SINIF ÖĞRETMENLERİNİN YAŞADIĞI ETİK İKİLEMLER

Yıl 2020, Cilt: 49 Sayı: 228, 39 - 70, 12.11.2020

Ahmet Saban , Gizem Çelik

https://doi.org/10.37669/milliegitim.621752

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, sınıf öğretmenlerinin
geçmişte veya son zamanlarda yaşadığı etik ikilemleri incelemektir. Alanyazında etik ikilem,
eşit derecede arzulanan, ancak birbiriyle tutarsız ya da çelişkili olan, iki
farklı eylemi gerektiren bir durum olarak tanımlanmaktadır. Çalışmada, nitel
araştırma desenlerinden biri olan durum çalışması deseni kullanılmıştır. Çalışma,
2018-2019 öğretim yılında Siirt ili Baykan ilçesinde görev yapmakta olan 65
sınıf öğretmeni ile yürütülmüştür. Çalışmanın verileri, üç açık-uçlu sorudan
oluşan yapılandırılmış görüşmelerle elde edilmiş ve içerik analizi tekniği ile
çözümlenmiştir. Elde edilen veriler aşağıdaki 14 kategori altında gruplandırılmıştır.
Bu kategoriler şunlardır: (1) öğretmen eğitiminin değerine ilişkin etik
ikilemler, (2) ilkokul öğretim programının uygulanmasına ilişkin etik
ikilemler, (3) olumlu öğretmenlik imajı oluşturmaya yönelik etik ikilemler, (4)
öğrenci merkezli olma çabasıyla ilgili etik ikilemler, (5) mesleki özveride
bulunmaya ilişkin etik ikilemler, (6) mesleki doyum arayışıyla ilgili etik
ikilemler, (7) mesleki rol karmaşasına dayalı etik ikilemler, (8) meslektaş
ilişkileriyle ilgili etik ikilemler, (9) özel hayata dair etik ikilemler, (10)
kadın-öğretmen olmayla ilgili etik ikilemler, (11) anne-öğretmen olmayla ilgili
etik ikilemler, (12) sosyokültürel ortama dayalı etik ikilemler, (13) maddi
kaygılarla ilgili etik ikilemler ve (14) veli desteğine ilişkin etik ikilemler.
Bu çalışma ile sınıf öğretmenliği mesleğinin daha iyi anlaşılmasına katkıda
bulunulduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sınıf öğretmeni, Etik ikilem, Nitel araştırma

