ÖZEL YETENEKLİ ÖĞRENCİLERDE DUYGUSAL ZEKÂNIN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 235, 1901 - 1916, 15.08.2022

Hasan Akdeniz Gülgün Alpan

https://doi.org/10.37669/milliegitim.910546

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, özel yetenekli öğrencilerin duygusal zekâ düzeylerini cinsiyet ve yetenek alanı değişkenlerine göre incelemektir. Araştırma nicel çalışma modelinde tarama desenine göre yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu 2019-2020 eğitim öğretim yılında Ankara ve Eskişehir ilinde bulunan Bilim ve Sanat Merkezlerine kayıtlı 110 (%53) kız ve 98 (%47) erkek olmak üzere özel yetenekli 208 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrencilerin 75’i (%36) genel zihinsel yetenek alanına, 68’i (%33) müzik yetenek alanına ve 65’i (%31) görsel sanatlar yetenek alanına kayıtlıdır. Araştırma verileri “Bar-On Duygusal Zekâ Ölçeği (Çocuk ve Ergen Formu)” ile toplanmıştır. Veriler t-testi, Tek Yönlü Varyans Analizi ve betimsel istatistikler kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizi sonucunda, öğrencilerin toplam duygusal zekâ puanlarının ve bireyler arası, uyum ve genel ruh durumu alt boyutu puanlarının yüksek düzeyde; birey içi ve stres yönetimi puanlarının orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin toplam duygusal zekâ puanları ile birey içi, bireyler arası, stres yönetimi, uyum ve genel ruh durumu alt boyutu puanları yetenek alanlarına ve cinsiyetlerine göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemiştir.

