SOSYAL BİLGİLER 6. VE 7. SINIF DERSLERİNDE KIRSAL YERLEŞME ŞARTLARINA GÖRE TASARLANMIŞ ETKİNLİKLERİN VERİMLİLİĞİ

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: 224, 415 - 444, 22.11.2019

Nurullah Seyidoğlu İsmail Acun

Öz

Öz: Araştırmacının amacı, sosyal bilgiler 6. ve 7. sınıf derslerinde kırsal yer- leşme şartlarına 

göre tasarlanmış etkinlik örneklerinin verimliliğinin uygulayıcı öğretmen ve öğrenci görüşlerine 

göre incelenmesidir. Çalışma nitel araştırma yaklaşımının eylem araştırması desenine göre 

yapılandırılmıştır.

Araştırmanın çalışma grubunu 6 sosyal bilgiler öğretmeni ve onların öğrencisi olan altı öğrenci 

oluşturmaktadır. Veriler, yarı-yapılandırılmış öğrenci ve öğretmen görüşme formları, öğrenci 

ürünleri ve günlükleri yoluyla toplanmıştır. Veriler içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir.

Araştırma sonucunda kırsal yerleşme şartlarına göre tasarlanmış etkinliklerin; kırsal yerleşim 

bölgelerinde yaşayan birey için avantajlı olduğu, öğretmen ve öğrencilerin hazırbulunuşluk ve 

motivasyonlarına olumlu etkide bulunduğu, etkinliklerin; programın amaç, içerik, öğrenme-öğretme 

süreci ve değerlendirme süreçlerine katkı sunduğu bulgularına ulaşılmıştır. Aynı zamanda bu 

etkinlik- lerin okul aile işbirliği ve veli desteğini olumlu yönde etkilediği, etkinliklerde genel 

olarak uygulanan gezi-gözlem, araştırma, işbirlikli öğrenme ve yaparak yaşayarak öğrenme gibi 

yöntem ve tekniklerin verimlilik sağladığı bulgularına ulaşılmıştır. Bu kapsamda kırsal 

yerleşimlerde görev yapan öğretmenlere verimi arttırmak için yapılandırmacı öğrenme kuramına uygun 

ve kırsal yerleşme şartlarına göre etkinlik tasarlamaları ve geliştirmeleri önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

