SALGIN HASTALIKLARIN CUMHURİYETTEN GÜNÜMÜZE LİSE TARİH DERS KİTAPLARINDA İŞLENİŞİNE GENEL BİR BAKIŞ

Yıl 2020, SALGIN SÜRECİNDE TÜRKİYE'DE VE DÜNYADA EĞİTİM, 919 - 946, 29.12.2020

Namık Çencen

https://doi.org/10.37669/milliegitim.768649

Cited By: 1

Öz

Lise ders kitaplarının neleri içereceği, bu içeriğin (bilgi ve değerlerin) nasıl aktarılacağı öğretim programlarında yer alan amaç ve kazanımlar doğrultusunda belirlenmiştir. Bu çalışmada da insanlık tarihinin şekillenmesinde etki eden faktörlerden tali nedenler arasında düşünebileceğimiz “Salgın Hastalıklar” konusunun lise tarih ders kitaplarında nasıl işlendiği ortaya konularak, konunun ders kitapların işlenmesine yönelik yeni alternatif yaklaşımlar sunmak amaçlanmaktadır. Bu çalışma nitel araştırma deseninde tasarlanmış olup, araştırmada doküman incelemesi ve betimsel içerik analizi kullanılmıştır. Çalışmanın amaçları doğrultusunda 1933’den günümüze ortaöğretim lise1-2-3-4’de okutulan tarih ders kitapları incelenerek veriler betimsel analizle yorumlanmıştır. İncelenen ders kitaplarından 1933 ve 1934 yılında okutulan tarih ders kitaplarının (I, II, III ve IV) yazıldıkları döneme kadar tarihe damga vuran salgın hastalıklara incelenen diğer kitaplardan daha bütüncül ve kapsamlı bir şekilde işlediği görülmektedir. İncelenen 9., 10., 11. ve 12. sınıf ders kitapları içinde Türkiye Cumhuriyeti Tarihi veya Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ders kitapları salgın hastalıklara daha fazla yer vermiştir. Bu ders kitaplarında, tarihi süreç içinde kurulan devletlerin medeniyet, kültür ve bilim çalışmaları içerisinde sağlık konuları işlenmiş ancak salgın hastalıklar konusuna ya hiç değinilmemiş ya da çok kısa bahsedilmiştir. Tarih ders kitaplarında salgın hastalıklar; etkili oldukları dönemler, salgının ortaya çıkışı, etkileri ve alınan tedbirler öğretim programındaki ünite ve süreleri göz önünde bulundurularak salgın hastalıklar konusu bilimsel ve biçimsel içerik yönünden etkinlik örnekleriyle zenginleştirilerek yer verilebilirler.

