ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNE STRATEJİ ÖĞRETİMİNİN ÖZET YAZMA BECERİLERİNE ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 50 Sayı: 230, 259 - 278, 04.05.2021

Kübra Karadağ , Ahmet Benzer , Büşra Evci

https://doi.org/10.37669/milliegitim.681263

Cited By: 2

Öz

Metin kavramı, ders kitaplarında öğrencilerin karşılaştığı okuma metinlerini karşılar. Bu metinler bazen öyküleyici bazen de bilgilendirici türde olabilir. Özet yazma, okuduğunu anlamanın en önemli göstergelerinden biridir. Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin özet yazma becerilerini geliştirmektir. Araştırmanın çalışma grubu İstanbul’da bir ortaokuldaki 7. sınıf öğrencileridir (n=30). Araştırma kapsamında öğrencilere özet yazma eğitimi verilmiş ve dereceli puanlama anahtarı aracılığıyla öğrencilerdeki değişme tespit edilmiştir. Uygulama üç hafta sürmüştür. Bu doğrultuda araştırmada nicel ve nitel verileri bir arada toplayarak araştırma sonuçlarını destekleyen iç içe karma yöntem deseni kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda özet yazma eğitimi verilen deney grubunun anlamlı bir başarı (t=-12,46) gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Deney ve kontrol grubu öğrencilerinin ön testte giriş cümlesi oluşturma, paragraf oluşturma, başlık yazma, bakış açısı belirleme, ana fikirleri ayrıntılardan filtreleme, aktarım kipini doğru bir şekilde kullanma stratejilerinde yeterli bilgiye sahip olmadıkları görülmüştür. Uygulama sonrası öğretmenlerin özetleme stratejileri eğitimi verdiğinde öğrencilerin özetleme becerilerinin geliştiği sonucuna varılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarıyla geliştirilen dereceli puanlama anahtarının ortaokul öğrencileri için de kullanılabileceği ve verilen eğitimin öğrencilerin okuduklarını anlama becerilerine katkı sağladığı hem nicel analiz hem de öğrenci görüşleriyle tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Metin Özeti Yazma Becerileri, Özet Değerlendirme, Özetleme Stratejileri

