SOSYAL DUYGUSAL ÖĞRENME BECERİLERİ VE KARİYER GELİŞİMİ: ÖĞRETMEN VE PSİKOLOJİK DANIŞMAN ROLLERİ

Yıl 2020, Cilt: 49 Sayı: 226, 323 - 344, 05.05.2020

Nurten Karacan Özdemir Feride Bacanlı

Öz

Ruh sağlığı ve akademik gelişim üzerinde olumlu etkileri ampirik çalışmalarla ortaya konan sosyal duygusal öğrenme (SDÖ) becerileri, önleyici, güçlü yönleri ve gelişimin bütünselliğini destekleyici
özellikleri ile öğrencilerin kariyer gelişimini de desteklemektedir. Bu bağlamda alanyazın taramasına dayalı bu derleme çalışmasında, öncelikle SDÖ becerileri ile ilgili kavramsal bir çerçeve sunulmuş, ardından bu becerilerin kariyer gelişimi, yükseköğretim ve iş yaşamına hazırlanmadaki rolü gösterilmeye çalışılmıştır. Aynı zamanda, bu becerilerin eğitim öğretim süreçleri aracılığıyla geliştirilmesinin önemi ve gereği vurgulanarak bu bağlamda öğretmen ve psikolojik danışman rolleri paylaşılmıştır. Sonuç olarak, gelişimin bir bütün olduğu gerçeğinden
yola çıkarak, öğrencilerin kariyer gelişimini desteklemeye yönelik çalışmalarda sosyal duygusal gelişimin desteklenmesi amaçlanmalıdır. Bu bağlamda, okullarda pozitif genç gelişimi temel alınarak sosyal duygusal becerilerin desteklenmesine yönelik politikalar geliştirilmesi, bu becerilerin öğrencilere kazandırılması ve ders programlarına entegre edilmesi noktasında öğretmen yeterliliklerinin artırılması ve okul psikolojik danışma ve rehberlik programlarının mesleki rehberlik boyutunda bu becerilerin gelişimini temel alacak çalışmalara yer verilmesi önemlidir.Bu girişimlerin etkili olması ve başarıya ulaşmasında öğretmenler ve psikolojik danışmanlar arasındaki işbirliği önemli bir unsur olacaktır.

Anahtar Kelimeler

kariyer gelişimi, Sosyal duygusal öğrenme becerileri, 21. yy. kariyer becerileri, pozitif genç gelişimi

Kaynakça

• AKCAALAN, M. (2016). Yaşam boyu öğrenme ile sosyal duygusal öğrenme arasındaki ilişkilerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• American School Counselor Association. (2003). The ASCA national model: A framework for school counseling programs. Alexandria, VA: Author.
• BACANLI, F. (2012). Kariyer karar verme güçlükleri ve meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançların ilişkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(37), 86-95.
• BACANLI, F. (2016). Career decision-making difficulties of Turkish adolescents. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 16(2), 233-250.
• BACANLI, F., Eşici, H., & Özünlü, M. B. (2013). Kariyer karar verme güçlüklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(40), 198-211.
• BACANLI, F., & Öztemel, K. (2017, Nisan). Kariyer Karar Verme Güçlükleri Ölçeğinin genç yetişkin örnekleminde faktör yapısının ve güvenirliğinin incelenmesi. 26. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Antalya, Türkiye.Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri ve Kariyer Gelişimi: Öğretmen ve Psikolojik Danışman...
• BACANLI, F., & Salman, N. (2018, Ekim). Üç aşamalı kariyer karar verme modeline dayalı kariyer psikolojik danışma: Vaka çalışması. 20. Uluslararası Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Samsun, Türkiye.
• BACANLI, F., Karacan-Ozdemir, N., Solberg, S., & Ferrari, L. (2019, Temmuz). Öğretmenlerin öğrencilerin kariyer gelişimini desteklemede önemli buldukları sosyal duygusal öğrenme becerileri, Türkiye bulguları. Social Emotional Learning & Career Development Project Meeting, Padova Üniversitesi, İtalya.
