Ortaokullarda Görev Yapan Yöneticilerin Sergiledikleri Liderlik Stillerinin Öğretmenlerin İş Performansına Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 240, 2663 - 2680, 01.11.2023

Sultan Can Demet Zafer Güneş

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1178130

Öz

Bu araştırmanın amacı, yöneticilerin dönüşümcü, öğretimsel, kültürel, vizyoner ve etik liderlik stillerinin ortaokulda görev yapan öğretmenlerin iş performansına etkisini belirlemektir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2021-2022 eğitim öğretim yılında İstanbul ili Küçükçekmece ilçesinde devlet ortaokulunda görev yapan 2194 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini basit seçkisiz örnekleme yöntemi ile seçilen 318 öğretmen oluşturmaktadır. Bulguların toplanmasında “Demografik Bilgi Formu”, “Liderlik Stilleri Ölçeği” ve “Öğretmen Performans Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinden önce verilerin normal dağılıp dağılmadığına bakılmış, verilerin normal dağılım gösterdiği tespit edilmiştir. Verilerin analizinde frekans, yüzde, ortalama, minimum, maksimum, standart sapma, korelasyon ve basit doğrusal regresyon kullanılmıştır. Araştırma sonucunda yöneticilerin sergiledikleri; dönüşümcü, öğretimsel, kültürel, vizyoner ve etik liderlik stilleri ile ilgili öğretmen görüşlerinin yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin performans ölçeği geneli için görüşlerinin yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Liderlik stilleri ve öğretmen performansı arasında pozitif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Ayrıca liderlik stillerinin, öğretmen performansının anlamlı bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

liderlik, Liderlik stilleri, öğretmen performansı

THE EFFECT OF THE LEADERSHIP STYLES OF SECONDARY SCHOOLS PRINCIPALS ON JOB PERFORMANCE OF TEACHERS

Öz

The purpose of this research is to determine the effects of the transformational, instructional, cultural, visionary and ethical leadership styles of school principals on the job performance of secondary school teachers. Relational survey model, one of the quantitative research methods, was used in the research. The population of the research consists of 2194 teachers working in public secondary schools in the Küçükçekmece district of Istanbul in the 2021-2022 academic year. The sample of the study consists of 318 teachers selected by simple random sampling method. “Demographic Information Form”, “Leadership Styles Scale” and “Teacher Performance Scale” were used to collect the findings. Before the analysis of the data, it was checked whether the data were normally distributed, and it was determined that the data showed a normal distribution. Frequency, percentage, mean, minimum, maximum, standard deviation, correlation and simple linear regression were used in the analysis of the data. As a result of the research, it was determined that teachers' opinions were high in the sub-dimensions of transformational, instructional, cultural, visionary and ethical leadership. It has been determined that teachers' opinions about the performance scale are at a high level. A low-level significant positive correlation was found between leadership styles and teacher performance. In addition, it was concluded that leadership styles were a significant predictor of teacher performance.