Kaynakça

• AKTAŞ, Elif. ve BAYRAM, Bora (2017). “Ortaokul Öğrencilerinin Okuduğunu Anlamada Özetleme Stratejilerini Kullanma Becerilerinin Değerlendirilmesi”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, C.6, S.1, ss. 346-360. BENZER, Ahmet, SEFER, Ayşegül, ÖREN, Zeyneb ve KONUK, Sümeyye (2016). “Öğrenci Odaklı Bir Çalışma: Metin Özeti Yazma Stratejisi ve Dereceli Puanlama Anahtarı”, Eğitim ve Bilim, C.41, S.186, ss. 163-183. BROWN, A. Sally (2018). The effects of explicit main idea and summarization ınstruction on reading comprehension of expository text for alternative high school student, Utah State University, (Doktora Tezi), Utah. BULUT, Pınar (2013). İlköğretim 5. sınıf öğrencileri ve öğretmenlerinin özetleme stratejilerinin değerlendirilmesi: Türkçe dersi örneği, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara. BÜYÜKÖZTÜRK, Şener, ÇAKMAK, K. Ebru, AKGÜN, E. Özcan, KARADENİZ, Şirin ve DEMİREL, Funda (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Pegem Akademi Yayınları, Ankara. CRESWELL, W. John (2014). Research Design Qualitative, Quantitative and Mixed Methods Approaches, SAGE Publications, California. CRESWELL, W. John (2017). Karma Yöntem Araştırmalarına Giriş. (Çev. Edt. M. Sözbilir), Pegem Akademi, Ankara. CRESWELL, W. John ve PLANO-CLARK, L. Vicki (2015). Karma Yöntem Araştırmalarının Tasarımı ve Yürütülmesi (Çev. Eds. Y. Dede ve S. B.Demir), Anı Yayıncılık, Ankara. DENEME, Selma ve DEMİREL, Özcan (2012). “Yabancı Dilde Yazma Becerisinin Gelişiminde Özetleme Tekniğinin Öğretimi ve Başarıya Etkisi”, Ankara Üniversitesi Dil Dergisi, S. 157, ss. 49-64. DOĞAN, Yusuf ve ÖZÇAKMAK, Hüseyin (2014). “Türkçe Öğretmeni Adaylarının Dinlediğini Özetleme Becerilerinin Değerlendirilmesi”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.11, S.28, ss. 153-176. Dreher, J. M. (2009). The effects of two summarization strategies using expository text on the reading comprehension and summary writing of fourth -and fifth- grade students in an Urban, title 1 school (Doktora Tezi). University of Maryland, College Park. DURAN, Erol ve ÖZDİL, Şeyma (2019). “Metin Özetleme Becerisinin Geliştirilmesine Yönelik Bir Eylem Araştırması: Pqrst Tekniği”, Millî Eğitim, C.48, S.221, ss. 215-230. EYÜP, Bircan, STEBLER, M. Zeliha ve YURT, U. Serap (2012). “Türkçe Öğretmeni Adaylarının Özetleme Stratejilerini Kullanmadaki Eğilimleri”, Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, C.1, S.1, ss. 22-30. HEİMLİCH, E. Joan ve PİTTELMAN, D. Susan (1986). Semantic Mapping: Classroom Applications, Newark, DE: International Reading Association. https://sim.drupal.ku.edu/sim-curricula Erişim tarihi: 13.04.2019. KARATAY, Halit ve OKUR, Sema (2012). “Öğretmen adaylarının öyküleyici ve bilgilendirici metinleri özetleme becerileri”, International Journal of Social Science, C.5, S.7, 399-420. KARATAY, Halit, GÜNGÖR, Haluk, BOLAT, Kevser Kübra. ve OKUR, Sema (2013). 6, 7 ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Özetleme Becerileri, (Edt: C. Demir ve H. Parlakyıldız). Prof. Dr. Abdurrahman Güzel’e Armağan Türkçenin Eğitim ve Öğretimi (ss.277-298). Ankara: Akçağ Yayınları. KHOSHSİMA, Hooshang ve TİYAR, R. Forouzan (2014). “The Effect of Summarizing Strategy on Reading Comprehension of Iranian İntermediate EFL Learners”, International Journal of Language and Linguistics, C.2, S.3, ss. 134-139. KİNTSCH, Walter ve VAN DİJK, A. Teun (1978). “Toward a Model of Text Comprehension and Production”, Psychological Review, C.85, S.5, ss. 363-394. KİRKLAND, R. Margaret ve SAUNDERS, P. Mary Anne (1991). “Maximizing Student Performance in Summary Writing: Managing Cognitive Load”, TESOL Quarterly, C.25, S.1, ss. 105-121. MCKOWN, A. Brigitte ve BARNETT, L. Cynthia (2007). Improving reading comprehension through high order reading skills, Saint Xavier University, (Yüksek Lisans Tezi), Chicago. MEB (2018). Türkçe Dersi Öğretim Programı, Millî Eğitim Bakanlığı, Ankara. NELSON, J. Ron, SMİTH, J. Deborah ve DODD, M. John (1992). “The Effects of Teaching a Summary Skills Strategy to Students İdentified as Learning Disabled on Their Comprehension of Science Text”, Education and Treatment of Children, S.15, ss. 228-243. PARLAK, Burcu ve DOĞAN, Nuri (2014). “Dereceli Puanlama Anahtarı ve Puanlama Anahtarından Elde Edilen Puanların Uyum Düzeyleri”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C.29, S.2, ss. 189-197. PİRC, Tina ve PEČJAK, Sonja (2018). “Differences in The Effects of Summarizing Skills Training By 4th Grade Students”, Studia Psychologica, C.60, S.4, ss. 245-258. TOK, Şükran ve BEYAZIT, Necla (2007). “İlköğretim 3. Sınıf Türkçe Dersinde Özetleme ve Not Alma Stratejilerinin Okuduğunu Anlama ve Kalıcılık Üzerindeki Etkileri”, Eurasian Journal of Educational Research, S.28, ss. 113-122. TOLSTOY, N. Lev (2009). Erik Çekirdeği, Can Çocuk Yayınları, İstanbul. TÜRNÜKLÜ, Abbas (2000). Eğitim Araştırmalarında Etkin Olarak Kullanılabilecek Nitel Bir Araştırma Tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulama Eğitim Yönetimi, C.6, S.24, ss. 543-559.