ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN HARİTA VE YÖN BECERİLERİNE SAHİP OLMA VE BU BECERİLERİ YAŞAMA AKTARABİLME DURUMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: 218, 201 - 234, 15.05.2018

Zekerya Akkuş , Memet Kuzey

Öz

Araştırmanın amacı, ortaokul 8.sınıf öğrencilerinin harita ve yön becerilerine sahip olma ve bu becerileri yaşama aktarabilme durumlarını tespit etmektir. Araştırma, nitel araştırma modeli ile yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu 2013-2014 eğitim öğretim yılında Erzurum ili Yakutiye, Palandöken ve Aziziye ilçe merkezlerinde 8. sınıfta öğrenim gören 90 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veriler “Harita ve Yön Becerileri Örnek Olay Metinleri” yoluyla

toplanmıştır. Veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda, öğrencilerin harita okuma ve yorumlama, haritada konum ve koordinat belirleme, doğa yöntem bilgilerini (karınca yuvası, bitki, rüzgâr yönü gibi), gökbilim yöntem bilgilerini (güneş, ay ve kutup yıldızı gibi) ve alet kullanarak yön bulma ve tarif etme becerilerine sahip oldukları ve bu becerileri yaşama aktarmada başarılı oldukları tespit edilmiştir. Buna karşın sembolleri okuma ve yorumlama, alan ölçek ilişkisini kavrama, uzaklık ölçme, taslak harita oluşturma ve fiziki özellikleri tanıma, kroki çizme ve okuma becerilerini kazanamadıkları ve bu becerileri günlük hayatlarında kullanabilecekleri beceriler haline dönüştürmede başarısız oldukları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, harita becerisi, yön becerisi, yaşam becerileri

