Hayat Boyu Öğrenmeye Katılımın Yaygın Eğitim Kursları Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 239, 2335 - 2356, 13.09.2023

Birsen Karakuş Yıldız Ali Taş

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1130974

Öz

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunuyla örgün ve yaygın eğitim şeklinde teşkilatlanan Türk eğitim sisteminde, örgün eğitim dışında kalan ve eğitime erişemeyen bireylere fırsat eşitliği temelinde çağın gerektirdiği yaşam becerilerini kazandırmak amacıyla çok sayıda yaygın eğitim faaliyeti düzenlenmektedir. Özellikle hızlı bir küresel değişim gösteren 21.yüzyıl bilgi çağında, hızla değişen bilgiye ve bu bilgileri beceri haline getiren bireylere duyulan ihtiyaç, örgün eğitimin belli bir mekâna, zamana ve yaşa sınırladığı eğitimin, yaygın eğitim aracılığıyla tüm yaşam boyu devam eden sürekli eğitime dönüştürülmesini daha da önemli hale getirmiştir. Bu doğrultuda dünyadaki gelişmelere paralel şekilde Türkiye’de de hayat boyu öğrenme çatısı altında yaygın eğitim faaliyetlerinin artması ve ilgili faaliyetlere katılımın azami seviyeye çıkarılması yönünde politikalar geliştirilmektedir. İlgili politikalar ve gelişmeler çerçevesinde bu çalışmada, yaygın eğitime yönelik açılan kursların; kurs ve kursiyer sayıları ile kurs türü değişkenleri açısından incelenmesi, bu kapsamda kurslara ve dolayısıyla hayat boyu öğrenmeye katılımın arttırılmasına yönelik önerilerde bulunulması amaçlanmaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır ve 2016-2020 yılları arasında yayınlanan Hayat Boyu Öğrenme İzleme ve Değerlendirme Raporundaki veriler değerlendirmeye alınmıştır. Araştırma sonucunda yaygın eğitim kurs ve kursiyer sayılarının artış gösterdiği ancak hayat boyu öğrenmeye katılım oranında henüz istenilen seviyeye ulaşılmadığı belirlenmiştir. Bu doğrultuda yaygın eğitim kurslarının zaman açısından daha esnek hale getirilmesi, bazı yaş gruplarına yönelik farklı kurslar açılması, kursiyerlerin maddi (materyal desteği sağlanması vs) ve manevi açıdan (psikolojik rahatlama vs ) desteklenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