• BANDURA, A. (1973). Aggression: A social learning analysis. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• BENSON, P. L., Scales, P. C., Hamilton, S. F., & Sesma, A. (2006). Positive youth development: Theory, research, and applications. W. Damon & R. M. Lerner (Ed.), Handbook of child psychology (6. basım. ss. 894–941) içinde. New York, NY: Wiley.
• BERNARD, M. E. (1995). Improving student motivation and school achievement: a professional development program for teachers, special educators, school administrators and pupil service personnel. Ontario, Canada: Hindle & Associates.
• BRACKETT, M. A., Reyes, M. R., Rivers, S. E., Elbertson, N. A., & Salovey, P. (2012). Assessing teachers’ beliefs about social and emotional learning. Journal of Psychoeducational Assessment, 30(3), 219- 236. doi:10.1177/0734282911424879
• BRACKETT, M. A., Rivers, S. E., Reyes, M. R., & Salovey, P. (2012). Enhancing academic performance and social and emotional competence with the RULER Feeling Words Curriculum. Learning and Individual Differences, 22, 218-224. doi: 10.1016/j.lindif.2010.10.002
• BROWN, J. L., Jones, S. M., LaRusso, M. D., & Aber, J. L. (2010). Improving classroom quality: Teacher influences and experimental impacts of the 4Rs program. Journal of Educational Psychology, 102, 153-167. doi:10.1037/a0018160
• CANDAN, K., & Yalçın, A. F. (2018). Ergenlerin sosyal duygusal öğrenme becerilerinin sosyal ilişki unsurları ve umut düzeyi ile ilişkisinin incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 319-348.
• CARNEVALE, A. P., Smith, N., & Strohl, M. (2010). Help wanted: Projections of jobs and education requirements through 2018. Washington, D.C.: Georgetown University Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning [CASEL]. (2005). Safe and sound: An educational leader’s guide to evidence-based social and emotional learning programs—Illinois edition. Chicago, IL: Author. 5.09.2019 https://casel.org/ wp-content/uploads/2016/06/safe-and-sound-il-edition.pdf tarihinde adresinden erişilmiştir.
• Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning [CASEL] (2012). 2013 CASEL guide: Effective social and emotional learning programs—Preschool and elementary school edition. Chicago, IL: Author. 5.09.2019 tarihinde https://casel.org/ preschool-and-elementary-edition-casel-guide/ adresinden erişilmiştir.
• Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning [CASEL] (2015). 2015 CASEL guide: Effective social and emotional learning programs—Middle and High school edition. Chicago, IL: Author. 5.09.2019 tarihinde http://secondaryguide.casel.org/casel-secondary-guide.pdf adresinden erişilmiştir.
• CONLEY, D. T. (2012). A complete definition of college and career readiness. Eugene, OR: Educational Policy Improvement Center.
• DAMON, W. (2004). What is positive youth development? Annals of the American Academy of Political and Social Science, 591(1), 13–24. doi:10.1177/0002716203260092
• DENHAM, S. A., & Brown, C. (2010). Plays nice with others: Social-emotional learning and academic success. Early Education & Development, 21, 652–680.doi:10.1080/ 10409289.2010.497450
• DENHAM, S. A. (2006). Social emotional competence as support for school readiness: What is it and how do we assess it? Early Education & Development, 17, 57–89. doi:10.1207/s15566935eed1701_4
• DURLAK, J. A., Weissberg, R. P., Dymnicki, A. B., Taylor, R. D., & Schellinger, K. (2011). The impact of enhancing students’ social and emotional learning: A meta-analysis of school-based universal interventions. Child Development, 82, 405-432.
• DURUALP, E. (2014). Ergenlerin sosyal duygusal öğrenme becerilerinin cinsiyet ve sınıfa göre incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 26, 13-25.
• DYMNICKI, A., Sambolt, M., & Kidron, Y. (2013). Improving college and career readiness by incorporating social and emotional learning. College & Career, Readiness & Success Center, American Institutes for Research.
