SINIF ÖĞRETMENLERİNİN EĞİTİM PROGRAMI TASARIM YAKLAŞIMI TERCİHLERİ VE DÜŞÜNME BECERİLERİNİN ÖĞRETİMİNDE SINIF İÇİ UYGULAMALARI ARASINDAKİ İLİŞKİ*

Yıl 2020, Cilt: 49 Sayı: 225, 89 - 127, 18.02.2020

Müge Pehlivan Çiğdem Şahin Taşkın

Öz

: Araştırmanın amacı sınıf öğretmenlerinin eğitim programı ta- sarım yaklaşımı tercihleri ile
düşünme becerilerinin öğretimine yönelik sınıf içindeki uygulamaları arasındaki ilişkiyi
incelemektir. Korelasyon türü ilişkisel tarama modeline göre tasarlanan araştırmanın örneklemini
2018-2019 eğitim-öğretim yılında Çanakkale il merkezi ve ilçelerinde görev yapan 516 sınıf
öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada Öğret- menlerin Eğitim Programı Tasarım Yaklaşımı Tercih
Ölçeği ile Öğret- menlerin Düşünme Becerilerinin Öğretimine Yönelik Sınıf İçi Uygulamalar Ölçeği
kullanılmıştır. Araştırma neticesinde öğretmenlerin en az konu merkezli tasarım yaklaşımını tercih
ettikleri görülmektedir. Erkek öğretmenlerin ve 21 yıl üstü hizmet yılına sahip öğretmenlerin
düşünme becerilerinin öğretiminde daha fazla sınıf içi etkinlere yer verdiği, Eğitim Enstitüsü
mezunu olan öğretmenlerin daha fazla programa bağlı oldukları ve il merkezinde görev yapan
öğretmenlerin daha fazla otoriteyi temsil ettikleri tespit edilmiştir. Ayrıca bulgular
öğretmenlerin eğitim programı tasarım yaklaşımı tercihleri ile düşünme becerilerinin öğretimi
konusunda sınıf içinde yapmış oldukları uygulamalar arasın- da pozitif yönde güçlü bir ilişkinin
olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

