ÖĞRETMENLERİN ÖĞRETİM PROGRAMINA BAĞLILIKLARINI BELİRLEMEYE YÖNELİK BİR ÖLÇEK GELİŞTİRME ÇALIŞMASI

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 235, 2417 - 2446, 15.08.2022

Cihangir Burul , Erdoğan Tezci

https://doi.org/10.37669/milliegitim.896628

Öz

Öz: Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin öğretim programına bağlılık düzeylerinin belirlenmesinde kullanılabilecek bir ölçek geliştirmektir. Ölçek Balıkesir ilinde görev yapan 338 öğretmenden oluşan çalışma grubuna uygulanmıştır. Önce açımlayıcı faktör analizi (AFA) daha sonra da doğrulayıcı faktör analizleri (DFA) sonucunda ölçeğin 42 madde 7 faktörden meydana geldiği belirlenmiştir. Ölçekte “uyma, süre, uygulamanın kalitesi, program farklılıkları, katılımcıların tepkileri, öğretmen eğitimi ve okul iklimi” boyutları yer almış ve bu faktörlerin açıkladığı toplam varyansın %61.226 olduğu belirlenmiştir. Ölçeğin DFA analiz sonucu yedi boyutlu model için uyum indeks değerleri (χ²= 1422.96, sd=793, χ²/sd=1.79, p=0.00, RMSEA=.049, SRMR=.05, GFI=.83, CFI=.96, NNFI= .96, NFI=.92 ) olarak bulunmuştur. Ölçeğin Cronbach alfa güvenirlik katsayısı da .91 olarak belirlenmiştir. Ölçeğin gerek geneline gerekse alt boyutlara yönelik güvenirlik analizi sonuçlarının yeterli ve iyi bir düzeyi yansıttığı söylenebilir. Yapılan analizler sonucunda geçerli ve güvenilir likert tipinde bir ölçek geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğrulayıcı faktör analizi, Açımlayıcı faktör analizi, Öğretim programı, Öğretim programına bağlılık

