İLKÖĞRETİM DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN DEĞER ÖĞRETİMİNDE KULLANDIKLARI YÖNTEMLER-NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: 217, 131 - 165, 09.02.2018

Muhammed Esat Altıntaş

Öz

Bu çalışmanın amacı İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi öğretmenlerinin değer öğretiminde hangi yöntemleri, nasıl kullandıklarını ortaya

koymaktır. Bu çalışmada nitel araştırma modelinden yararlanılmıştır. Araştırmaya katılım gönüllülük esasına dayalıdır ve bu çerçevede 24 tane İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi öğretmeniyle görüşmeler ve söz konusu öğretmenlerin derslerinde gözlemler yapılmıştır. Bu araştırmada mevcut problemin derinlemesine ve ayrıntılı bir şekilde anlaşılabilmesi için sadece mülakat verilerinin yeterli olmayacağı düşüncesiyle nitel veri toplama tekniklerinden biri olan gözlem de kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde “betimsel analiz” tekniği kullanılmıştır. Son olarak betimlenen veriler, literatür ışığında değerlendirilmiştir. 24 öğretmen anlatım, 24 öğretmen soru-cevap, 10 öğretmen canlandırma (dramatazisyon), 10 öğretmen örnek olay incelemesi ve 6 öğretmen grup çalışması ve tartışma yöntemini değer öğretiminde kullanmaya çalıştıklarını ifade etmiştir. Öğretmenlerin derslerinde yapılan gözlemlerde ise, onların söz konusu yöntemleri istenilen nitelikte kullanamadıkları görülmüştür. Öğretmenlerin söylediklerine ve derste yaptıklarına bakıldığı zaman, öğretmenlerin büyük çoğunluğunun değer öğretimi sürecinin merkezine kendilerini konumlandırdıkları ve öğrencilerin pasif şekilde öğretmenleri dinledikleri değerleri telkin yaklaşımına göre hareket ettikleri anlaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi, değerler eğitimi, öğretmenler, yöntem

Kaynakça

• Akyürek, S. (2003). Ahlaki Konuların Öğretiminde Örnek Olay İncelemesi Yöntemi. Tabula Rasa, 3(9), 239–255.
• Akyürek, S. (2009). Din Öğretimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Akyürek, S. (2012). İmam-Hatip Lisesi Meslek Dersi ile Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretmenlerinin Eğitim-Öğretim Yeterliklerine İlişkin Algıları. Değerler Eğitimi Dergisi, 10(23), 7–47.
• Aydın, M. Z. (1998). İlköğretimin ikinci kademesi Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Programındaki Ahlaki Amaç ve Konuların Program Geliştirme Açısından İncelenmesi (Yayınlanmamış Araştırma). Sivas: MEB Earged.
• Aydın, M. Z. (2008). Okulda Ahlak Eğitimi ve Ahlak Öğretiminde Örnek Olay İncelemesi Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Aydın, Ş. M. (1996). Din Dersi Öğretmenlerinin Pedagojik Formasyonları. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Bilgin, B. (1980). Türkiye’de Din Eğitimi ve Liselerde Din Dersleri (Ankara). 1980: Emel Matbaacılık.
• Bilgin, B., & Selçuk, M. (1995). Din Öğretimi: Özel öğretim yöntemleri. Ankara: Gün Yayıncılık.
• Buyrukçu, R. (2001). İlköğretimde Din ve Ahlak Öğretimine Genel Bir Bakış. Tabula Rasa, 1(1), 163–188.
• Doğanay, A. (2011). Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Ankara: Alkım yayınları.
• Ev, H. (2005). :İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerinde Dramatizasyon I. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (XXI), 29–55.
• İşman, A., & Eskicumalı, A. (2000). Eğitimde Planlama ve Değerlendirme. Adapazarı: Değişim yayınları.
• Kaya, M. (1998). Eğitimde Program Geliştirme Sürecinde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programının Geliştirilmesi İhtiyacı. Orta Dereceli Okullarda Yürütülen Din Eğitim Öğretiminin Problemleri Sempozyumu Kitabı içinde Kayseri: İBAV Yayınları. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Değer Öğret... Millî Eğitim Sayı 217 Kış/2018 165
• Kaymakcan, R., & Meydan, H. (2011). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Programları ve Öğretmenlerine Göre Değerler Eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 29–55.
• Küçükahmet, L. (1998). Öğretim İlke ve Yöntemleri (9.Baskı). İstanbul: Alkım Yayınları.
• MEB. (2004). Sosyal bilgiler programı ve kılavuzu (4-5). Ankara.
• MEB. (2010). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu. Milli Eğitim Bakanlığı.
• Öztürk, H. (2002). Öğrenci Gözüyle Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Sosyal ve Pedagojik Formasyonu (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Selçuk, M. (2005). Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler (3.Baskı). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Uçar, R. (1998). Lise Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Programının Uygulamasındaki Problemler (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Yılmaz, H., & Sünbül, A. M. (2003). Öğretimde Planlama ve Değerlendirme. Konya: Çizgi Kitabevi