Anahtar Kelimeler

Leadership, Leadership Styles, Teacher performance

Kaynakça

• Adeyemi, T. O. (2010). Principals’ leadership styles and teachers’ job performance in senior secondary schools in Ondo State, Nigeria. Journal of Education Administration and Policy Studies, 2(6): 83-91.
• Akçekoce, A. & Bilgin, K. U. (2016). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ve öğretmen performansı. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2): 1-23.
• Akgül, D. (2019). Öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin kültürel liderlik rollerini gerçekleştirme düzeyleri ile iş doyumu arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi,Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Akın-Kösterelioğlu, M., & Olukçu, E. Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik rolleri ile öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme düzeylerinin ilişkisi. Uluslararası liderlik eğitimi dergisi, 2(2): 31-45.
• Akman, V., Hanoğlu, M. Ve Kızıl, C. (2015). Liderlik ile personel performansı arasındaki ilişki üzerine bir şirket incelemesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(52), 130-145.
• Aksaraylı, M. F. (2015). Dönüştürücü liderlik ve değişimde dönüştürücü liderlik paradigması. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi. 6(12): 108-124.
• Özgenel, M. Ve Aktaş, A. (2020). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmen performansına etkisi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi Kuram ve Uygulama, 3(2): 1-18.
• Aunga, D. A. & Masare, O. (2017). Effect of leadership styles on teacher’s performance in primary schools of Arusha district Tanzania. International Journal of Educational Policy Research and Rewiev, 4(4), 45-52.
• Avcı, A. (2015). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi. 12 (2): 161-189.
• Barutçugil, İ. (2015). Performans yönetimi. İstanbul: Kariyer yayınları.
• Bass, B. M. (1990). From transactional to transformational leadership: Learning to share the vision. Organizational dynamics, 18(3), 19-31.
• Belenkuyu, C. (2020). Etik Liderlik. K. Yılmaz (Editör). Liderlik: kuram-araştırma- uygulama içinde (s. 231-243). Ankara: Pegem Akademi.
• Bozkurt-Bostancı A., & Kayaalp, D. (2011). İlköğretim okullarında öğretmen performansının geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1): 127-140.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, A. (2020). Spss ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Cemaloğlu, N.& Kılınç, A. Ç. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. Eğitim Ve Bilim Dergisi, 37(165): 137-151.
• Cemaloğlu, N. & Okçu, V. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin yıldırma (mobbing) yaşama düzeyleri arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (3): 214-239.
• Çelik, M. (2017). Örnek uygulamalı performans yönetimi kavram-araştırma-analiz. Ankara: Seçkin yayıncılık. Çolakoğlu, M. (2005). Eğitim örgütlerinde değişim ve liderlik. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi. 1, 63-77.
• Dalgalı, F. & Saylık, A. (2021). Öğretmenlerin okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik yaklaşımlarına ilişkin algılarıyla bireysel kültür inançları arasındaki ilişki. Turkish Studies-Education. 16 (3): 1645-1671.
• Deniz, B. & Demirdağ, S. (2020). Öğretmenlerin algılarına göre okul kültürü, sınıf yönetimi ve öğretmen performansları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Karaelmas Journal of Educational Sciences. 8, 65-81.
• Doğan, S. (2021). Çağdaş liderlik yaklaşımları. N. Güçlü ve S.Koşar (Editör). Eğitim yönetiminde liderlik içinde (112-113). Ankara:Pegem Akademi.
• Doğan, S. & Uğurlu, C. (2014). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3): 489-516.
• Gedikoğlu, T. (2015). Liderlik ve okul yönetimi. Ankara: Anı yayıncılık.
• Gürbüz, S. (2019). İnsan kaynakları yönetimi. Ankara: Seçkin yayıncılık (3. baskı).
• Hayes, S. D., & Irby, B. J. (2019). Challenges in preparing aspiring principals for instructional leadership: voices from the field. International journal of leadership in education, 23(2): 131-151.
• Imhangbe, O.S., Okecha, R.E., Obozuwa, J. (2018). Principals’ leadership styles and teachers’ job performance: Evidence from Edo State, Nigeria. Educational Management Administration & Leadership, 47(6). doi.org/10.1177/1741143218764178.
• Jay, A. (2014). The principals leadership style and teachers performance in secondary schools of Gambella regional state. (Unpublished Master Thesis). Jimma University, Educational Planning and Management, Ethiopia.