Kaynakça

• Aroian, K. ve Norris, A. (2005). Confirmatory factor analysis. In Barbara Munro (Ed.), Statistical methods for health care research (p. 351-376). Lippincott Williams & Wilkins.
• Balıkçı, Ç., Tüysüz, C., İnel-Ekici, D. ve Taşdere, A. (2021). 3. sınıf fen bilimleri dersi öğretim programının bağlam-girdi-süreç-ürün (CIPP) modeline dayalı öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(229), 523–544.
• Bektaş, F. ve Nalçacı, A. (2013). Okul iklimi ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(13), 1–13.
• Bentler, P. M. ve Bonett, D. G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88(3), 588–606.
• Bıçak, N. ve Alver, M. (2018). 2018 Türkçe dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(4), 2480–2501.
• Bond, G. R., Evans, L., Salyers, M. P., William, J. ve Kim, H.-W. (2000). Measurement of fidelity in psychiatric rehabilitation. Mental Health Services Research, 2(2), 75-87.
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. The Guilford Press.
• Bümen, N. T., Çakar, E. ve Yıldız, D. G. (2014). Türkiye’de öğretim programına bağlılık ve bağlılığı etkileyen etkenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 203-228.
• Büyükkaragöz, S. ve Çivi, C. (1999). Genel öğretim metotları (10. Baskı). Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Campbell, D. T. ve Fiske, D. W. (1959). Convergent and discriminant validation by the multitrait-multimethod matrix. Psychological Bulletin, 56(2), 81-105.
• Can, N. (2004). Öğretmenlerin geliştirilmesi ve etkili öğretmen davranışları. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 103-119.
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (2.Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cantrell, S. C., Almasi, J. F., Carter, J. C. ve Rintamaa, M. (2013). Reading intervention in middle and high schools: Implementation fidelity, teacher efficacy and student achievement. Reading Psychology, 34(1), 26-58.
• Carroll, C., Patterson, M., Wood, S., Booth, A., Rıck, J. ve Balaın, S. (2007). A conceptual framework for implementation fidelity. Implementation Science, 2, 1-9.
• Century, J., Rudnick, M.ve Freeman, C. (2010). A framework for measuring fidelity of implementation: A foundation for shared language and accumulation of knowledge. American Journal of Evaluation, 3, 199-218.
• Coşkun, E. (2005). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğretmen ve öğrencilerinin yeni Türkçe dersi öğretim programıyla ilgili görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5(2), 421-476.
• Çiçek-Sağlam, A. ve Aydoğmuş, M. (2016). Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin eğitim sistemlerinin denetim yapıları karşılaştırıldığında Türkiye eğitim sisteminin denetimi ne durumdadır? Uşak Üniversitesi Sosyal Blimler Dergisi, 9(1), 17-38.
• Çiftçi, O. ve Tatar, E. (2015). Güncellenen ortaöğretim matematik öğretim programı hakkında öğretmen görüşleri. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 6(2), 285-298.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dane, A. V. ve Schneider, B. H. (1998). Program integrity in primary and early secondary prevention: Are implementation effects out of control? Clinical Psychology Review, 18(1), 23-45.
• Davis, D. (2014). Fidelity of implementation, teacher perspectives and child outcomes of a literacy intervention in a head start program: A mixed methods study [Unpublished doctoral thesis]. University of Nebraska-Lincoln, Nebraska.
• Deng, L. ve Chan, W. (2016). Testing the difference between reliability coefficients alpha and omega. Educational and Psychological Measurement, 77(2), 185–203.
• Dhillon, S., Darrow, C. ve Meyers, C. V. (2015). Implementation fidelity in education research: Designer and evaluator considerations. In Coby V. Meyers & W. Christopher Brandt (Eds.), Introduction to implementation fidelity (p. 8-22). Routledge.
• Dikbayır, A. ve Bümen, N. (2016). Dokuzuncu sınıf matematik dersi öğretim programına bağlılığın incelenmesi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 6(11), 17-38.
• Dilekli, Y. ve Tezci, E. (2016). The relationship among teachers’ classroom practices for teaching thinking skills, teachers’ self-efficacy towards teaching thinking skills and teachers’ teaching styles. Thinking Skills and Creativity, 21, 144-151.
• Döş, B., Bay, E., Kahramanoğlu, R. ve Turan-Özpolat, E. (2017). Programa bağlılığı etkileyen faktörlerin analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0 (43) , 110-137.
• Dusenbury, L., Brannigan, R., Falco, M. ve Hansen, W. B. (2003). A review of research on fidelity of implementation: Implications for drug abuse prevention in school settings. Health Education Research, 18(2), 237-256.
• Erden, M. (1998). Eğitimde program değerlendirme (3.Baskı). Anı Yayıncılık.
• Farrell, P. J., Salibian-Barrera, M. ve Naczk, K. (2007). On tests for multivariate normality and associated simulation studies. Journal of Statistical Computation and Simulation, 77(12), 1065-1080.
• Fornell, C. ve Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Fullan, M. ve Pomfret, A. (1977). Research on curriculum and instruction implementation. Review of Educational Research, 47(1), 335-397.
• Gerstner, J. J. ve Finney, S. J. (2013). Measuring the implementation fidelity of student affairs programs: A critical component of the outcomes assessment cycle. Research & Practice in Assessment, 8, 15-28.
• Gouveia, V. V. ve Soares, A. K. S. (2015). Calculadoras de validade de construto (CVC)[Construct Validity Calculators (CVC)]. http://akssoares. com/psicometria/calculadora-vme-e-cc.
• Gökçe, F. ve Kahraman, P. (2010). Etkili okulun bileşenleri: Bursa ili örneği. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), ss. 173-206.
• Gömleksiz, M. N. (2005). Yeni ilköğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5(2), 371-384.
• Güneş, G. ve Baki, A. (2011). Dördüncü sınıf matematik dersi öğretim programının uygulanmasından yansımalar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 192-205.
• Hasson, H. (2010). Systematic evaluation of implementation fidelity of complex interventions in health and social care. Implementation Science, 5(67), 1-9.
• Hayes, A. F. ve Coutts, J. J. (2020). Use omega rather than cronbach’s alpha for estimating reliability. But… Communication Methods and Measures, 14(3), 1-24.
• Hill, J. N., Snelgrove-Clarke, E. ve Slaughter, S. E. (2015). Assessing the extent and quality of documentation of fidelity to the implementation strategy: A proposed scoring mechanism. Implementation Science, 10(1), 17.