• ELCIK, F. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin çevresinden algıladıkları sosyal destek düzeyi ile sosyal duygusal becerileri arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Dumlupınar
• Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• ELIAS, M. J. (2006). The connection between academic and social-emotional learning. M. J. Elias & H. Arnold (Eds.), The educator’s guide to emotional intelligence and academic achievement (ss. 1-14) içinde. Thousand Oaks: Corwin Press.
• ELIAS, M. J., Parker, S. J., Kash, V. M., Weissberg, R. P., & O’Brien, M. U. (2008). Social and emotional learning, moral education, and character education. A comparative analysis and a view toward convergence. L. Nucci & D. Narvaez (Eds.),
• Handbook of moral education (ss.248-266) içinde. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri ve Kariyer Gelişimi: Öğretmen ve PsikolojikDanışman...
• LIAS, M. J., Zins, J. E., Graczyk, P. A., & Weissberg, R. P. (2003). Implementation, sustainability, and scaling up of social–emotional and academic innovations in public schools. School Psychology Review, 32, 303–319.
• ELIAS, M. J., Zins, J. E., Weissberg, R. P., Frey, K. S., Greenberg, M. T., Haynes, N. M., vd. (1997). Promoting social and emotional learning: Guidelines for educators.Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
• ERASLAN ÇAPAN, B., & Korkut Owen, F. (2017). Çocukların kendilik değerini geliştirmede kendilik değeri geliştirme programı ve sosyal ve duygusal eğitim programının etkililiği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62), 756-769.
• ESEN AYGÜN, H. (2017). Sosyal-duygusal öğrenme programlarının sosyal duygusal öğrenme becerilerinin gelişimine, akademik başarı ve sınıf iklimi algısına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri
• Enstitüsü, Çanakkale.
• FREY, C. B., & Osborne, M. A. (2017).The future of employment: How susceptible are jobs to computerisation? Technological Forecasting and social Change, 114, 254-280
• GREENBERG, M. T., Kische, C. A., & Mihalic, S. F. (1998). Promoting alternative thinking strategies (PATHS). Boulder, CO: University of Colorado.
• GREENBERG, M. T., Weissberg, R. P., O’Brien, M. U., Zins, J. E., Fredericks, L., Resnik, H., & Elias, M. J. (2003). Enhancing school-based prevention and youth development through coordinated social, emotional, and academic learning. American Psychologist, 58, 466-474. doi:10.1037/0003-066X.58.6-7.466
• GUERRA, N. G., & Bradshaw, C. P. (2008). Linking the prevention of problem behaviors and positive youth development: Core competencies for positive youth development and risk prevention. New Directions for Child and Adolescent Development, 122, 1–17.
• GYSBERS, N. C. (2013). Career-ready students: A goal of comprehensive school counseling 86 programs. The Career Development Quarterly, 61(3), 283-288.
• HEMMETER, M. L., Ostrosky, M., & Fox, L. (2006). Social and emotional foundations for early learning: A conceptual model for intervention. School Psychology Review, 35(4), 583-601.
• HOROWITZ, J. L., & Garber, J. (2006). The prevention of depressive symptoms in children and adolescents: A meta-analytic review. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 74, 401-415. doi:10.1037/0022-006X.74.3.401
• HUBBARD, J. A., & Coie, J. D. (1994). Emotional correlates of social competence in children’s peer-relationships. Merrill-Palmer Quarterly, 40, 1–20.
• Hunt Institute. (2015). NC education boards endorse career and college readiness definition. The Hunt Institute, University of North Carolina.
• İŞERİ, İ. (2016). Lise öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile sosyal duygusal becerileri arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• JENNINGS, P., & Greenberg, M. T. (2009). The prosocial classroom: Teacher social and emotional competence in relation to student and classroom outcomes. Review of Educational Research, 79(1), 491-525. doi:10.3102/00346543083256
• JOHNSON, H., & Wiener, R. D. (2017). This time, With feeling: Integrating social and emotional development and college and Career-Readiness standards. The Aspen Institude
• Education Society Program. 5.09.2019 tarihinde https://www.aspeninstitute. org/publications/this-time-with-feeling/ adresinden erişilmiştir.