: Öğretmen, eğitim programı, düşünme becerileri, , düşünme becerisi öğretimi

Kaynakça

• Alcı, B. (2012). Eğitim programı tasarımı ve modeller. Hasan Şeker (Ed.), Eğitimde Program Geliştirme (s.71-88). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Baş, G. (2013). Öğretmenlerin eğitim programı tasarım yaklaşımı tercih ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri,13(2), 965-992.
• Baş, G. ve Şentürk, C. (2016). Eğitim felsefesi inançları ve eğitim programı tasarım yaklaşımları: İlişkisel bir araştırma. 4. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi. 328-330.
• Baysal Z. N., Çarıkçı, S., & Yaşar, E. B. (2016). Sınıf öğretmenlerinin düşünme becerileri öğretimine yönelik farkındalıkları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - Journal of Qualitative Research in Education, 5(1), 7-28. [Online]http://dergipark.gov.tr/download/article-file/368900 adresinden alındı. Beyer B. K. (2008). What research tells us about teaching thinking skills. The SocialStudies, 99(5), 223-232.
• Berman, S. (1991). Thinking in context: Teaching for openmindedness and critical un- derstanding. In A. L. Costa (Ed.), Developing minds: A reseource book for teaching thinking (Rev. ed. Vol 1, 10-16). Alexandria, VA: ASCD.
• https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED332166.pdf adresinden alındı.
• Bıkmaz, F. (2006). Yeni ilköğretim programları ve öğretmenler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39(1), 99-116.
• Brown, J. (2008). Student-centered instruction: Involving students in their own educa- tion. Music Educators Journal, 94(5), 30-35.
• Burul, C. (2018). Öğretmenlerin Eğitim Programı Tasarım Yaklaşımı Tercihlerinin Öğretim Programına Bağlılıklarıyla Olan İlişkisinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Li- sans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Büyükkaragöz, S. & Çivi, C. (1999). Genel öğretim metotları: öğretimde planlama uygulama.(10. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014).Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları
• Cheung, D. & Wong, H. W. (2002). Measuring teacher beliefs about alternative curriculum designs. Curriculum Journal, 13(2), 225-248.
• Çubukçu, Z. (2013a). Eğitim programı tasarımı ve geliştirilmesi. B. Duman (Ed.), Öğretim İlke ve Yöntemleri (ss. 132-174). Ankara: Maya Akademi.
• Demir, M., Bacanlı, H., Tarhan, S., & Dombaycı, M. A. (2011). Quadruple thinking: Critical thinking. Procedia Social and Behavioral Sciences, 12, 426–435.
• Demirel, Ö. (2012). Eğitimde program geliştirme: kuramdan uygulamaya (18. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dilekli, Y. (2015). Öğretmenlerin düşünmeyi öğretmeye yönelik yaptıkları sınıf içi uygulamalar, özyeterlik düzeyleri ve öğretim stilleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Dilekli, Y. ve Tezci, E. (2015). Öğretmenlerin Düşünme Becerilerinin Öğretimine Yönelik Sınıf İçi Uygulamalar Ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. NWSA Education Sciences, 10(4), 276-290.Duman, B. (2009). Neden beyin temelli öğrenme? (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Emes, C., & Cleveland-Innes, M. (2003). A journey toward learner-centered curriclum. The Canadian Journal of Higher Education, 33(3), 47-70.
• Eggen,P.D. & Kauchak, D.P. (2001). Strategies for teachers: Teaching content and thinking skills. (4th Ed). Massachusetts: Allyn and Bacon.
• Ekici, G. ve Gülay, H. (2010). MEB okul öncesi eğitim programının çevre eğitimi açısından analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 1, 74-84.
• Ekinci, N. & Tican, C. (2017). Sınıf öğretmenlerin epistemolojik inançları ve düşünme becerilerinin öğretimine yönelik sınıf içi uygulamaları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi,6(3), 1747-1773.
• Erakkuş, Ö., Başören, M. T. ve Abimbola, O. (2016). Özel öğretim kurumları yöneticilerinin öğretmen eğitiminden beklentileri üzerine nitel bir araştırma. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 4, 104-115.
• Erden, M. (2011). Eğitim bilimlerine giriş. (5. Baskı). Ankara: Arkadaş Yayın evi.
• Field, A. (2009). Discovering Statistics Using SPSS, London, Sage Publications.
• Fisher, R. (2013). Teaching thinking: Philosophical enquiry in the classroom. (4th Ed.) Lon- don: Continuum.
• Forbes, C.T., & Davis, E.A. (2010). Curriculum design for inquiry: Pre-service elementary teachers’ mobilization and adaptation of science curriculum materials. Journal of Research in Science Teaching, 47, 820–839.
• Geçitli, E. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin uygulanan öğretim programlarına ilişkin yönelimlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Gültekin, M. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının eğitim programı kavramına yükledikleri metaforlar. Eğitim ve Bilim, 38(169), 126-141.
• Güner, S. (2018). İlkokul öğretmenlerinin eğitim felsefelerine ilişkin algıları ile eğitim programı, öğretmen-öğrenci rolleri ve öğretim uygulamalarına ilişkin görüşleri. (Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
• Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi (TÜBAR),(32), 127-146.
• Güven, M. ve Kürüm, D. (2006). Öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme arasındaki ilişkiye genelbakış. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 75,90.