hayat boyu öğrenme, yaygın eğitim, halk eğitimi, yaygın eğitim kursları

Kaynakça

• Akın, M., (2016). Kadınlarda yoksulluğun görünümü ve yaşam boyu öğrenme etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın
• Aksoy, M. (2013). Kavram olarak hayat boyu öğrenme ve hayat boyu öğrenmenin Avrupa Birliği serüveni. Bilig, (64), 23-48.
• Akyol, B., Başaran, R. & Yeşilbaş, Y. (2018). Halk eğitim merkezlerine devam eden kursiyerlerin yaşam doyum düzeyleri ve yaşam boyu öğrenme eğilimleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (48), 301-324.
• Akyürek, M. İ. (2020). Uzaktan eğitim: bir alanyazın taraması. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 1-9.
• Berberoğlu, B. (2010). Yaşam boyu öğrenme ile bilgi ve iletişim teknolojileri açısından Türkiye’nin Avrupa Birliği’ndeki konumu. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi. 5(2). 113-117.
• Çankaya, N. (2019). Halk eğitim merkezlerinde eğitim alan yetişkinlerin motivasyonuna etki eden unsurların incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli
• Çatal, T. (2019). Geçmişten günümüze Türkiye'de yaşam boyu öğrenme. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Dolanbay, T. (2014). Hayat boyu öğrenme sürecinde halk eğitimi merkezlerinin yaşadığı yönetsel sorunlar ve çözüm önerileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bartın.
• Elüstü, A. (2007). Yetişkinlerin eğitim ihtiyaçları ve halk eğitimi ile ilgili farkındalık düzeylerinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• European Union, (2021). Adult participation in learning in a mild decline. Erişim Adresi: https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/ddn-20210702-1 Erişim Tarihi: 20/04/2022
• Fischer, G. (2000). Lifelong Learning—More Than Training. Journal of Interactive Learning Research, 11(3), 265-294. Charlottesville, VA: Association for the Advancement of Computing in Education (AACE).
• Geray, C. (2002). Halk eğitimi. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Kaplan, A. (2016). Lifelong learning: conclusions from a literature review. International Online Journal of Primary Education (IOJPE) ISSN: 1300-915X, 5(2).
• Karabacak, S. (2019). 2019 yılında dünyada ve Türkiye’de hayat boyu öğrenme. Eğitime Bakış, 52. Erişim Adresi:https://www.egitimebakis.org/2019-yilinda-dunyada-ve-turkiyede-hayat-boyu-ogrenme/ Erişim Tarihi: 20/04/2022
• Karabacak, S. (2021). Türkiye’de hayat boyu öğrenmenin kurumsallaşması ve hayat boyu öğrenme strateji belgesi. M. Sarıtepeci ve H. Yıldız Durak (Ed.) Dijital çağda hayat boyu öğrenme (1.Baskı) içinde (s.107-126). Ankara: PEGEM Yayınları.
• Kaya, E. (2015). Türkiye’de halk eğitim merkezleri. International Journal of Science Culture and Sport, 3 (11), 268
• Kaya, H.E. ve Altan, B. (2020). Halk eğitimi merkezi kurslarına katılan kadın yetişkinlerde öğrenme süreçlerinin ev içi ücretsiz emek üzerinden değerlendirilmesi. Uluslararası Beşerî Bilimler Ve Eğitim Dergisi (IJHE), 6(13), 85 – 117.
• Kılıç, Ç. (2012). Yetişkin eğitimi programlarının planlama süreci açısından ‘benim ailem’ kurs programının değerlendirilmesi. (Doktora tezi) Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kıran, İ. (2008). Yaşam boyu eğitimin sağlanmasında halk eğitimi merkezlerinin değerlendirilmesi: Yüreğir halk eğitimi merkezi örneği (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kurt, İ. (2000). Yetişkin eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Millî Eğitim Bakanlığı hayat boyu öğrenme kurumları yönetmeliği. Erişim Adresi: http://hbogm.meb.gov.tr/www/milli-egitim-bakanligi-hayat-boyu-ogrenme-kurumlari-yonetmeligi-yayimlandi/icerik/789 Erişim Tarihi: 11.11.2021
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2021a). Yaygın eğitim. Erişim Adresi: https://meslegimhayatim.meb.gov.tr/egitim/yaygin-egitim Erişim Tarihi: 09/11/2021
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2021b). e-Yaygın kurs programları. Erişim Adresi: https://e-yaygin.meb.gov.tr/login.aspx Erişim Tarihi: 15/12/2021
• Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü. (2017). 2016 İzleme ve değerlendirme raporu. Erişim Adresi: http://hbogm.meb.gov.tr/dosyalar/izlemedegerlendirmerapor/2016/mobile/index.html Erişim Tarihi: 10/11/2021
• Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü. (2018). 2017 İzleme ve değerlendirme raporu. Erişim Adresi: http://hbogm.meb.gov.tr/dosyalar/izlemedegerlendirmerapor/2017/mobile/index.html#p=1 Erişim Tarihi: 10/11/2021
• Milli Eğitim bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü. (2018). Milli Eğitim Bakanlığı hayat boyu öğrenme kurumları yönetmeliği. Erişim Adresi: https://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_04/11093946_MEB_HBO_KURUMLARI_YYNETMELYYY.pdf Erişim Tarihi: 13/11/2021
• Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü. (2019). 2018 İzleme ve değerlendirme raporu. Erişim Adresi: http://hbogm.meb.gov.tr/dosyalar/izlemedegerlendirmerapor/2018/mobile/index.html Erişim Tarihi: 13/11/2021
• Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü. (2020). 2019 İzleme ve değerlendirme raporu. Erişim Adresi: http://hbogm.meb.gov.tr/dosyalar/izlemedegerlendirmerapor/2019/mobile/index.html Erişim Tarihi: 20/11/2021
• Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü. (2021). 2020 İzleme ve değerlendirme raporu. Erişim Adresi: https://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_08/05112450_2020-RAPOR-2020_rp_duzeltme-2.8.2021-yayYnlanan.pdf Erişim Tarihi: 10/11/2021
• Moore, R. L. (2020). Developing lifelong learning with heutagogy: contexts, critiques, and challenges. Distance Education, 41(3), 381–401. doi:10.1080/01587919.2020.1766949
• Nazlı, K. ve Özer, N. (2021). Yöneticilerinin gözünden halk eğitimi merkezlerinde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (2), 1421-1451. doi: 10.17679/inuefd.979837
• Öner, A. (2014). Hayat boyu eğitimin sağlanmasında halk eğitim merkezlerinin değerlendirilmesi: Yenişehir halk eğitimi merkezi örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Toros Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin
• Örs, M. ve Kaya, H.E. (2021). Yaşamboyu öğrenme bakış açısından toplumsal cinsiyet eşitliği ve sosyal adalet, Trakya Eğitim Dergisi, 11(3), 1703-1716
• Özengi, M. (2017). Halk Eğitimi Merkezlerinin Kursiyer Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi: Amasra Halk Eğitimi Merkezi Örneği. Yüksek lisans tezi, T.C. Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Özoğul, S. (2003). Halk eğitim merkezlerinde uygulanan genel kültür programlarında model oluşturmaya yönelik bir çalışma: Beşiktaş halk eğitim merkezi örneği (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• Sabancı, A. ve Rodoplu, D. E. (2013). Halk eğitimi merkezlerinin denetiminde karşılaşılan sorunlar. E-International Journal of Educational Research, 4(2), 61-77, Erişim Adresi: www.eijer.com/ijer/index.php/files.article/view/424/129 Erişim Tarihi: 12/11/2021
• Samancı, O. ve Mazlumoğlu, M. (2019). Halk Eğitim Merkezlerinde Çalışan Öğretmen Ve Yöneticilerin Yetişkin Eğitimine İlişkin Görüşler. The Journal of Academic Social Science Studies, 84.
• Selçuk, M. (2017). Halk eğitimi merkezlerinin karşılaştığı sorunlar. (Tezsiz Yüksek Lisans Tezi) Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Sert, N. (2017). Sosyalleşme Amacıyla Yetişkin Eğitimi Etkinliklerine Katılım. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara Şirin, A. (2008). Halk eğitim merkezlerinin mesleki eğitim bağlamında yetişkin eğitiminin yeri ve önemi. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı.(2021). Kalkınma planları. Erişim Adresi: https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/ Erişim Tarihi: 20/12/2021
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2021). Okuryazarlık ve cinsiyete göre nüfus, 2020 https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=egitim-kultur-spor-ve-turizm 105&dil=1
• Türkoğlu, A. & Uça, S. (2011). Türkiye’de halk eğitimi: tarihsel gelişimi, sorunları ve çözüm önerileri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 48-62.
• Urhan, N. (2020). Hayat boyu öğrenme: Avrupa Birliği ve Türkiye karşılaştırması. Çalışma İlişkileri Dergisi.1,18-45
• Yaman Şipal, Ö. (2020). Hayat Boyu Öğrenme Kurumu Olan Halk Eğitimi Merkezi Öğretmen ve Usta Öğreticilerin Yetişkin Eğitimi Süreçlerinde Yaşadıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi (ULED), (I-I).
• Yıldırım, M. (1996). Yaygın eğitim ve halk eğitimi merkezlerindeki uygulamaları. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü.
• Yıldırım, M. (2009). Hayat boyu öğrenme kapsamında yaygın eğitim ve halk eğitim merkezleri. Ankara: Gazi Kitapevi.