ÖĞRETMEN ADAYLARININ GÖZÜNDEN “ÜNİVERSİTE HOCASI

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: 223, 179 - 206, 15.08.2019

Mustafa Başaran , Gül Şebnem Altuner Çoban

Öz

Bu çalışmada üniversite hocalarının sınıf ve okul öncesi öğretmen adayları

tarafından nasıl algılandığının; bu algının zaman içinde değişip değişmediğinin

ve dolayısıyla eğitim fakültelerindeki eğitim etkinliklerinin nasıl yapıldığının

ve öğrenci ile öğretim görevlisi arasındaki iletişim düzeyinin tespiti amaçlanmıştır.

Bu amaç doğrultusunda araştırma, öğretmen adaylarının “üniversite hocası”

kavramına ilişkin algıların değişimini metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarmak

için nitel araştırmanın sunduğu imkânlar doğrultusunda fenomografik (olgu bilim)

modele uygun olarak kurgulanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2018-

2019 eğitim-öğretim yılında Bozok Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Eğitimi

ve Okul Öncesi Eğitimi anabilim dallarında öğrenim gören 107 öğretmen adayı

oluşturmaktadır.

Araştırmanın sonuçlarına göre öğretmen adaylarının “üniversite hocası”

kavramına yönelik üniversiteye kayıt olmadan önceki metaforları “Eğitici, yol

gösterici, bilgili”, “Olumlu kişisel özellikleriyle akılda kalan”, “Olumsuz kişisel

özellikleriyle akılda kalan” olmak üzere 3; lisans eğitimi bitmeden hemen önceki

metaforları “Olumlu kişisel özellikleriyle akılda kalan” “Eğitici, yol gösterici,

bilgili”, “Yetersiz bir öğretici”, “Olumsuz kişisel özellikleriyle akılda kalan”

olmak üzere 4 kategori altında toplanmıştır. Öğretmen adaylarının “üniversite

hocası” kavramına yönelik üniversiteye kayıt olmadan önceki metaforlarının

en çok “olumsuz kişisel özellikleriyle akılda kalan” kategorisinde; lisans eğitimi

bitmeden hemen önceki metaforları incelendiğinde ise metaforların en çok

“olumlu kişisel özellikleriyle akılda kalan” kategorisinde olduğu görülmüştür.

Ayrıca çalışmada üniversite hocaları ile öğretmen adayları arasındaki iletişim

ve etkileşimin olumlu olduğu ve bu durumun metaforik algılara yansıdığı fakat

üniversite hocalarının bilgili ve çalışkan kişiler olduğuna yönelik algıda ise bir

düşüş olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Metafor, Üniversite hocası, öğretmen adaylarının metaforik algılar