• Güvenç, Z. (2012). Sınıf öğretmenlerinin duygusal zekaları ile yansıtıcı düşünme becerileriarasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Hashim, H. (2003). Malisain Teachers’ Attitudes, Competancy and Practices in Teahing Thinking. Intellectual Discourse, 11(1), 27-50.
• Jenkins, S. B. (2006). Measuring teacher beliefs about curriculum orientations using the modified-curriculum orientations inventory. Doctoral dissertation, The Univer- sity of Kansas.Ivie, S. D. (1998). Ausubel’s learning theory: An approach to teaching higher order thinking skills. The High School Journal, 35-42.
• Kalkan Ay, G. (2014). Okul öncesi eğitim kurumları yönetici ve öğretmenlerin düşünme becerilerinin öğretimine yönelik görüşleri. (Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Kandemirci, D. (2018). Sınıf öğretmenlerine yönelik özerklik desteği eğitim programının etkililiğinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Karaman, P. ve Bakaç, E. (2018). Ö ğretmenlerin eğitim programı yaklaşımı tercihlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1),304-320.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (17. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Karsantık, Y. (2016). Öğretmen adaylarının düşünme becerilerine ve düşünme becerilerininöğretimine ilişkin görüşleri. (Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kaya, B. (2008). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının düşünme becerilerinin öğretimine yönelik öz-yeterliliklerinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Korkmaz, İ. (2008). Eğitim programı: Tasarımı ve geliştirilmesi. A. Doğanay (Ed.), Öğ-etim İlke ve Yöntemleri (s. 2-34). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Korkmaz, Z. S. (2018). Eleştirel düşünme becerileri eğitiminin öğretmenlerin ve öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. (Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Kozikoğlu, İ. ve Uygun, N. (2018). Öğretmenlerin benimsedikleri eğitim felsefeleri ile eğitim programı tasarım yaklaşımları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Çukuro- va Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47(2), 411-438.
• Ornstein, A., & Hunkins, F. (2009) Curriculum Design. In Curriculum: Foundations, Prin- ciples and Issues (5th Ed.), pp. 181-206. Boston, MA: Pearson/Allyn and Bacon.
• Özdemir, S. M. (2009). Eğitimde program değerlendirme ve Türkiye’de eğitim programlarını değerlendirme çalışmalarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 126-149.
• Özdemir, S.M. (2012). Eğitim programı kavramına ilişkin öğretmen adaylarının mataforik algıları. Kurumsal Eğitimbilim Dergisi, 5(3), 369-393.
• Parks, S. & Black, H. (1997). Building Thinking Skills. (2nd. Ed.). America: The Critical Thinking Co.
• Petrina, S. (2004). The politics of curriculum and instructional design/theory/form: critical problems, projects, units and modules. Interchange, 35(1), 81-126.
• Plate, R. (2012). The evolution of curriculum development in the context of increasing social and Environmental complexity. Creative Education, 3(8). 1311-1319.
• Shukla, D. & Dungsungnoen, P. (2016). Student’s perceived level and teachers’ teaching strategies of higher order thinking skills: A study on higher educational institutions in Thailand, Journal of Education and Practice, 7(12), 211-219.
• Sönmez, V. (2005). Program geliştirmede öğretmen elkitabı. (12.Baskı). Ankara: Anı Yayın- cılık.
• Sönmez, V. & Alacapınar, F.G. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. (1. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Türnüklü, E.B. ve Yeşildere, S. (2005). Problem, problem çözme ve eleştirel düşünme.Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 107-123.
• Türk, N. (2017). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde yansıtıcı düşünme uygulamalarının öğrencilerin sosyal bilgiler dersine ve çevreye yönelik tutumlarına etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ünsal, S. & Korkmaz, F. (2017). Eğitim programı tasarımı tercihlerine yönelik öğretmen görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 275-289.
• Vernon, D.T. & Blake, R. L. (1993). Does problem-based learning work? A metanaly- sis of evaluative research. Academic Journal: Journal of the Association of American Medical Colleges. 68(7): 50-63.
• Yaman, S. ve Yalçın, N. (2005). Fen bilgisi öğretiminde probleme dayalı öğrenme yaklaşımlarının yaratıcı düşünme becerisine etkisi. İlköğretim Online, 4(1), 42-52.
• Yaşar, M.C. ve Aral, N. (2010). Yaratıcı düşünme becerilerinde okul öncesi eğitimin etkisi. Kavramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(2), 201-209.
• Yee, M. H., Md Yunos, J., Othman, W., Hassan, R., Tee, T. K., & Mohamad, M. M. (2012).The needs analysis of learning higher order thinking skills for generating ideas. [Paper presented at the UKM Teaching and Learning Congress 2011], Procedia -Social and Behavioral Sciences, 52, 197-203.
• Yıldız, Y. (2018). Müzik öğretmen adaylarının yaratıcı düşünme becerilerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Wiles, J. & Bondi, J. (1998). Curriculum development: A guide to practice.(5th Ed.). New Jersey: United States of America.