• Hu, L.ve Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit ındexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6 (1), 1-55.
• Johnson, F. S., Mellard, D. F., Fuchs, D. ve Mcknight, M. (2006). Response to Intervention: How to Do It. National Research Center on Learning Disabilities, Lawrence, K.S.
• Karagöz, Y. (2019). SPSS, AMOS, META uygulamalı istatistiksel analizler (2. basım). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi “Kavramlar ilkeler teknikler”. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Keith, R. E., Hopp, F. P., Subramanian, U., Wiitala, W. ve Lowery, J. C. (2010). Fidelity of implementation: Development and testing of a measure. Implementation Science, 5(99), 1-11.
• Kovaleski, J. F., Gickling, E. E., Morrow, H. ve Swank, P. R. (1999). High versus low implementation of instructional support teams: A Case for Maintaining Program Fidelity. Remedial and Special Education, 20(3), 170-183.
• Lynch, S. J. (2007, April). A model for fidelity of implementation in a study of a science curriculum unit: Evaluation based on program theory. Paper presented at the Annual Meeting of the National Association for Research in Science Teaching, New Orleans, LA.
• Mardia, K. V. (1970). Measures of multivariate skewness and kurtosis with applications. Biometrika, 57(3), 519-530.
• Marsh, C. J. ve Willis, G. (2007). Curriculum: Alternative approaches, ongoing issues (4th Ed.), Merrill / Prentice Hall.
• Mcdonald, R. P. (1999). Test theory: A unified treatment. Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Mehmeti, F. ve Tezci, E. (2018). Kosova'da altıncı sınıf teknoloji dersi öğretim programının değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 13(11), 933-960.
• Mihalic, S. (2004). The importance of implementation fidelity. Emotional & Behavioral Disorders in Youth, 4, 83-86 and 99-105.
• Mowbray, C. T., Holter, M. C., Teague, G. B. ve Bybee, D. (2003). Fidelity criteria: Development, measurement and validation. American Journal of Evaluation, 24(3), 315-340.
• Nelson, M. C., Cordray, D. S., Hulleman, C. S., Darrow, C. L. ve Sommer, E. C. (2012). A procedure for assessing intervention fidelity in experiments testing educational and behavioral interventions. The Journal of Behavioral Health Services & Research, 39(4), 374-396.
• Ocak, G. ve Olur, B. (2019). The development of the curriculum fidelity scale. International Journal of Academic Research in Progressive Education and Development, 8(4), 185-200.
• O’Donnell, C. L. (2008). Defining, conceptualizing and measuring fidelity of implementation and its relationship to outcomes in K-12 curriculum intervention research. Review of Educational Research, 78(1), 33-84.
• Özdemir, S. M. (2009). Eğitimde program değerlendirme ve Türkiye’de eğitim programlarını değerlendirme çalışmalarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 126-149.
• Özdemir, S. M. (2012). Eğitim programı kavramına ilişkin öğretmen adaylarının metaforik algıları. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(3), 369-393.
• Peters, G. Y. (2014). The alpha and the omega of scale reliability and validity: Why and how to abandon Cronbach’s Alpha and the route towards more comprehensive assessment of scale quality. European Health Psychologist, 16(2), 56-69.
• Peterson, R. (2000). A meta-analysis of variance accounted for and factor loadings in exploratory factor analysis. Marketing Letters, 11, 261-275.
• Polatcan, M. ve Cansoy, R. (2018). Türkiye’de etkili okul araştırmaları: Ampirik araştırmaların analizi. Sakarya University Journal of Education, 8(3), 8-24.
• Raykov, T. (1997). Estimation of composite reliability for congeneric measures. Applied Psychological Measurement, 21(2), 173-184.
• Revelle, W. ve Zinbarg, R. E. (2009). Coefficients alpha, beta, omega, and the GLB: Comments on sijtsma. Psychometrika, 74(1), 145–154.
• Sammons, P. ve Bakkum, L. (2011). Effective schools, equity and teacher effectiveness: A review to the literature “Escuelas eficaces, equidad y eficacia docente: Una revision de la literatura”. Profesorado Revista de Curriculum y Formacion del Profesorado, 15(3), 9–26.
• Sanchez, V., Steckler, A., Nitirat, P., Hallfors, D., Cho, H. ve Brodish, P. (2007). Fidelity of implementation in a treatment effectiveness trial of reconnecting youth. Health Education Research, 22(1), 95-107.
• Saraçlı, S. (2011). Faktör analizinde yer alan döndürme metotlarının karşılaştırılmalı incelenmesi üzerine bir uygulama. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(3), 22-26.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. ve Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Songer, N. B. ve Gotwals, A. W. (2005, April). Fidelity of implementation in three sequential curricular units. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, Montreal, Canada.
• Şahin, H. (2006). Eğitim programı geliştirme sürecinde önemli bir aşama: İhtiyaç belirleme. Tıp Eğitimi Dünyası, 22(22), 1-9.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Seçkin Yayınları.
• Şenel, T. ve Buluç, B. (2016). İlkokullarda okul iklimi ile okul etkililiği arasındaki ilişki. TÜBAV Bilim, 9(4), 1-12.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th Ed.), Allyn & Bacon/Pearson Education.
• Tezci, E. (2016). Öğretmenlerin BİT entegrasyon yaklaşımlarının ölçülmesine yönelik ölçek geliştirme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 975-992.
• Tezci, E., Dilekli, Y., Yıldırım, S., Kervan, S. ve Mehmeti, F. (2017). Öğretmen adaylarının sahip olduğu öğretim anlayışları üzerine bir analiz. Education Sciences, 12(4), 163-176.
• Vartuli, S. ve Rohs, J. (2009). Assurance of outcome evaluation: Curriculum fidelity. Journal of Research in Childhood Education, 23(4), 502-512.
• Yalçın, A. (2019). Okullardaki Stratejik Planlamanın Okul Etkililiği Üzerindeki Etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Yaşaroğlu, C. ve Manav, F. (2015). Öğretim programına bağlılık ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 247-258.
• Zengin, M. (2010). Yeni ilköğretim DKAB öğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12(22), 121-160.
• Zinbarg, R. E., Yovel, I., Revelle, W. ve Mcdonald, R. P. (2006). Estimating generalizability to a latent variable common to all of a scale’s indicators: A comparison of estimators for ωh”. Applied Psychological Measurement, 30(2), 121–144.
• Zinbarg, R. E., Revelle, W. ve Yovel, I. (2007). Estimating ωh for structures containing two group factors: Perils and prospects. Applied Psychological Measurement, 31(2), 135–157.