• Kahvecioğlu, B. (2022). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile etik iklim arasındaki ilişkinin öğretmen algılarına göre incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Başkent Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karasar, P. D. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Kaya, M. & Yiğit, B. Okul Yöneticilerin Öğretimsel Liderlik Davranışlarının İncelenmesi. Akademik Platform Eğitim ve Değişim Dergisi, 3(1): 79-90.
• Küçük, Y. (2020). Okul müdürlerinin liderlik davranışlarının meslek öğretmenlerinin performansına etkisi (Gölbaşı ilçesi mesleki ve teknikl okullar). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
• Maya, İ. (2017). İlkokul öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin kültürel liderlik davranışlarını gösterme düzeyleri. Yönetim Bilimleri Dergisi, 15(29): 107-126.
• Okçu, V. (2020). Vizyoner Liderlik. K. Yılmaz (Editör). Liderlik:kuram-araştırna-uygulamaiçinde (s. 759-776). Ankara: Pegem Akademi.
• Öğretmen Yetiştirme Ve Geliştirme Genel Müdürlüğü (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Electronic Journal.[Online]: http://oyegm. meb. gov. tr/yet/index. htm. adresinden, 15.
• Özcan, Ö. (2019). Örgüt kültürü tipi ve liderlik tarzları ile çalışan performansı ilişkisi: bankacılık sektöründe bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özgenel, M. (2019). Öğretmen performans değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. B. Kocaoğlu (Editör). 5. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Araştırmaları Kongresi (Ubak) içinde (s.64-65). Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi,Balıkesir.
• Palalar-Alkan, D. (2016). Etik Liderlik. İstanbul:Der kitabevi.
• Saleem, A., Aslam, S., Yin H., Ve Yao, C. (2020). Principal leadership styles and teacher job performance: viewpoint of middle management. Sustainability Journal, 12: 1-15.
• Sever, N. (2020). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile okulların örgütsel çekicilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi.Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Seyidoğlu, Y. (2020). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin vizyoner liderlik yeterlikleri ile öğretmen performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siirt.
• Smith, B. N., Montagno, R. V., & Kuzmenko, T. N. (2004). Transformational and servant leadership: Content and contextual comparisons. Journal of Leadership & Organizational Studies, 10(4), 80-91.
• Tabak, A., & Sığrı, Ü. (2019). Liderlik. Ü. Sığrı, & S. Gürbüz (Editör). Örgütsel davranış içinde (s. 373-430). İstanbul: Beta.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using Multivariate Statistics. Pearson, Boston.
• Tanrıverdi, H. & Paşaoğlu, S. (2014). Dönüşümcü liderlik, örgütsel adalet ve iş tatmini arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik okul öncesi öğretmenleri üzerinde bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (50): 274-293.
• Tatlah, I. A., & Iqbal, M. Z. (2012). Leadership styles and school effectiveness: empirical evidence from secondary level. International Conference on Education and Educational Psychology (ICEEPSY 2012). Procedia-Social and Behavioral Sciences, 69, 790-797. https://doi.org/10.1016/j.sbspro. 2012 .11. 474.
• Tosuntaş, B.Ş. (2017). Öğretmenlerin etkileşimli tahta kullanımına etki eden faktörler ve öğretmen performansına etkisi. Doktora tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Üniversitesi, Eskişehir.
• TURAN, S. (2020). Liderlik Nedir? K. Yılmaz (Editör). Liderlik-kuram-araştırma-uygulama içinde (s. 1-5). Ankara: Pegem Akademi.
• Uğurlu, C. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yönetici etik liderlik davranışına ilişkin algıları. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36(2): 203-213.
• Ünal, A. & Çelik, M. (2013). Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışı ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının analizi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2): 239-258.
• Yaman, E., & Ezer, Ö. (2015). Öğretmen algılarına göre ortaokul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1): 39-54.
• Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2004). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık. Yıldız, K. & Akgün, N. (2020). Kültürel Liderlik. K. Yılmaz (Editör). Liderlik-Kuram-Araştırma-Uygulama içinde (s. 439-462). Ankara: Pegem Akademi.
• Wachia, F. M., Gıtumu, M. & Mbugua, Z. (2017). Effects of principals leadership styles on teachers’ job performance in public secondary schools in Kieni West Sub-County. International Journal of Humanities and Social Science Invention, 6(8), 72-86.
• Web_1: https://kucukcekmece.istanbul/Content/dosya/1945/stratejik-plan-2020-2024-37246-5047203.pdf sitesinden ulaşıldı.