kırsal yerleşme, sosyal bilgiler, yapılandırmacılık

Kaynakça

• Acun, İ., Kamber, T., & Akar, C. (2011). İlköğretim birinci kademe sosyal bilgiler öğretim programının uygulanabilirliği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 195-218. Açıkgöz, Ü. K. (2014). Aktif öğrenme (14.Baskı). İzmir: Eğitim Dünyası Yayınları.
• Aksoy, N. (2003). Eylem araştırması: Eğitimsel uygulamaları iyileştirme ve değiştirmede kullanılacak bir yöntem. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 36, 474-489.
• Arı, R., Üre, Ö., & Yılmaz, H. (1999). Gelişim ve öğrenme psikolojisi. Eğitimin psikolojik temelleri. (2.Baskı). Konya: Mikro Yayınları.
• Berg, B.L., & Lune, H. (2015). Giriş (H. Aydın, Çev.), Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. H. Aydın (Çev. Ed.). Konya: Eğitim Kitapevi.
• Bilge, F. A. (2001). Gelişmekte olan ülkelerde ekonomik istikrara yönelik maliye politikası uygulamalarının etkinliği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi. 4(1), 39-58.
• Bilgili, A. S. (2015).Geçmişten günümüze sosyal bilimler ve sosyal bilgiler. Ali Sinan Bilgili (Ed),Sosyal Bilgilerin Temelleri (7.baskı) içinde (s.1-34). Ankara: Pegem Akademi.
• Buran, A. (2015). Nitel araştırmada veri toplama. Fatma Nevra Seggie ve Yasemin Bayyurt (Ed),Nitel araştırma: Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımları içinde (s. 43-58). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2014). Nitel yöntemler. (Y. Dede Çev.). Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları: Araştırma deseni. Selçuk Beşir Demir (Çev. Ed.). (+. Baskıdan Çeviri). Eğiten Kitap: An- kara.
• Creswell, J.W. (2016). Felsefi varsayımlar ve yorumlayıcı çatılar. (M. Aydın Çev.), Nitel araştırma yöntemleri. M. Bütün ve S. B. Demir (Çev. Ed.). (3. Baskı). Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Çalışkan N., & Ayık A. (2015). Okul aile birliği ve velilerle iletişim. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 69-82.
• Çelik, F. (2006). Türk eğitim sisteminde hedefler ve hedef belirlemede yeni yönelimler. Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi. 11, 1-15.
• Demirel, Ö. (2014). Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulamaya. (21. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Doğanay, A., & Sarı, M. (2008). Öğretmen gözüyle yeni sosyal bilgiler programı: Adana ilinde bir araştırma. İlköğretim Online, 7(2), 468-484
• Ece, İ. (2012). Kırsal yerleşmede çalışan sınıf öğretmenlerinin matematik öğretiminde karşılaştığı sorunlar(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Erişti, B. (2013). Beyin temelli öğrenme ve yapılandırmacılık. Gürhan Can (Ed), Eğitim Psikolojisiiçinde (s. 229-254). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi AÖF Yayınları.
• Garan, Ö. (2005). Kırsal yerleşmedeki sınıf öğretmenlerinin matematik öğretiminde karşılaştıkları sorunlar (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Osmangazi Üniversitesi: Eskişehir.
• Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (2015). Ulusal kırsal kalkınma stratejisi (2014-2020). Ankara: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M.B., & Taşğın, S. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma. (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Günaydın, G. (2010). Tarım ve kırsallıkta dönüşüm. Politika transferi süreci. AB ve Türkiye. Ankara: Tan Kitabevi Yayınları.
• Kannapel, P. J., & DeYoung, A. J. (1999).The rural school problem in 1999: a rewiew and critique of the literatüre, Journal of Research in Rural Education, 15(2), 67-79.
• Karadeniz, İ. (2014). Kırsal yerleşmedeki ortaokul öğrencilerinin matematiğe ilişkin kaygıları ile matematik tutumları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Kaya, N. Ç. (2012). Aile ve çocuk. Aytül Kasapoğlu ve Nadide Karkıner (Ed), Aile sosyolojisi içinde (s. 106-133). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi AÖF Yayınları.
• Koçak, R. (2011). Temel kavramlar. Öğrenmeyi etkileyen etmenler. Behçet Oral (Ed), Öğrenme Öğretme Kuram ve Yaklaşımları (1.baskı) içinde (s.3-28). Ankara: Pegem Akademi.
• Kolcu, E. (2011). Kırsal yerleşmein eğitim durumu ve taşımalı eğitim (Eskişehir Alpu kırsalı örneği).(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2016). İlköğretim sosyal bilgiler 7. sınıf öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: Korza Yayıncılık.
• Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2005). Sosyal Bilgiler 6.-7. Sınıflar Programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Özdemir, S. M. (2014). Sosyal bilgiler öğretimi programı ve değerlendirilmesi. Mustafa Safran (Ed), Sosyal Bilgiler Öğretimi. (3.baskı) içinde (s.17-48). Ankara: Pegem Akademi.
• Öztürk C. (2012). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. Cemil Öztürk (Ed), Sosyal bilgiler öğretimi. Demokratik vatandaşlık eğitimi. (3.baskı) içinde (s.1-31). Ankara: Pegem Akademi.
• Seggie, F. N., & Bayyurt, Y. (2015). Nitel araştırma yöntemi. Fatma Nevra Seggie ve Yasemin Bayyurt (Ed.). Nitel araştırma: Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımları içinde (s. 11-22). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şekerci, C. (2000). Türk eğitim sisteminin kırsal bölgedeki sorunları ve çözüm önerileri. Milli Eğitim Dergisi, 146.f
• Tan, Ş. (2011). Öğretimde ölçme ve değerlendirme. KPSS el kitabı. (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Taş, B. (2016). Türkiye’nin kırsal yerleşmeleri. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.Tunçdilek, N. (1980). Türkiye’de kır yerleşmesinin gelişimi ve evrimi. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 23, 1-26.
• Tütengil, C. O. (1975). 100 soruda kırsal Türkiye’nin yapısı ve sorunları. İstanbul: Gerçek Yayınevi. Ünlü, M. (2014). Coğrafya öğretimi.Ankara: Pegem akademi. Yaşar, Ş. ve Gültekin, M. (2012). Anlamlı öğrenme için etkili öğrenme stratejileri. Cemil Öztürk (Ed.). Sosyal Bilgiler Öğretimi. Demokratik Vatandaşlık Eğitimi (3.baskı) içinde (s.77-110). Ankara: Pegem Akademi.
• Yaşar, Ş. ve Ünlüer, G. (2011). Sosyal bilgiler dersinde gazete kullanımının dördüncü sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. İlköğretim Online, 10(1), 109-120.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.