LİSE ÖĞRENCİLERİNİN EBEVEYNLERİNİN OKUMA TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 50 Sayı: 230, 605 - 627, 04.05.2021

Hamza Aydoğdu , Neşe Kara Özkan

https://doi.org/10.37669/milliegitim.892911

Öz

Lise öğrencilerinin ebeveynlerinin okuma tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelendiği bu araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın evreni, Aksaray ili Merkez ilçesindeki Şehit Pilot Hamza Gümüşsoy Fen Lisesi ile Abdülhamit Han Fen Lisesinde öğrenim gören öğrencilerden ve onların ebeveynlerinden oluşmaktadır. Basit seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılan araştırmaya 289 veli dâhil edilmiştir. Veri toplama aracı olarak Çelik ve Kızılaslan Tunçer (2020) tarafından geliştirilen “Okumaya Yönelik Tutum Ölçeği” ile “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Verilerin analizinde t Testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Pearson Korelasyon Katsayısı testleri uygulanmıştır. Sonuç olarak ebeveynlerin okuma tutumlarının düşük olduğu, ebeveynlerin okuma tutumlarının yaşlarına ve cinsiyetlerine bağlı olarak değişkenlik göstermediği belirlenmiştir. Bunlar dışında ebeveynlerin okuma tutumları öğrenim durumları, aylık gelirleri ve mesleklerine göre farklılık gösterirken; bu tutumlar ile öğrencilerin LGS başarıları arasında düşük düzeyde pozitif yönde bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