Kaynakça

• Akpınar, B. ve Gezer, B. (2010). Öğrenen-merkezli yeni eğitim yaklaşımlarının öğrenme-öğretme sürecine yansımaları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 1-12.Alkan, C. (2000). Meslek ve öğretmenlik mesleği. V. Sönmez (Ed.), Öğretmenlik mesleğinde etik içinde (ss. 191-198). Ankara: Anı yayıncılık.Ay, C. (2005). İşletmelerde etiksel karar almada kültürün rolü. Yönetim ve Ekonomi, 12(2), 31-52.Ayboğa, H. (2003). Globalleşme sürecinde ülkemizde muhasebe mesleği ve meslek mensuplarının eğitimi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 1(18), 327-359.Bandura, A. (1977). Social learning theory. New York: General Learning Press.Barlı, Ö., Bilgili, B., Çelik, S. ve Bayrakçeken, S. (2005). İlköğretim okul öğretmenlerinin motivasyonları: Farklılıkların ve sorunların araştırılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 391-417.Bolay, S. H. (2010). Felsefeye giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.Cerit, Y. (2009). Öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri ile işbirliği yapma düzeyleri arasındaki ilişki. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 637-657.Cevizci, A. (2008). Etiğe giriş. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.Çukacı, C. (2006). Kamuyu aydınlatmada muhasebe meslek elemanlarının etik anlayışı ve İzmir ilinde bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 89-111.Dağdeviren, İ. (2009). Köyde görev yapan sınıf öğretmenlerinin eğitim-öğretim sürecinde karşılaştıkları sorunlar (Sivas ili örneği). Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.Demir, M. K. ve Arı, E. (2013). Öğretmen sorunları (Çanakkale ili örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 107-126.Delius, H. (1997). Günümüzde felsefe disiplinleri: Etik (Çev.: D. Özlem). İstanbul: Ara Yayıncılık.Elliott, J. (1985). Facilitating action research in schools: Some dilemmas. In R. G. Burgess (Ed.), Field methods in the study of education (pp. 235-262). London: Falmer Press.Engel, F. J., Blackwell, D. R. ve Miniard, W. P. (1995). Consumer behavior. Chicago: The Dryden Pres.Gözütok, F. D. (1999). Öğretmenlerin etik davranışları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32(1), 83-99.Harmandar, M., Bayrakçeken, S., Kıncal, R. Y., Büyükkasap, E. ve Kızılkaya, S. (2000). Kazım Karabekir Eğitim Fakültesinde okul deneyimi uygulaması ve sonuçlarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 148, 3-6.Kale, N. (2009). Felsefiyat. Ankara: Pegem.Kamu Görevlileri Etik Kurulu. (2012). Kamu görevlileri etik rehberi. Erişim adresi: http://www.etik.gov.tr/basbakanlikkitap.pdf (Erişim Tarihi: 06.07.2014).Kavas-Büyükgöze, A. ve Bugay, A. (2009). Öğretmen adaylarının hizmet öncesi eğitimlerinde gördükleri eksiklikler ve çözüm önerileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 13-21.Kaya, E. ve Azaltun, M. (2005). Muhasebe meslek etiği ve üniversite öğrencilerine yönelik bir araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 2(7), 17-37.Koyuncu, Ö. (2011). Kadın öğretmenlerin sorunları ve toplumsal cinsiyet (Diyarbakır ili örneği). Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.National Education Association [NEA]. (2011). NEA handbook 2010-2011. Washington: NEA. Accessed at: http://www.nea.org/assets/docs/2011 _NEA_ Handbook_nea-org.pdf (Access date: 23.03.2019).Obuz, P. (2009). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ilişkin görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.Örenel, S. (2005). Öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri kapsamındaki davranışlarının ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin algılarıyla değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.Özdemir, M., Civelek, Ş., Çetin, Y. E., Karapınar, N. ve Özel, D. (2015). Öğretmenlerin eğitimsel, çevresel ve sosyal sorunları (Şırnak ili örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 163-181.Özpınar, M. ve Sarpkaya, R. (2010). Köyde görev yapan sınıf öğretmenlerinin sorunları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 17-29.Parlar, H. ve Cansoy, R. (2016). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının bir yordayıcısı olarak bireysel değerler. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 44, 125-141.Pehlivan-Aydın, İ. (2001). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik. Ankara: Pegem.Pehlivan-Aydın, İ. (2006). Eğitim ve öğretimde etik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.Pelit, E. ve Güçer, E. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ve öğretmenleri etik dışı davranışa yönelten faktörlere ilişkin algılamaları. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 95-122.Püsküllüoğlu, A. (2007). Türkçe sözlük. Ankara: Arkadaş Yayınevi.Rossy, G. R. (2011). Five questions for addressing ethical dilemmas. Strategy & Leadership, 39(6), 35-42.Tepe, H. (2009). Etik ve meslek etikleri. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.Tosun, H. (2005). Sağlık bakımı uygulamalarında deneyimlenen etik ikilemlere karşı hekim ve hemşirelerin duyarlılıklarının belirlenmesi. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Turan, S. ve Garan, Ö. (2008). Kırsal kesimde görev yapan sınıf öğretmenlerinin matematik öğretiminde karşılaştıkları güçlükler. Milli Eğitim, 177, 116-128.Uluç, G. (2003). Türk medyasında etik sorunlar: Örnek olaylar ve öneriler. 1. Ulusal Uygulamalı Etik Kongresi Kitabı (ss. 321-334). Ankara: ODTÜ.Ünver, G. (2002). Öğretmen adaylarının öğrenci-merkezli öğretimi planlama, uygulama ve değerlendirme becerilerini geliştirme. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Velasquez, M. G. (2002). Business ethics concepts and cases. New Jersey: Prentice Hall.Warburton, N. (2000). Felsefeye giriş (Çev.: A. Cevizci). İstanbul: Paradigma.Yetim, Ü. (2001). Toplumdan bireye mutluluk resimleri. Ankara: Bağlam Yayınları.Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin yayıncılık.Yıldız, E. (2016). Öğretmenlerin meslek etik ilkelerine uygun davranma algılarının işe yabancılaşma-yaşam doyumu ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.