Anahtar Kelimeler

Tarih Eğitimi, Salgın Hastalıklar, Tarih Ders Kitapları, İçerik

Kaynakça

• Kaynakça Arslan, A. (2003). Türkiye’de Tabii Afetler (1923-1950). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• Aslan, F.G, Altındiş, M. (2016). “Yeni Beliren Viruslarda Yönetim; Ebola ve Mers-CoV Deneyimi”. Ortadoğu Tıp Dergisi, 8(2), 94-102.
• Bowen, G. (2009). “Document Analysis as a Qualitative Research Method”. Qualitative Research Journal, vol. 9, no. 2. https://www.researchgate.net/publication/240807798, doi.10.3316/QRJ0902027
• Barış, Y.İ. (2010). “Dünyada Tüberkülozun Tarihçesi”. Konuralp Tıp Dergisi, 3(2): s.1-4.
• Çencen, N., Arslan, A. (2019). Modern Türkiye’de Sağlık, Modern Türkiye Tarihi (Ed. Ahmet Şimşek), APegem Akademi Yayınları. Daimond, J. (2010). Tüfek, Mikrop ve Çelik. Tubitak Yayınları.
• Demircioğlu, İ. H. (2013). Tarih Ders Kitabı Yazımında Yeni Yaklaşımlar. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Sayı 38, s. 119-133.
• Demirel, M. (2019). Eski Çağ Ön Asya Toplumlarında Görülen Salgın Hastalıklar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kelly, K. (2009). The Hıstory of Medıcıne The Mıddle Ages. Facts On File Publishing, New York.
• Kılıç, O. (2004). Eskiçağdan Yakınçağa Genel Hatlarıyla Dünyada ve Osmanlı Devleti’nde Salgın Hastalıklar. Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Koçabaş, N. D. (2011). Türkiye’de Ortaöğretim Tarih Ders Kitaplarında Doğal Afetler Nasıl Yer Alabilir (Bir Model Önerisi). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Meraç, H. (2006). Lise Tarih Ders Kitaplarının İçerik ve Yöntem Açısından Analizleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Sina, İ. (2015). El-Kânûn Fi’t-Tıbb Dördüncü Cilt (Çeviren: Prof. Dr. Esin Kahya). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Temel, M. K. (2012). 1918 Grip Pandemisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Tümer, A. (Tarihsiz). Hıv / Aıds Epidemiyolojisi ve Korunma, http://www.hatam.hacettepe.edu.tr/Epid_web_AT_2012.pdf, adresinden, 13.04.2020 tarihinde alınmıştır.
• Varlık, N. (2018). “Osmanlılarda Veba Salgını”. Toplumsal Tarih Dergisi, Salgın Hastalıklar Özel Sayısı Ağustos 296, Tarih Vakfı Yayınları.
• World Healty Organization, https://www.who.int/ith/diseases/sars/en/, adresinden 16.04.2020 tarihinde alınmıştır.
• Yaşayanlar, İ. (2018). “Maraz-ı sârî Emrâz-ı Müstevlî: Tarihte Salgın Hastalıklar”. Toplumsal Tarih Dergisi, Salgın Hastalıklar Özel Sayısı Ağustos 296, Tarih Vakfı Yayınları.
• Yıldırım, N. (2020). “İstanbul’un Kolera ile Tanışması: 1831 Salgını”. Toplumsal Tarih Dergisi, Nisan 316, Tarih Vakfı Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara, Seçkin Yayınları 10. Baskı.
• Yolun, M. (2020). “Tarihin En Ölümcül Virisünün Yeniden Hatırlanması: İspanyol Gribinin Kısa Bir Öyküsü”. Toplumsal Tarih Dergisi, Nisan 316, Tarih Vakfı Yayınları.
• İncelenen Ders Kitapları Alpkaya, G. ve Alpkaya, F. (2005). 20. Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi. Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Alemdar, E. ve Keleş, S. (2019). Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Akdin, İ. Çakmak, M. Genç, M. (2005). Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Akşit, N. ve Oktay, E. (1953). Tarih I, Remzi Kitapevi Yayınları, İstanbul.
• Akşit, N. ve Oktay, E. (1970). Tarih II, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Akşit, N. (1966). Tarih II, Remzi Kitapevi Yayınları, İstanbul.
• Akşit, N. (1984). Tarih III, Remzi Kitapevi Yayınları, İstanbul.
• Çevik, A., Koç, G., Şerbetçi, K. (2018). Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Deliorman, A. (1993). Tarih I, Bayrak Yayınları, İstanbul.