ebeveyn, anne-baba, okuma tutumu, okuma alışkanlığı, LGS başarısı

Kaynakça

• ACIYAN, A. A. (2008). Ortaöğretim öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ve akademik başarı düzeyi arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• AKBABA, R. S. (2017). Türkçe Öğretmeni adaylarının okuma alışkanlıkları ve okumaya yönelik tutumları. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 12/18, 35-52.
• AKKAYA, N. ve ÖZDEMİR, S. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi (İzmir-Buca örneği). Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 75 – 96.
• ALPOĞUZ, D,U. (2014). Algılanan ana-baba tutumlarının ilköğretim öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarına ve Türkçe dersi akademik başarılarına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• ARI, E. ve DEMİR, M. K. (2013) İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 116-128.
• ARICI, A. F. (2005). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okuma durumları: beceri- ilgi- alışkanlık- eğilim (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• ARICI, M. ve TÜFEKCİ Akcan, A. (2019). Okul öncesi dönemde anne-çocuk birlikte hikâye kitabı okuma davranışlarının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 33(1), 100-120.
• ARSLAN, Y., ÇELİK, Z. ve ÇELİK, E. (2009). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 113-124.
• ARSLAN, A. (2013). Okuma becerisi ile ilgili makalelerde cinsiyet değişkeni. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Dergisi, 2/2, 251-265.
• ATEŞ, S., ÇETİNKAYA, Ç. ve YILDIRIM, K. (2012). Öğretmen, ebeveyn ve öğrencilerin görüşlerine göre ilköğretim öğrencilerinin okuma çevreleri. International Online Journal of Educational Sciences, 4(2), 377-394.
• AYDOĞDU, H. (2020). Okuma alışkanlığı ve okul kütüphanelerinin bireysel gelişime etkisi üzerine bir değerlendirme. Millî Eğitim Dergisi, 225, 201-226.
• AYTAÇ, G. (2002). Edebiyat ve medya kitaptan ekrana edebiyat. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• AYYILDIZ, M, BOZKURT, Ü, CANLI, S. (2006). Okuma kültürü üzerine bir araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 34 (169) , 0-0.
• BAĞCI, H. (2007). Türkçe öğretmeni adaylarının yazılı anlatım derslerine yönelik tutumları ile yazma becerileri üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• BALCI, A. (2009). İlköğretim 8. Sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlık ve ilgileri üzerine bir araştırma (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• BALCI, A., UYAR, Y. ve BÜYÜKİKİZ, K. K. (2012). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıkları, kütüphane kullanma sıklıkları ve okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), 965-985.
• BAŞ, G. (2012). Reading attitudes of high school students: an analysis from different variables. International Journal on New Trends in Education and Their Implications, 3(2), 47 58.
• BAŞARAN, M. ve ATEŞ, S. (2009). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin okumaya ilişkin tutumlarının incelenmesi. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 73-92.
• BATUR, Z., GÜLVEREN, H. VE BEK, H. (2010). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlıkları üzerine bir araştırma: Uşak eğitim fakültesi örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 32-49.
• BOZPOLAT, E. (2010). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlığına ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi – cumhuriyet üniversitesi eğitim fakültesi örneği. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 2(1), 411-428.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni spss uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., KILIÇ ÇAKMAK, E., AKGÜN, Ö. E., KARADENİZ, Ş. ve DEMİREL, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• CAN, R., TÜRKYILMAZ, M. vd. (2010). Ergenlik dönemi öğrencilerinin okuma alışkanlıkları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 1-21.
• CAN, A., DENİZ, E. – ÇEÇEN, M. A. (2016). Ortaokul öğrencilerinin okuma tutumları. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(3), 645-660.
• COHEN, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.) Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• ÇELİK, E. VE KIZILASLAN TUNÇER, B. (2020). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin anne-babalarının okuma tutumları ile Türkçe dersi akademik başarısı arasındaki ilişki. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1094-1114.
• ÇETİNKAYA, Ç. S. (2004). Afyon merkezindeki ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığı (Yüksek Lisans Tezi). Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• ÇETİNKAYA EDİZER, Z. (2014). Türkçe öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlığına ilişkin tutumları ile üst bilişsel okuma stratejilerini kullanım düzeyleri arasındaki ilişki. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 23 (2), 645-658.
• DEMİR, S. (2015). Üniversite öğrencilerinin okuma tutum ve alışkanlıkları üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(4) 2015, 1657-1671.
• DEVECİ, C. (2019). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları ile okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi ve bu sürece ilişkin öğretmen görüşleri (Yüksek Lisans Tezi). Trabzon Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Trabzon.
• DEVRİMCİ, H. (1993). İlkokul 5. sınıf çocuklarında okuma alışkanlığının incelenmesi (Bilim Uzmanlığı Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• DURUALP, E., DURUALP, E. VE ÇİÇEKOĞLU, P. (2013). 6-8. sınıftaki öğrencilerin okumaya ilişkin tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi SBE Dergisi 4(1): 159‐174.
• ERCİK, S. (2016). Aile, okul ve özel dershanelerin seviye belirleme sınavına katılan öğrencilerin akademik başarıları üzerindeki etkileri. (Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Van.
• ERDOĞAN GÜR, D., ve DEMİR, Y. E. (2016). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 85-96.
• FRAENKEL, J. R. ve WALLEN, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education (Sixth edition). Th McGraw: Hill Companies.
• GÖMLEKSİZ, M. N. (2004). Geleceğin öğretmenlerinin kitap okumaya ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi (Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1- 21.
• GÖNEN, M., ÖNCÜ, E. vd. (2004). İlköğretim 5. 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 164, 7-35.
• GÖNGÖR, E. (2009). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlığı ile Türkçe dersi akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• KARAHAN, B. Ü. (2018). Okumaya yönelik tutum ölçeği: Ölçek geliştirme çalışması. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 67-73.
• KARASAR, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• KURULGAN, M. ve ÇEKEROL, S. (2008). Öğrencilerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 237–258.
• KUŞDEMİR, Y. (2019). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 75-86.
• METE, G. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığı üzerine bir araştırma (Malatya ili örneği). Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 43-66.
• ODABAŞ, H., ODABAŞ, Z.Y., ve POLAT, C. (2008). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığı: Ankara üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 9(2), 431-465.
• ÖZBAY, M., BAĞCI, H. VE UYAR, Y. (2008). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 117-136.
• ÖZDEMİR, E. (1983). Okuma sanatı. İstanbul: Varlık Yayınları.
• ÖZDEMİR, S., ŞERBETÇİ, H. N. (2018). İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Okumaya Yönelik Tutumları (Bartın Örneklemi). Elementary Education Online, 2018, 17(4), 2110-2123.
• ÖZTÜRK, S. D. VE AKSOY, E. (2016). İlköğretim öğrencilerinin okuma alışkanlığına ilişkin veli görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 562-591.
• POWELL, R., TAYLOR, M. T. ve MCMİLLAN, D. L. (1984). Chilhood socialization: Its effect on adult library use and adult reading. Library Quarterly, 54 (3), 245-264.
• SALLABAŞ, M. E. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 141–155.
• SANGKAEO, S. (1999). Reading Habit Promotion in ASEAN Libraries. 65. IFLA Council and General Konferansı’nda Sunulan Bildiri. 20 - 28 Ağustos 1999, Bangkok, Tayland. http://www.ifla.org./IV/ifla65/papers/091-114e.htm. (Erişim Tarihi Şubat, 2021).
• SEVMEZ, H. (2009). Türkçe öğretmen adaylarının okuma alışkanlığı ve kütüphane kullanımı üzerine bir inceleme (SÜ eğitim fakültesi örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• STOKMANS, M. J. W. (1999). Reading attitude and its effect on leisure time reading. Poetics, 26, 245-261.
• ŞAHİN TAŞKIN, Ç. ve ESEN AYGÜN, H. (2017). İlkokul öğrencilerinin okuma tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Elementary Education Online, 16(3), 1120-1136.
• TEKŞAN, K. ve ÇİNPOLAT, E. (2018). Öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlığına yönelik tutumları ve konuşma öz yeterlik algıları. Turkish Studies Educational Sciences 13(11), 1219-1236.
• TEMİZKAN, M. ve SALLABAŞ, M. E. (2009). Öğretmen adaylarının okuma ve yazmaya yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(27), 155-176.
• TEPEBAŞILI, F. (1998). Okuma ve metin seçimi sorunu. VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (9-11 Eylül 1998), Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• TEZEL, M., ARSLAN ÇİFTÇİ, H. ve UYANIK, G. (2019). Annelerin okul öncesi dönem çocuklarına kitap okuma ve almaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(3), 741-759.
• YILDIZ, B. (2016). İlkokul öğrencilerinin akademik başarılarının arttırılmasında öğretmen, okul yönetimi ve öğrenci veli görüşlerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• YILMAZ, B. (2004). Öğrencilerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarında ebeveynlerin duyarlılığı. Bilgi Dünyası, 5(2), 115-136.
• YILMAZ, M. ve BENLİ, N. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 281-291.