Anahtar Kelimeler

bilim ve sanat merkezi, özel yetenekli öğrenci, duygusal zeka

Kaynakça

• AKKAN, E. (2010). Orta öğretimdeki̇ üstün yetenekli öğrencilerin duygusal zekâ ve yaratıcılık düzeylerinin yaşam doyumlarını yordama gücü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• AL-HAMDAN, N. S., AL-JASİM, F. A. ve ABDULLAH, A. M. (2017). Assessing the emotional intelligence of gifted and talented adolescent students in the Kingdom of Bahrain. Roeper Review, 39(2), 132-142. 10.1080/02783193.2017.1289462
• ATAMAN, A. (2004). Üstün yetenekli/zekâlı çocuk ile yaşamak. 1.Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi. Üstün Yetenekli Çocuklar Makaleler Kitabı. Çocuk Vakfı.
• AURORA-ADİNA, I. (2011). Assessing the social-emotional skills in Romanian teenagers. Procedia Social and Behavioral Sciences, 30, 876-882. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.10.170
• BAR-ON, R. ve PARKER, J. D. (2000). Bar-On Emotional Quotient Inventory: Youth Version (BarOn EQ-i:YV), Technical Manual.
• BAR-ON, R. (2004). Bar-On emotional quotient inventory (EQ-i): Rationale, description, and summary of psychometric properties. In G. Geher (Ed.), Measuring emotional intelligence: common ground and controversy. NY: Nova Science.
• BAR-ON, R., HANDLEY, R. ve FUND, S. (2013). The Impact of Emotional Intelligence on Performance. in Linking Emotional Intelligence and Performance at Work: Current Research Evidence With Individuals and Groups. Psychology Press. https://doi.org/10.4324/9780203763896
• BHARWANEY, G., BAR-ON, R. ve MacKİNLAY, A. (2007). EQ and the Bottom Line: Emotional Intelligence Increases Individual Occupational Performance, Leadership and Organisational Productivity. Ei World.
• BRACKETT, M. A. ve SALOVEY, P. (2006). Measuring emotional intelligence with the Mayer-Salovery-Caruso Emotional Intelligence Test (MSCEIT). Psicothema.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., ÇAKMAK, E. K., AKGÜN, Ö. E., KARADENİZ, Ş. ve DEMİREL, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• CATTELL, R. B. (1963). Theory of fluid and crystallized intelligence: A critical experiment. Journal of Educational Psychology, 54, 1-22.
• CİARROCHİ, J. V., CHAN, A. Y. C. ve CAPUTİ, P. (2000). A critical evaluation of the emotional intelligence concept. Personality and Individual Differences, 28, 539-561.
• COHEN, J. (1988). Statistical power for the social sciences. Hillsdale, NJ: Laurence Erlbaum and Associates.
• CRESWELL, J. W. (2012). Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. Boston, MA: Pearson.
• ÇİTİL, M. ve ATAMAN, A. (2018). İlköğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilerin davranışsal özelliklerinin eğitim ortamlarına yansıması ve ortaya çıkabilecek sorunlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 185-231.
• DABROWSKİ, K. (1964). Positive disintegration. Boston: Little, Brown
• DE HARO, J. M. ve CASTEJON, J. L. (2014). Perceived emotional intelligence, general intelligence and early professional success: Predictive and incremental validity. Anales de Psicología, 30(2), 490-498.
• DELİSLE, J. ve GALBRAİTH, J. (2002). When gifted kids don't have all the answers: How to meet their social and emotional needs. N/A.
• DERKSEN, J., KRAMER, I. ve KATZKO, M. (2002). Does a self-report measure for emotional intelligence assess something different than general intelligence? Personality and Individual Differences, 32, 37-48.
• Di FABİO, A., PALAZZESCHİ, L. ve BAR-ON, R. (2012). The role of personality traits, core self-evaluation, and emotional intelligence in career decision-making difficulties. Journal of Employment Counseling, 49(3), 118-129. https://doi.org/10.1002/j.2161-1920.2012.00012.x
• DWECK, C. (2006). Mindset: The new psychology of success. New York: Random House.
• ENÇ, M. (2005). Üstün beyin gücü. Ankara: Gündüz Eğitim.
• ERKUŞ, A. (2016). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-I. Ankara: Pegem Akademi.
• FELDMAN, D. H. (1986). Nature’s gambit: Child prodigies and the development of human potential. New York, NY: Basic Books.
• FOWLER, F. J. (2009). Applied social research methods: Survey research methods. Thousand Oaks, CA: SAGE.
• GAGNE, R. M. (1985). The conditions of learning. New York: Holt, Rinehart & Winston.
• GAGNÉ, F. (2004). Transforming gifts into talents: The DMGT as a developmental theory. High Ability Studies, 15(2), 119-147. 10.1080/1359813042000314682.
• GARDNER, H. (1999). Intelligence reframed: Multiple intelligences for the 21st century. NY: Basic, New York.
• GARDNER, H. ve MORAN, S. (2006). The Science of multiple ıntelligences theory: A response to lynn waterhouse. Educational Psychologist 41(4), 227-232. 10.1207/s15326985ep4104_2.
• GARDNER, H. (2013). Frequently asked questions: Multiple intelligences and related educational_topics. https://howardgardner01.files.wordpress.com/2012/06/faq_march2013.pdf’den ulaşılmıştır.
• GOLEMAN, D. (1995). Emotional intelligence: Why it can matter more than IQ. New York: Bantam Books.
• GÖÇET TEKİN, E. (2014). üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi olma duygusal zeka ve sosyal iyi olma düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• GÜRBÜZ, S. ve ŞAHİN, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• GÜVEN, M. ve ÇIRAY ÖZKARA, F. (2016). Ortaokul 7.sinif öğrencı̇lerı̇nı̇n duygusal zekâ düzeylerı̇ ve duygusal zekâya ı̇lı̇şkı̇n görüşlerı̇. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 1247–1257.
• HELLER K. A. ve ZIEGLER, A. (2000). Conceptions of giftedness from a meta-theoretical perspective. In K. A. Heller, F. J. Monks, R. J. Sternberg, R. F. Subotnik (Eds.), The international handbook of giftedness and talent. Oxford, UK: Elsevier Science.