• Deliorman, A. (1995). Tarih II, Bayrak Yayınları, İstanbul. Deliorman, A. (1995). Osmanlı Tarihi I, Bayrak Yayınları, İstanbul.
• Demirtaş, B. (2019). Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük. Mevsim Yayıncılık, Ankara.
• Kalaycı, Ş. (1996) Tarih II, Başarı Yayıncılık, İstanbul.
• Kafesoğlu, İ. ve Deliorman, A. (1977). Tarih II. Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Kara, K. (1995). Osmanlı Tarihi I, Önde Yayıncılık, İstanbul.
• Kara, K. (2003). Tarih I- II. Önde Yayınları, İstanbul.
• Karal, E.Z. (1960). Türkiye Cumhuriyeti Tarihi. Maarif Basımevi Ankara.
• Kamil, S. Ve Mumcu, A.; (Yayına Hazırlayan: Şenüver, G. Ve Diğerleri). Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük. Ankara 2003, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Kopraman, K.Y., Yediyıldız, B., Ercan, H.Y, Ergenç, Ö, Genç, R., İzgi, Ö., Önsoy, R., Turgut, R. (2001). Tarih I- II, Milli Eğitim Yayınları. Köymen, M. A., Alpman, A., Özgedik, M., Güler, A., Akgül, S. (1990). Tarih I. Ders Geçme ve Kredi Sistemine Göre, Ülke Yayıncılık, İstanbul.
• Köymen, M. A., Alpman, A., Özgedik, M., Güler, A., Akgül, S. (1996). Tarih II. Ülke Yayıncılık, İstanbul.
• Kuyaş, A., Kentel, F., Gürbüz, A. A., İnsel, A., Kuyaş, E., Karaömerlioğlu, M. S., Sarıbay, A. Y. (2002). Gençler İçin Çağdaş Tarih. Epsilon Yayınevi, İstanbul. Laçin, A., Önal, B., Demir, B., Erdem, E., Kaplan, M., Arıca, M., Gündoğdu, S., Aydemir, V., Karakaya, Y., Çakmak, Y. (2018). Tarih 11. Devlet Kitapları Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Ankara.
• Mansel, A. M., Baysun, C. ve Karal, E. Z. (1942). Orta Çağ Tarihi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Mansel, A. M., Baysun, C. ve Karal, E. Z. (1945). Yeni Yakın Çağlar Tarihi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Mercil, E., Tarhan, T., Öden, Z.N., Merçil, B. (1994). Tarih I. Altın Kitapları, İstanbul.
• Miroğlu, İ. ve Halaçoğlu, Y. (1989). Tarih III, Altın Kitapları Yayınları As Matbaacılık.
• Mumcu, A. ve Su, Kâmil. (1983). Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara
• Oktay , E. (1975). Tarih II, Atlas Yayınları, İstanbul.
• Oktay , E. (1964). Tarih III, Atlas Yayınları, İstanbul.
• Oktay, E. (1977). Kız Enstitüsü Tarih III, Milli Eğitim Basımevi Yayınları, İstanbul. Okur, Y., Genç, İ., Özcan, T., Yurtbay, M., Sever, A. (2011). Tarih 9., Devlet Kitapları Ankara. Özcan, T. (2015). Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük. Devlet Kitapları Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Ankara.
• Su, M.K ve Su, M. (1961). Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Kanaat Yayınları, İstanbul.
• Sümer, F. ve Turhal, Y. (1986). Tarih I, Ders Kitapları Anonim Şirketi Yayınları, İstanbul. Şahin, T. Erdoğan (1993). Tarih I, Bem Koza Yayıncılık, Ankara.
• Şahin, T. Erdoğan (1994). Tarih II, Bem Koza Yayıncılık, Ankara.
• Şahin, T. Erdoğan (1993). Osmanlı Tarihi, Koza Yayıncılık, Ankara.
• Şirin, V. (1986). Tarih III, Gendaş Yayınları, İstanbul.
• Tarih I, II, III, IV (1933). Maarif Vekaleti Yayınları, İstanbul.
• Turan, V., Genç, İ., Çelik, M., Genç, C., Türedi, Ş. (2015). Tarih 10, Devlet Kitapları Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Ankara.
• Tüysüz, S. (2019). Tarih 9. Tuna Matbaacılık Yayınları Ankara.
• Yüksel, E., Kapar, M.A., Bildik, F., Şahin, K., Şafak, L., Ardıç, M., Bağcı, Ö., Yıldız, S. (2018). Tarih 9. Devlet Kitapları Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Ankara.
• Yüksel, E., Kapar, M.A., Bildik, F., Şahin, K., Şafak, L., Ardıç, M., Bağcı, Ö., Yıldız, S. (2019). Tarih 10. Devlet Kitapları Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Ankara.