ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN YAZILI ANLATIMDA DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME TEKNİKLERİNİ KULLANIM DURUMLARI (ZONGULDAK ÖRNEĞİ)

Yıl 2019, TEMEL EĞİTİM, 129 - 147, 30.12.2019

Zekerya Batur , Ahmet Asar

Öz

Bu araştırmada ortaokul öğrencilerinin serbest yazma çalışmalarında düşünceyi geliştirme
yollarını kullanım durumlarını sınıf, cinsiyet, bir odaya sahip olma, internet kullanım oranı ve
aylık kitap okuma değişkenleri açısından incelemek amaçlanmıştır. Araştırma ortaokul 7 ve 8. sınıf
öğrencileri ile yapılmıştır. Araştırmanın verilerini 2017-2018 Eğitim-öğretim yılında Zonguldak
ilinde öğrenim gören 7 ve 8. sınıf ortaokul öğrencilerinin çalışmaları oluşturmaktadır. Örneklem
il, ilçe ve köy okullarını kapsayacak şekilde 626 öğrenciden oluşan kolay ulaşılabilir örneklemdir.
Öğrenciler, serbest yazma çalışması ile kendilerini kolay ifade edebileceklerinden serbest yazma
çalışması ile oluşturdukları çalışma kâğıtları veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Doküman
analizi ile öğrencilerin yazma çalışmalarında kullandıkları düşünceyi geliştirme teknikleri
araştırmacılar dışında bir alan uzmanınca da tespit edilmiştir. Karma araştırma yönteminin
kullanıldığı araştırmada nicel veriler nitel verilerle desteklenmiştir. Çalışmanın sonucuna göre
ortaokul 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin yazılı anlatımlarında düşünceyi geliştirme yollarını
kullanım oranı düşük seviyededir. Her iki sınıf düzeyinde de karşılaştırma tekniği en çok
kullanılan teknik olarak ortaya çıkarken 7. sınıflarda tanımlama, 8. sınıflarda tanık gösterme
tekniğinin en düşük kullanım oranına sahip olduğu görülmektedir. Sınıf seviyesi yükseldikçe
düşünceyi geliştirme teknikleri kullanımının arttığı ortaya çıkmaktadır. 8. sınıfta düşünceyi
geliştirme yollarının kullanımına ağırlık veren etkinliklerin yer alması öğrencilerin ikna edici
yazılar yazmasını sağlayabilir. Bu nedenle öğrencilerin düşünceyi geliştirme yöntemlerini
kullanabileceği yazı türleri ve konuları seçilmesi onları düşünceyi geliştirme tekniklerini
kullanmaya yönlendirebilecektir.

Anahtar Kelimeler

Yazılı anlatım, Serbest yazma, düşünmeyi geliştirme teknikleri

Kaynakça

• Ağın Haykır, H., Kaplan, H., Kıryar, A., Tarakcı, R. ve Üstün, E. (2017). Ortaokul Türkçe 5 Ders Kitabı. İstanbul: Binet Matbaacılık.
• Akgül, A., Demirer, N., Gürcan, E., Karadaş, D., Karahan, İ. ve Uysal, A. (2018). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe 7 Ders Kitabı. Y.Y.: MEB.
• Bayramıçlılar, Ö., Tosun, N. ve Ak, N. (1990). Sözlü, Yazılı ve Bilimsel Anlatım Tekniği. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı.
• Bilgin, M. (2006). Anlamdan Anlatıma Türkçemiz. Ankara: Anı.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, R. (2012). Ortaöğretim Öğrencilerinin Yazılı Anlatımlarında Paragraf Düzeyinde Bağdaşıklık ve Tutarlılık. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Erbilen, M. (2014). Ortaokul 8. sınıf Öğrencilerinin Yazılı Anlatımda Planlama Becerilerinin Değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bİlimler Enstitüsü, Türkçe EğitimiA.B.D (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Esra, Tiryaki, E. ve Yılmaz, Z. (2016). 7. Sınıf Öğrencilerinin Metin Yapılarına Göre Düşünceyi Geliştirme Yollarının İncelenmesi. Turkish Studies, 2193-2208.
• Ergin, M. (1998). Üniversiteler İçin Türk Dili. İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım. Kaplan, M. (2001). Kültür ve Dil. İstanbul: Dergâh Yayınları. Kocakaplan, İ. (2008). Açıklamalı Edebî Sanatlar. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• Kurudayıoğlu, M. ve Karadağ, Ö. (2010). İlköğretim Öğrencilerinin Yazılı Anlatımlarının Konu Seçimleri Açısından İncelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 193.
• Mazlum, M., & Atalay Mazlum, A. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma yöneteminin Belirlenmesi.Route Educational and Social Science Journal, 1-21.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M., (1994). Qualitative Data Analysis. London: Sage Publication. MEB. (2018). Türkçe Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB.
• Müldür, M., & Çevik, A. (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Bilgilendirici Metin Yazma Becerilerinin İncelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 141-149.
• Leech, N. L., & Onwuegbuzie, A. (2009). A typology of mixed methods research designs. Quality& quantity, 265-275.
• Oxford. (2019a). 03 22, 2019 tarihinde https://en.oxforddictionaries.com/: https://en.oxforddic- tionaries.com/definition/definition adresinden alındı
• Oxford. (2019b). 03 22, 2019 tarihinde https://en.oxforddictionaries.com/definition/compare adresinden alındı
• Oxford. (2019c). 03 22, 2019 tarihinde https://en.oxforddictionaries.com/definition/analogy adresinden alındı
• Sever, S. (2004). Türkçe Öğretimi ve Tam Öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• TDK. (2019a). Türk Dil Kurumu. 03 22, 2019 tarihinde www.tdk.gov.tr: http://www.tdk.gov.tr/index.phpoption=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c94f4aa54e571.14529446 ad- resinden alındı
• TDK. (2019b). Türk Dil Kurumu. 03 22, 2019 tarihinde www.tdk.gov.tr: http://www.tdk.gov.tr/ index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c94f567421541.69809430 adresinden alındı
• TDK. (2019c). Türk Dil Kurumu. 03 22, 2019 tarihinde www.tdk.gov.tr: http://www.tdk.gov.tr/ index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c94f56b62a9b3.55858460 adresinden alındı
• TDK. (2019d, Kasım 07). Türk Dil Kurumu. www.tdk.gov.tr: http://www.tdk.gov.tr/index. php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5a01b04e3bf395.71076734 adresinden alınmıştır
• Türk Dil Kurumu. (1998). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Topçu, N. (1997). Türkiye’nin Maarif Davası. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Ünlü, A. (2013). Ortaokul 6,7,8. Sınıf Öğrencilerinin Yazılı Anlatımlarının Düşünceyi Geliştirme Teknikleri Açısından İncelenmesi. Çanakkale: (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yenen Avcı, Y. (2019). 8. Sınıf Öğrencilerinin Yazılı Anlatımlarında Yer Verdikleri Anlatım Biçimleri İle Düşünceyi Geliştirme Yolları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 316-326.
• 147