• JONES, S. M., Brown, J. L., & Aber, J. L. (2011). Two year impacts of a universal school based social emotional and literacy intervention: An experiment in translational developmental research. Child Development, 82, 533-554. doi:10.1111/j.1467-
• 8624.2010.01560.x
• JONES, S. M., & Bouffard, S. M. (2012). Social and emotional learning in schools: From programs to strategies. Social Policy Report, 26(4), 3-22. doi:10.1002/j.2379-3988.2012.tb00073.x
• KABAKÇI, Ö. F., & Korkut, F. (2008). 6-8. sınıftaki öğrencilerin sosyal-duygusal öğrenme becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi, Eğitim ve Bilim, 33(148),77-86.
• KABAKÇI, Ö., & Totan, T. (2013). Sosyal ve duygusal öğrenme becerilerinin çok boyutlu yaşam doyumuna ve umuda etkisi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 6(1), 40-61.
• KARACAN-OZDEMİR, N. (2016). Deneysel bir çalışma: Bibliyopsikolojik danışmaya dayalı özgüven geliştirme programının 6. sınıf öğrencilerinin özgüven düzeylerine etkisi, İlköğretim Online, 15(1), 136-147.
• KARACAN-OZDEMİR, N. (2019a). Associations between career adaptability and career decisionmaking difficulties among Turkish high school students. International Journal for Educational and Vocational Guidance. 19(3), 475-495. doi:10.1007/ s10775-019-09389-0.
• KARACAN-OZDEMİR, N. (2019b). Qualitative exploration of career adaptability ofTurkish adolescents. Australian Journal of Career Development, 28(2), 83–91. doi:10.1177/1038416218821451
• KARACAN-OZDEMİR, N., & Ayaz, A. (2018). School counseling programs in responding Industry 4.0: Examination of career adaptabilities. Journal of Hacettepe University Education Faculty, Erken görünüm. doi:10.16986/HUJE.2018045437 Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri ve Kariyer Gelişimi: Öğretmen ve Psikolojik Danışman...
• KRESS, J. S., & Elias, M. J. (2006). Implementing school-based social and emotional learning programs: Navigating developmental crossroads. I. Sigel & A. Renninger (Eds.), Handbook of child psychology (ss. 592–618) içinde. New York: Wiley.
• LADD, G. W., Birch, S. H., & Buhs, E. S. (1999). Children’s social and scholastic lives in kindergarten: Related spheres of influence? Child Development, 70, 1373–1400. doi:10.1111/ 14678624.00101
• LADD, G. W., Kochenderfer, B. J., & Coleman, C. C. (1996). Friendship quality as a predictor of young children’s early school adjustment. Child Development, 67,1103–1118. doi:10.1111/1467-8624. p9704150186
• LERNER, R. M., Lerner, J. V., Alermigi, J., Theokas, C., Phelps, E., Gestsdottir, S., vd. (2005). Positive youth development, participation in community youth development programs, and community contributions of fifth grade adolescents:
• Findings from the first wave of the 4-H Study of Positive Youth Development.
• Journal of Early Adolescence, 25(1), 17-71.
• MARIANI, M., Berger, C., Koerner, K., & Sandlin, C. (2016). Operation occupation: A college and career readiness intervention for elementary students
• (Practitioner-focused research). Professional School Counseling, 20(1), 65-76. :10.5330/1096-2409-20.1.65
• MASTEN, A. S., & Coatsworth, J. D. (1998). The development of competence in favorable and unfavorable environments: Lessons from research on successfulchildren. American Psychologist, 53, 205–220.
• MERRELL, K. W., Carrizales, D. C., Feuerborn, L., Gueldner, B. A., & Tran, O. K. (2007a). Strong Kids—grades 3–5: A social-emotional learning curriculum. Baltimore: Paul H. Brookes Publishing.