Kaynakça

• Arnett, R. C. (1999). Metaphorical guidance: administration as building and renovation. Journal of educational administration, 37(1), 80-89.
• Arslan, M. M., ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim- öğ- retim açısından incelenmesi. Millî eğitim, 171, 100-108.
• Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar (mecazlar) yardımıyla analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Eskişehir.
• Bahar-Güner, Ö., Tunca, N., Alkın-Şahin, S., ve Oğuz, A. (2015). Öğretmen adaylarının öğretmen eğitimcisine ilişkin metaforik algıları. Pegem eğitim ve öğretim dergisi, 5(4), 419-444.
• Botha, E. (2009). Why metaphor matters in education. South african of education, 29, 431-444.
• Bozlk, M. (2002). The college student as learner: ınsight gained through metaphor analysis. College student journal, 36, 142-151.
• Carlson, T. B. (2001). Using metaphors to enhance reflectivene among preservice teachers. Journal of physical education, recreation and dance, 72(1), 49-53.
• Cerit, Y. (2008). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin müdür kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Eğitim ve bilim, 33 (147), 3-13.
• Çelikten, m. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Erciyes üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi, 21(2), 269-283.
• Demirtaş, H., ve Çoban, D. (2014). Üniversite öğrencilerinin üniversite ve fakülte kavramlarına ilişkin metaforları (İnönü üniversitesi örneği). Ondokuz mayıs üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 33(1), 113-143.
• Döş, İ. (2010). Aday öğretmenlerin müfettişlik kavramına ilişkin metafor algıları. Gaziantep üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 9(3), 607-629.
• Ekiz, D., ve Koçyiğit, Z. (2012). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen kavramına ilişkin metaforlarının tespit edilmesi. Kastamonu eğitim dergisi, 21(2), 439-458.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumu. Anadolu üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü, (yayınlanmamış doktora tezi), Eskişehir.
• Güner, N. (2013). Bir labirentte çıkış aramak mı? yoksa yeni ufuklara yelken açmak mı? on ikinci sınıf öğrencilerinden matematik öğrenmek ile ilgili metaforlar. Kuram ve uygulamada eğitim bilimleri, 13(3), 1929-1950.
• Gür, H. (2012). Öğretmen adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği ile ilgili metaforları: kosova örneği. ejournal of new world sciences academy, 7(3), 885-897.
• Inbar, D. E. (1996). The free educational prison: metaphors and images. Educational research, 38, 77-92
• Johnson, K. (2006). The millennial teacher: metaphors for a new generation. pedagogy, 6(1), 7-24.
• Kalyoncu, R. (2012). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının öğretmenlik kavramına ilişkin metaforları. Mustafa Kemal üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi, 9(20), 471-484.
• Kasapoğlu, H. (2016). Öğretmen adaylarının Türk eğitim sistemine ilişkin algılarının metaforlar yoluyla analizi. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 22(1), 59-80.
• Kemal, M. (2003). Budhist Türk çevresi eserlerinde metafor. Ankara üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü, (yayınlanmamış doktora tezi)
• Koç, E. (2014). sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü üniversitesi eğitim fakültesi dergisi,15(1), 47-72.
• Koşar, D. (2016). Öğretmen adaylarının üniversite ve öğretim elemanı kavramlarına ilişkin meta-forik algıları. International online journal of educational sciences,8(3),113-127.
• Kumral, O. (2009). Öğretmen adaylarının öğretim elemanlarının davranışlarına yönelik algıları.Pamukkale üniversitesi eğitim fakültesi dergisi,1(25),92-102.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (2005). Metaforlar: hayat, anlam ve dil. İstanbul: Paradigma,
• Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. Sage, California.
• Miller, S. (1987). Some comments on the utility of metaphors for educational theory and practice.Educational theory, 37, 219-227.
• Morgan, G. (1980). Paradigms, metaphors, and puzzle solving ın organizational analys. Administrative science quarterly,25,606-622.
• Nikitina, L., ve Furuoka F. (2011). Revisiting metaphors for education: a student’s perspective.Asia pacific education review,12(2),311-318.
• Oğuz, A. (2009). Öğretmen adaylarına göre orta öğretim öğretmenlerini temsil eden metaforlar.Milli eğitim dergisi,182,36-56.
• Örücü, D. (2014). Öğretmen adaylarının okul, okul yönetimi ve Türk eğitim sistemine yönelik metaforik algıları. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 20(3), 27-358.
• Özan, B. M., ve Demir, C. (2011). Farklı lise türlerine göre öğretmen ve öğrencilerin okul kültürü metaforu algıları. Fırat üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 21(2),106-126.
• Özdemir, M. (2012). Eğitim programı kavramına ilişkin öğretmen adaylarının metaforik algıları.Kuramsal eğitim bilimleri dergisi, 5(3), 369-393.
