt_s%C3%BCresi_bak_deger.pdf adresinden 10.1.2020 tarihinde erişilmiştir.
• DEMIRKAYA, H. ve SARPEL, E. (2018). Eğitim ve geliştirme uygulamalarında yeni nesil bilişim teknolojilerinden sanal gerçeklik, bulut bilişim ve yapay zekâ. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, 40, 231-245.
• ERDENEBAATAR, C. (2017). Moğolistan ve Türkiye’deki okuma derslerinde eleştirel düşünme stratejilerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
• ERDOĞAN, İ. (2003). Karşılaştırmalı eğitim: Türk eğitim bilimleri çalışmaları içinde önemsenmesi gereken bir alan. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(3), 265-283.
• ERDOĞAN, İ. (2015). Eğitim bilimleri ve milli eğitime dair (4. Baskı.). Ankara: Nobel.
• FIRAT, S. ve FIRAT, O. Z. (2017). Sanayi 4.0 üzerine karşılaştırmalı bir inceleme: Kavramlar, küresel gelişmeler ve Türkiye. Toprak İşveren Dergisi, 114, 10-23.
• GÖÇKAN, A. (2019). Türk Eğitim Sistemi ile Alman eğitim sisteminde kademeler arası geçişlerin karşılaştırılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkele Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• GÜLCAN, M. G. (2018). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Necati Cemaloğlu ve Murat Gürkan Gülcan (Ed.), Kuramdan Uygulamaya Okul Yöntemi içinde (1. Baskı., ss. 1-49). Ankara: Pegem Akademi.
• KIRAL, E. (2019). Milli eğitim bakanlığı örgütlenmesi. Uğur Akın (Ed.), Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi içinde (3. Baskı, ss. 78-115). Ankara: Pegem Akademi.
• MEB (2014). 19. Milli eğitim şurası kararları. http://www.meb.gov.tr/ adresinden 24.12.2020 tarihinde erişilmiştir.
• MEB (2018). Milli eğitim istatistikleri. http://sgb.meb.gov.tr/www/resmi-istatistikler/icerik/64 adresinden 04.04.2020 tarihinde elde edilmiştir.
• MEB (2019). 2023 Eğitim vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/ adresinden 17.06.2019 tarihinde erişilmiştir.
• MEKBSB (2019). Country background report. Mongolia: Ulaanbaatar.
• MİK (2019). Education and science. Mongolia: Ulaanbaatar.
• MUNKHBAYAR, B. (2009). Moğolistan’da Türk imajı: Üniversite öğrencilerine yönelik alan araştırması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• NATSAGDORJ, B. (2018). Tradition and renovation of qualification of local education administrators. Journal of Educational Research, 03(141),7-17.
• ODONT, G. (2016). Moğolistan ve Türkiye yükseköğretim sistemlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• ÖNSOY, R. (1991). Cumhuriyetten bugüne ilk ve ortaöğretimimiz ve bazı meseleleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 1-23.
• OROSOO, B. A. (2012). Moğolistan’da ortaokul ve liselerde tarih eğitiminin gelişimi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• OYUNTSETSEG, O. (2000). Some historical problems of secondary schools of Mongolia. (Unpublished master’s thesis). National University of Mongolia.
• ÖZGEN, B. (1994). Türkiye’de anadolu liseleri. İzmir: Bornova Belediyesi.
• ÖZTÜRK, H. (2011). Türkiye’de ortaöğretim kademesi ile ilgili son on yıldaki sayısal değişmeler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• RAZON, N. (1982). Türkiye’de ortaöğretim ve sorunları http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/download/5705/2226 adresinden27.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• SARI, A. (2015). Türkiye’de eğitim gören Moğolistanlı üniversite öğrencilerinin demografik yapıları ve memnuniyet düzeylerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fatih Üniversitesi.
• SCHWAB, K. (2017). The fourth industrial revolution. Portfolio Penguin.
• SHAGDAR, B. (2004). Public administration and civil service reform in Mongolia. [Unpublished doctoral dissertation]. University of Manchester.
• SHAGDAR, S., & BATSAIKHAN, B. (2009). The history of Mongolian education. The Ministry of Education, Culture, Science and Sports.
• ŞIMŞEK, S. (2012). Türk eğitim sisteminin yapısal özellikleri bağlamında 1980 sonrasında Türkiye’de eğitim iktidar ilişkileri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• ŞIŞMAN, M. (2014). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (8. Baskı.). Ankara: Pegem Akademi.
• ŞIŞMAN, M. (2017). Eğitim bilimine giriş (17. Baskı.). Ankara: Pegem Akademi.
• ŞIŞMAN, M. ve TURAN, S. (2003). Eğitimde yerelleşme ve demokratikleşme çabaları: Teorik bir çözümleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 34, 300-315.
• SÖZER, E. (1996). Türk eğitim sisteminde ortaöğretim programları ve uygulamalar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 2(1), 116-128.
• STEINER-KHAMSI, G. (2007). Mongolia country case study. UNESCO Digital Library. Retrieved 07.07.2020 from https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000155585
• STEINER-KHAMSI, G., & STOLPE, I. (2007). Decentralization and recentralization reform in Mongolia : Tracing the swing of the pendulum. Comparative Education, 40(1), 29-53.
• STEINER-KHAMSI, G.; & BATKHUYAG, B. (2017). Mongolia case study on accountability in education. UNESCO Digital Library. Retrieved 01.03.2020 from https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000259547.
• T. C. KALKINMA BAKANLIĞI (2019). 11. Kalkınma Planı (2019-2023). Ankara.
• T.C. KALKINMA BAKANLIĞI (2013). 10. Kalkınma Planı (2014-2018). Ankara.
• TAŞ, S. ve AYKAÇ, N. (2019). Türkiye’de ortaöğretim sisteminin sorunları ve değerlendirilmesi: Bir meta sentez çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(1), 22-41.
• TİKA.- Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı. (2018). Moğolistan. https://www.tika.gov.tr/upload/2018/MO%C4%9EOL%C4%B0STAN%20BRO%C5%9E%C3%9CR/Mogalistan.pdf adresinden 14.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• TÜBA. (2011). Türkiye’de ortaöğretimin sorunları ve öneriler: Eğitim çalıştay raporu, Ankara.
• TÜİK (2021). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları, 2020 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2020-37210 adresinden 11.2.2021 tarihinde erişilmiştir.
• ULAMBAYAR, D. (2020). Moğolistan ve Türkiye ilişkileri: De Facto’dan De Jüre’ye. Doğu Asya Araştırmaları Dergisi. 3(6), 132-147.
• UN. (2021). Mongolia. Retrieved 21.05.2021 from http://data.un.org/en/iso/mn.html.
• UNDP. (2019). Human development report 2019. Beyond income, beyond averages, beyond today: Inequalities in human development in the 21st century. Retrieved 12.12.2020 from http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2019.pdf
• UNESCO. (2014). Education Systems in ASEAN+6 Countries : A comparative analysis selected educational issues. Retrieved, 05.02.2020 from https://www.right-to-education.org/resource/education-systems-asean6-countries-comparative-analysis-selected-educational-issues.
• YEMBUU, B. (2010). Mongolia. international encyclopedia of education. Elsevier. Retrieved 13.1.2021 from https://doi.org/10.1016/B978-0-08-044894-7.01421-4).
• YEMBUU, B., & MUNKH-ERDENE, K. (2006). Literacy Country Study: Mongolia. Ulaanbaatar
• YILDIRIM, A. ve ŞIMŞEK, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.