• MERRELL, K. W., Carrizales, D. C., Feuerborn, L., Gueldner, B. A. & Tran, O. K. (2007b). Strong Kids—grades 6–8: A social-emotional learning curriculum. Baltimore: Paul H. Brookes Publishing. MERRELL, K. W., Juskelis, M. P., Tran, O. K., & Buchanan, R. (2008). Social and emotional learning in the classroom: Evaluation of Strong Kids and Strong Teens on students’ social-emotional knowledge and symptoms. Journal of Applied SchoolPsychology, 24(2), 209 -224. doi:10.1080/15377900802089981
• MERRELL, K. W., Parisi, D., & Whitcomb, S. A. (2007). Strong Start—grades K-2: A social emotional learning curriculum. Baltimore: Paul H. Brookes Publishing.
• MERTER, K. (2013). Ortaokul öğrencilerinin sosyal duygusal öğrenme becerileri ve benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi; Maltepe ilçesi örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• MILLER, P., & de Haar, M. A. J. (1997). Emotional, cognitive, behavioral, and temperament characteristics of high empathy children. Motivation and Emotion, 21, 109-125. doi:10.1023/A:1024430532155
• NILES, S. G., & Harris-Bowlsbey, J. (2005). Career development interventions in the 21stcentury (2. basım). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.
• NAZLI, S. (2003). Öğretmenlerin kapsamlı/gelişimsel rehberlik ve psikolojik danışma programlarını algılamaları ve değerlendirmeleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(10), 131-146.
• ÖZDEMİR BECEREN, B., & Zembat, R. (2016). Güçlü Başlangıç Sosyal DuygusalÖğrenme Programı’nın 5 yaş çocuklarının duygusal gelişimleri üzerine etkisi. International Journal of Human Sciences, 13(1), 1003-1016. doi:10.14687/ijhs.v13i1.3475
• ÖZTÜRK, İ. (2017). 11-14 yaş grubu ergenlerin algılanan ana–baba tutumları ile sosyal-duygusal öğrenme becerileri arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayımlanmamış yükseklisans tezi). Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• PALERMO, F., Hanish, L. D., Martin, C. L., Fabes, R. A., & Reiser, M. (2007). Preschoolers’ academic readiness: What role does the teacher–child relationship play? Early Childhood Research Quarterly, 22, 407–422. doi:10.1016/j.ecresq.2007.04.002
• PAYTON, J., Weissberg, R. P., Durlak, J. A., Dymnicki, A. B., Taylor, R.D., Schellinger,
• K. B., & Pachan, M. (2008). The positive impact of social and emotional learning for kindergarten to eighth-grade students: Findings from three scientific reviews. Chicago, IL: Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning. 5.09.2019tarihinde https://www.casel.org adresinden erişilmiştir.
• RAVER, C. C., & Knitzer, J. (2002). Ready to enter: What research tells policy makers about strategies to promote social and emotional school readiness among three- and four-year-olds. New York, NY: National Center for Children in Poverty.
• RIVERS, S. E., & Brackett, M. A. (2011). Achieving standards in the English language arts (and more) using The RULER Approach to social and emotional learning. Reading & Writing Quarterly, 27, 75-100. doi:10.1080/10573569.2011.532715
• SAGE, N. A., & Kindermann, T. A. (1999). Peer networks, behavior contingencies, and children’s engagement in the classroom. Merrill-Palmer Quarterly, 45, 143–171.
• SALMAN, N. (2018). Kariyer karar verme güçlüklerinin kariyer engelleri, kariyer karar verme öz yetkinliği ve karar durumu ile ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• SCHONERT-REICHL, K. A. (2017). Social and emotional learning and teachers. The Future of Children, 27(1), 137-155. doi:10.1353/foc.2017.0007 Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri ve Kariyer Gelişimi: Öğretmen ve Psikolojik Danışman...
• SCHOON I., & Polek, E. (2011). Teenage career aspirations and adult career attainment:The role of gender, social, background and general cognitive ability. International Journal of Behavioral Development, 35(3), 210-217. doi:10.1177/0165025411398183
• SCHOON, I., & Parsons, S. (2002). Teenage aspirations for future careers and occupational outcomes. Journal of Vocational Behavior, 60(2), 262-288. doi:10.1006/ jvbe.2001.1867 SELIGMAN, L., Weinstock, L., & Heflin, E. N. (1991). The career development of 10 year olds. Elementary School Guidance & Counseling, 25(3), 172-181.Social Emotional Learning & Career Development Project Meeting (2018, Temmuz).Padova Üniversitesi, İtalya.