• JAFRİ, M. H. (2020). Moderating Role of Emotional Intelligence on Personality-Employee Creativity Relationship. Management and Labour Studies, 45(1), 15-30. https://doi.org/10.1177/0258042x19890243
• KARABULUT, A. (2012). Duygusal zekâ: Baron ölçeği̇ uyarlaması. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• KARASAR, N. (2019). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• KIRIŞ, G. (2015). Üstün yeteneklilerde duygusal zekânın öğretmenler tarafından fark edilme düzeyi. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Amasya.
• KIZILTEPE, Z. (2004). Ögretişim: Eğitim Psikolojisine Çağdaş Bir Yaklaşım. İstanbul: Ofset.
• KÖKSAL, A. (2007). Üstün zekâlı çocuklarda duygusal zekâyı geliştirmeye dönük program geliştirme çalışması. Yayınlanmamış Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• LEANA, M. Z. ve KÖKSAL, A. (2007). Üstün ve normal zihin düzeyindeki öğrencilerin IQ ve EQ’ları arasındaki ilişki. International Symposium Emotional Intellgince and Communication VI, 1, 140-151.
• MARLAND, S. P. (1972). Education of Gifted and Talented. Washington D.C. : US Office of Education.
• MAVRUK ÖZBİÇER, S. (2018). Duygusal zekâ geliştirme programının ergenlerin duygusal zekâ ve yaşam doyumu düzeylerine etkisi: Deneysel bir çalışma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
• MAYER, J. D. ve SALOVEY, P. (1993). The intelligence of emotional intelligence. Intelligence, 17(4), 433-442. https://doi.org/10.1016/0160-2896(93)90010-3.
• MAYER, J. D., SALOVEY, P., CARUSO, D. R. ve SİTARENİOS, G. (2001). Emotional intelligence as a standard intelligence. Emotion, 1(3), 232-242. https://doi.org/10.1037/1528-3542.1.3.232
• MEB (2019a). Bilim ve sanat merkezleri yönergesi. https://orgm.meb.gov.tr/www/mevzuat/icerik/608 adresinden erişilmiştir.
• MEB (2019b). 2019-2020 bilim ve sanat merkezleri öğrenci tanılama ve yerleştirme kılavuzu. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_11/15173608_TanYlama_KYlavuzu__YeYitek_Ekli_2.pdf sayfasından erişilmiştir.
• MEB (2020). Milli Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim 2019-2020. https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_09/04144812_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2019_2020.pdf adresinden erişilmiştir.
• NOWACK, K. (2011). Leadership, emotional intelligence and employee engagement : Creating a psychologically healthy workplace. Envisia Learning.
• ÖZDEN, B. (2015). Yönetim bilimi açısından üstün yetenekli çocukların duygusal zeka düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• PETRİDES, K. V., FREDERİCKSON, N. ve FURNHAM, A. (2004). The role of emotional intelligence in academic performance and deviant behaviour at scholl. Personality and Individual Differences, 36(2), 277-293.
• ROVNAK, A. (2007). A psychometric investigation of the emotional quotient inventory in adolescents: A construct validatıon and estimate of stability. Yayımlanmamış Doktora Tezi, The Graduate Faculty of The University of Akron.
• SAK, U. (2009).Üstün yetenekliler eğitim programları. Ankara: MAYA.
• SAK, U. (2012). Üstün zekâlılar özellikleri tanılanmaları eğitimleri. Ankara: MAYA.
• SAK, U. (2016). Yaratıcılık gelişimi ve geliştirilmesi. Ankara: Vize.
• SALOVEY, P. ve GREWAL, D. (2005). The science of emotional intelligence. Current Directions in Psychological Science, 14(6), 281-285. https://doi.org/10.1111/j.0963-7214.2005.00381.x.
• SCHWEAN, V. L., SAKLOFSKE, D. H., WİDDİFİELD-KONKİN, L., PARKER, J. D. A., KLOOSTERMAN, P. (2006). Emotional intelligence and gifted children. E-Journal of Applied Psychology: Emotional Intelligence, 2(2), 30-37.
• SIMONTON, D. K. (1999). Talent and its development: An emergenic and epigenetic model. Psychological Review, 106, 435-457.
• SINGH, Y. ve SHARMA, R. (2012). Relationship between general intelligence, emotional intelligence, stress levels and stress reactivity. Ann Neurosci, 19(3), 107-111. doi:10.5214/ans.0972.7531.190304.
• SPEARMAN, C. (1904). General intelligence objectively determined and measured. American Journal of Psychology, 15, 201-293.
• STERNBERG, R. J. ve ZHANG, L. (1995). What do we mean by giftedness? A pentagonal implicit theory. Gifted Child Quarterly, 39(2), 88-94.
• STERNBERG, R. J. (1997). Successful intelligence. New York, NY: Plume.
• STERNBERG, R. J. (2006). The nature of creativity. Creativity Research Journal, 18(1), 87–98.
• ŞAHİN, F., ÖZER, E. ve DENİZ, M. E. (2016). Duygusal zekanın alana özgü yaratıcılığı yordama düzeyi: üstün zekalı öğrenciler üzerinde bir inceleme. Eğitim ve Bilim, 41 (183), 181-197
• TANNENBAUM, A. J. (1983). Gifted children: Psychological and educational perspectives. New York: Macmillan.
• TEKİN BENDER, M. (2006). Resim iş eğitimi öğrencilerinde duygusal zekâ ve yaratıcılık ilişkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• THORNDIKE, E. L. (1920). Intelligence and its uses. Harper's Magazine, 140, 227-235.
• THURSTONE, L. L. (1938). Primary mental abilities. Chicago: University of Chicago.
• TRİNİDAD, D. R. ve JOHNSON, C. A. (2002). The Association between emotional intelligence and early adolescent tobacco and alcohol use. Personality and Individual Differences, 32, 95–105.
• TRİNİDAD, D. R., UNGER, J. B., CHOU, C. P. ve ANDERSON JOHNSON, C. (2004). The protective association of emotional ıntelligence with psychosocial smoking risk factors for adolescents. Personality and Individual Differences, 36, 945–54.
• YAKMACI-GÜZEL, B. (2002). Üstün yeteneklilerin belirlenmesinde yardımcı yeni bir yaklaşım: Dabrowski’nin aşırı duyarlılık alanları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.