• Özdemir, S. ve Akkaya, E. (2013). Genel lise öğrenci ve öğretmenlerinin okul ve ideal okul algılarının metafor yoluyla analizi. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi,19(2),295-322.
• Öztürk, Ç. (2007). Sosyal bilgiler, sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının ‘coğrafya’ kavramına yönelik metafor durumları. Ahi Evran üniversitesi Kırşehir eğitim fakültesi dergisi, 8(2),55-69
• Petrie, H. G., ve Oshlag, R. (1993). Metaphor and learning, A. Ortony (ed ), Metaphor and thought, Cambridge: Cambridge university,
• Pilav, S. ve Elkatmış, M. (2013). Öğretmen adaylarının Türkçe kavramına ilişkin metaforları. Turkish studies, 8(4), 1207-1220.
• Polat, s., Apak, Ö., ve Akdağ, M. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının akademisyen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. İnönü üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 14(2), 57-78.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk eğitim bilimleri dergisi, 2(2), 135-155.
• Saban, A. (2006). Functions of metaphor in teaching and teacher education: a review e ay. Teaching education, 17(4),299-315.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 55,459-496. Saban,
• A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk eğitim bilimleri dergisi, 7(2),281-326.
• Saban, A., ve Koçbeker, B. N. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve uygulamada eğitim bilimleri,6(2), 461-522.
• Semerci, Ç. (2007). Program geliştirme kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim programlarına farklı bir bakış. Cumhuriyet üniversitesi sosyal bilimler dergisi,31(2), 125-140.
• Silman, F. ve Şimşek, H. (2006). Türkiye ve Amerika birleşik devletleri okulları ve merkezi eğitim kurumlarına mecazlar yoluyla bir bakış. Eğitim araştırmaları dergisi, 23, 177-187.
• Singh, K. (2010). Metaphor as a tool in educational leadership clasroom.Management in education, 24(3), 127-131.
• Smith, K. (2011). The multi-faceted teacher educator: a norwegian perspective. Journal of education for teaching aquatic insects, 37(3), 337–349.
• Stylianou, M., Kulinna, P. H., Cothran, D., ve Kwon, J. Y. (2013). Physical education teachers’ metaphors of teaching and learning. Journal of teaching in physical education, 32, 22-45.
• Thomas, L., ve Beauchamp, C. (2011). Understanding new teachers’ professional identities through metaphor. Teaching and teacher education,27,762-769.
• Timmerman, G. (2009). Teacher educators modelling their teachers? European journal of teacher education, 32(3), 225–238.
• Tortop, H. (2013). Öğretmen adaylarının üniversite hocası hakkındaki metaforları ve bir değerlendirme aracı olarak metafor. Yükseköğretim ve bilim dergisi, 3(2), 153-160. Tsoukas, H. (1991). Atransformational view of metaphors in organizational science. The academy of management review, 16(3), 566-585.
• Turhan, M., ve Yaraş, Z. (2013). Öğretmen ve öğrencilerin öğretmen, disiplin, müdür, sınıf kuralları, ödül ve ceza kavramlarına ilişkin metafor algıları. Fırat üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi,23(1),129-145.
• Uslu, N., Kucakülah, A., ve Gür, H. (2016). Ortaokul öğrencilerinin bilim, bilim insanı ve öğretmen kavramlarına ilişkin metafor algılarının incelenmesi. Eğitim ve öğretim araştırmaları dergisi, 5(1), 354-364.
• Ünal, A., ve Ünal, E. (2010). Öğretmen ve öğrencilerin rehber öğretmeni algılamalarına ilişkin bir durum çalışması. Uluslararası insan bilimleri dergisi, 7(2), 919-945.
• Ünal, A., Yıldırım, A., ve Çelik, M. (2010). İlköğretim okulu müdür ve öğretmenlerinin velilere ilişkin algılarının analizi. Selçuk üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi, 23, 261-272.
• Vadeboncoeur, J. A. ve Torres, N. (2003). Constructing and reconstructing teaching roles: a focus on generative metaphors and dichotomie. Discourse studies in the cultural politics of education, 24(1), 87-103.
• Yaşar, Ş. ve Girmen, P. (2012). İlköğretim öğrencilerinin Türkçe dersi konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları. Mersin üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 8(3), 13-23.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin yayınları,
• Yıldırım, A., Ünal, A. ve Çelik, M. (2011).Öğretmen kavramına ilişkin öğretmen, yönetici ve mü- fettiş algılarının analizi. Uluslararası insan bilimleri dergisi, 8(2), 92-109.
• Yıldızlı, H., Acar-Erdol, T. A., Baştuğ, M., ve Bayram, K. (2018). Türkiye’de öğretmen kavramı üzerine yapılan metafor araştırmalarına yönelik bir meta-sentez çalışması. Eğitim ve bilim dergisi, 43(193), 1-43.
• Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphorstudies. Philosophy and education, 22, 127-138.
• Zians, A. W. (1997). A qualitative analysis of how experts use and interpret the kinetic school drawing technique. Toronto: Canada Toronto university, (yayınlanmamış yüksek lisans tezi)