Kaynakça

• Aksoy, H. (2012). Coğrafya Derslerinde Harita Becerisi Kazandırmaya Yönelik Uygulamaların Öğretmen ve Öğrencilerin Tutumlarına etkisi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul . Âlim, M. ve Girgin, M. (2011). Coğrafya Dersleri İçin Kabartma Harita Yapımı, Doğu Coğrafya Dergisi, 16(25), 183-192.
• Altınbilek, M. S. ve Sanalan, V. A. (2005). Coğrafya Okuryazarlığı I: Genel Bakış. Doğu Coğrafya Dergisi, 10(13), 341-358. Bahar, H. H., Sayar, K. ve Başıbüyük, A. (2010). İlköğretim Öğrencilerinin Kroki Okuma Becerilerinin İncelenmesi (Erzincan Örneği), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 229-246.
• Çelikkaya, T. (2011). Sosyal Bilgiler Programında Yer Alan Becerilerin Kazandırılma Düzeyi İlişkin Öğretmen Görüşleri, Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(3), 969-990.
• Demiralp, N. (2006). Coğrafya Eğitiminde Harita ve Küre Kullanımı Becerileri, Türk Bilim Dergisi, 4(3), 323-343.
• Demirkaya, H., Çetin, T. ve Tokcan, H. (2004). İlköğretim Birinci Kademe Öğrencilerine Yön Kavramı Öğretiminde Kullanılabilecek Metotlar, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 39-70.
• Duman, B. ve Girgin, M. (2007). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Harita Okuryazarlığına İlişkin Görüşleri, Doğu Coğrafya Dergisi, 12(17), 185-202.
• İncekara, S. ve Kantürk, G. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Haritalarla İlgili Temel Görüşleri ve Harita Kullanımına Yönelik Yaklaşımları, Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 240-257.
• Kaçar, T. (2009). İlköğretim 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi kazanımlarının Gerçekleştirme Düzeyine İlişkin Öğretmen Görüşleri (Diyarbakır İli Örneği), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Elazığ.
• Zekerya Akkuş / Memet Kuzey 226 Millî Eğitim Sayı 218 Bahar/2018
• Kastens, K. A. ve Liben, L. S. (2010). Children’s Strategies and Difficulties While Using a Map to Record Locations in an Outdoor Environment, International Research in Geographical and Environmental Education, 19(4), 315-340.
• Kaya, E. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Küresel konumlandırma Becerileriyle Medyadan Yararlanma Durumları ve Sosyal Bilgiler Dersindeki Başarılar Arasındaki İlişki, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16 (2).
• Koç, H. ve Aksoy, B. (2009). Sosyal Bilgiler Öğretimi.Mustafa Safran (ed.) içinde Harita Becerileri ve 11-14 Yaş Grubundaki Öğrencilerin Yapabilecekleri Harita Becerileri, (s. 361-387), PegemA Yayıncılık, Ankara.
• Köşker, N. (2012). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Mekânsal Biliş Yeterliliklerine İlişkin Düşünceleri, Journal of Turks/Zeitschriftfürdie Welr der Türken, 4(3), 161-173.
• Kültür Bakanlığı. (1936). İlkokul Programı, Devlet Basımevi, İstanbul.
• Kültür Bakanlığı. (1938). Ortaokul Programı, Devlet Basımevi, İstanbul.
• Maarif Vekâleti. (1931). Orta Mektep Müfredat Programı (1931-1932 Ders Senesi Tadilatı, Devlet Basımevi, İstanbul.
• MEB. (1948). İlkokul Programı. Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• MEB. (1968). İlkokul Programı. Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• MEB. (1995). Ortaokul Programı (İlköğretim II. Kademe), MEB Yayınları, Ankara.
• MEB. (1998). İlköğretim Program, Tebliğler Dergisi. 61(2487), Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
• MEB. (2005a). İlköğretim Hayat Bilgisi Dersi (1,2, 3. Sınıflar) Öğretim Program, Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi, Ankara.
• MEB. (2005b ). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi (4-5 Sınıflar) Öğretim Programı, Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi, Ankara.
• MEB. (2011). Coğrafya Dersi (9, 10, 11ve 12. Sınıflar) Öğretim Programları, 11 01, 2017 tarihinde http://bilgiyoluyayincilik.com/mufredat/2015-ogretim-donemi-9-12.sinif-cografya- müfredati.pdf adresinden alındı.
• Merriam, S. B. (2015). Qualitative Research A Guide to Desing and Implementation (Third Edition). (Çeviri Editörü: Selahattin Turan), Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Öcal, A. (2009). 6. Sınıf Öğrencilerinin Hava Fotoğraflarını Yorumlamaları, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 103-111.
• Özcan, E. S. (2013). Bilinen En Eski Harita Türkiye’de, Tübitak Bilim ve Teknik Dergisi, 46 (546), 54-59.
• Pala, Ş. M. (2011). Matematik Becerisinin Sosyal Bilgiler Dersindeki Harita, Grafik ve Tablo Okuma Becerilerine Etkisi, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzincan.
• Sanır, F. (2000). Coğrafya Terimleri Sözlüğü. Gazi Kitabevi, Ankara.
• Ortaokul Öğrencilerinin Harita ve Yön Becerilerine Sahip Olma ve Bu Becerileri... Millî Eğitim Sayı 218 Bahar/2018 227
• Solmaz, F. ve Uzunöz, A. (2009). Coğrafya Öğretiminin Davranışsal Amaçlarına Ortaöğretim Coğrafya Öğretmenleri ve Öğrencilerin Ulaşma Düzeyi Hakkındaki Görüşleri, Milli Eğitim Dergisi, 38 (184), 161-174.
• Sönmez, Ö. F. ve Aksoy, B. (2012). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Harita Beceri Düzeylerinin Belirlenmesi, Turkish Studies, 7(1), 1905-1924.
• Tuna, F., Demirci, A. ve Gültekin, N. (2012). Temel Coğrafi Bilgi ve Beceriler Toplumda Ne Ölçüde Kullanılıyor? Yön, Konum ve Harita Becerilerinde Mevcut Durum Analizi, Milli Eğitim, 41(195), 211-227.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (2016). Beşeri Coğrafya İnsan, Kültür, Mekan, (16. Baskı) Çantay, İstanbul.
• Türk Dil Kurumu. (1998). Türkçe Sözlük 1A-J, (9. Baskı),Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Türk Dil Kurumu. (1998). Türkçe Sözlük 2K-Z, (9. Baskı),Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Ünlü, M., Üçışık, S. ve Özey, R. (2002). Coğrafya Eğitim ve Öğretiminde Haritaların Önemi, Marmara Coğrafya Dergisi, 5, 9-25.
• Yıldız , F. (1999). Harita Çizimi (İzgisel-Sayısal), Nobel Yayıncılık, Ankara.