• ŞEKERLİ, B. (2016). Ortaokul 8. Sınıf öğrencilerinin kariyer karar verme güçlükleri ile kariyer gelişimleri ve benlik saygıları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• TEMELOĞLU, G. (2019). Ortaokul 8. Sınıf öğrencilerinin kariyer karar verme güçlüklerinin kariyer engelleri, kariyer karar verme öz yetkinliği ve karar durumu ile ilişkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• TOTAN, T. (2014). Okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri kapsamında sosyal ve duygusal öğrenmenin değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 57-70. TOTAN, T., & Kabasakal, Z. (2012). Problem çözme becerileri eğitiminin ilköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin sosyal ve duygusal ihtiyaçları ile becerileri üzerine etkisi. İlköğretim Online Dergisi, 11(4), 813-828.
• TRILLING, B., & Fadel, C. (2009). 21st century skills: Learning for life in our times. Francisco: Jossey-Bass.
• TÜRNÜKLÜ, A. (2004). Okullarda sosyal ve duygusal öğrenme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 37, 136-152.
• ULAŞAN, H. (2018). Çözüm odaklı yaklaşıma dayalı psikoeğitim programının sosyal duygusal öğrenme becerilerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Konya.
• YILDIZ AKYOL, E., & Bacanlı, F. (2019). Building a solution-focused career counselling strategy for career indecision. Australian Journal of Career Development, 28(1)73–79.
• WAAJID, B., Garner, P. W., & Owen, J. (2013). Infusing social emotional learning into the teacher education curriculum. International Journal of Emotional Education, 5, 31-48.
• WASHBURN, I., Acock, A., Vuchinich, S., Snyder, F., Li, K., Ji, P., Day, J., DuBois, D., & Flay, B. (2011). Effects of a social-emotional and character development program on the trajectory of behaviours associated with social emotional and character development: Findings from three randomized trials. Prevention Science, 12, 314-323. doi:10.1007/s11121-011-0230-9
• WATSON, M., & McMahon, M. (2005). Children’s career development: A research review from a learning perspective. Journal of Vocational Behavior 67, 119–132. doi:10.1016/j.jvb.2004.08.011
• WEISSBERG, R. P., & Greenberg, M. T. (1998). School and community competence-enhancement and prevention programs. I. E. Siegel & K. A. Renninger (Vol. Eds.), Handbook of child psychology. Vol. 4. Child psychology in practice (5. basım., ss. 877–954) içinde. New York: Wiley.
• WENTZEL, K. R. (1999). Social-motivational processes and interpersonal relationships: Implications for understanding motivation at school. Journal of Educational Psychology, 91, 76–97. doi:10.1037/0022-0663.91.1.76
• WILSON, S. J., & Lipsey, M. W. (2007). School-based interventions for aggressive and disruptive behavior: Update of a meta-analysis. American Journal of Preventive Medicine, 33(2, Suppl.), 130-143. doi:10.1016/j.amepre.2007.04.011
• WOOD, C., & Kaszubowski, Y. (2008). The career development needs of rural elementary school students. The Elementary School Journal, 108(5), 431-444.
• ZINS, J. E., Elias, M. J., & Greenberg, M. (2007). School practices to build social-emotional competence as the foundation of academic and life success. R. Bar-On, J. G. Maree, & M. J. Elias (Eds.), Educating people to be emotionally intelligent (ss. 79–94)içinde. Westport, CT: Praeger.
• ZINS, J. E., Weissberg, R. P., Wang, M. C., & Walberg, H. J. (Eds.). (2004). Building academic success on social and emotional learning: What does the research say? New York:Teachers College Press.
• ZINS, J. E., & Elias, M. J. (2006). Social and emotional learning. G. G. Bear & K. M. Minke (Eds.), Children’s needs III (ss. 1–13) içinde. Bethesda, MD: National Association of School Psychologists. Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri ve Kariyer Gelişimi: Öğretmen ve Psikolojik Danışman