MEB Mesleki Eğitim Merkezlerine Devam Eden 14-18 Yaş Grubu Çırakların Sosyal Becerilerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 53 Sayı: 244, 1983 - 2012, 01.11.2024

Mustafa Damar , Osman Dolgunyürek

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1282607

Öz

Bu çalışmada; 2022-2023 öğretim yılında MEB mesleki eğitim merkezlerine devam eden 14-18 yaş grubu çırakların sosyal becerileri incelenmiştir. Çalışmada; Türkiye’nin yedi coğrafi bölgesinde büyükşehir olan Adana, Ankara, Antalya, İstanbul, Kocaeli, Denizli, Muğla, Diyarbakır, Şanlıurfa, Trabzon, Samsun, Malatya, Van ve Konya illerinde mesleki eğitim merkezlerinde görev yapan 14 rehber öğretmenin çırakların sosyal becerilerine ilişkin görüşleri alınmıştır. Yarı yapılandırılmış mülakat formu ile gerçekleştirilen görüşmeler ile elde edilen verilerden temalar oluşturulmuştur. Çalışma sonucunda; 14-18 yaş grubu çırakların; iletişim becerileri kapsamında; aile içinde anne babaları ile işyerinde usta öğreticilerle, akranlarla, karşı cinsle ve öğretmenlerle iletişimlerinin iyi olmadığı genel anlamda iletişim becerilerinin yetersiz olduğu; sorun çözme becerileri ile ilgili olarak yeterli bilgi ve deneyime sahip olmadıkları bu nedenle sorun çözmede başarısız oldukları, karşılaştıkları sorunların çoğunu şiddet kullanarak çözmeye çalıştıkları zaman zaman da kendilerine zarar verdikleri; uyum sağlama becerilerinde mesleki eğitim merkezine başladıkları ilk yıllarda uyum sağlama konusunda başarısız oldukları ancak son yıllara doğru nispeten uyum sağlamaya başladıkları; birlikte iş yapma becerilerinde diğer beceri alanlarının aksine bir iş yerinde çalışıyor olmaları nedeniyle başarılı oldukları, iş yerlerinde bu beceri alanını sıkça deneyimledikleri böylece birlikte iş yapma becerilerinin geliştiği; sorumluluk alma becerilerinin duruma göre değişiklik gösterdiği iş yerinde sıkça sorumluluk aldıkları ve karar verdikleri belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

mesleki eğitim merkezi, çırak, sosyal beceri, iletişim, sorumluluk alma, birlikte iş yapma, sorun çözme

Kaynakça

• Aksüt, M., ve Batur, Z. (2007, 31 Ocak-2 Şubat). İnternet perspektifinde ergenlerin sosyalleşme ve iletişim kurma süreci [Sözlü bildiri]. IX. Akademik Bilişim Konferansı. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya. Aydın, B. (2005). Çocuk ve ergen psikolojisi Atlas Yayıncılık (2. Baskı).
• Bandura, A. (1994). Self-efficacy. V. S. Ramachaudran (Edt.). New York: Academic Press. Bozkurt, E. (2000). Bireylerin iletişim sorunları ve iletişim becerilerinin geliştirilmesi. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/medergi/16.htm.
• Buist, L., Dekovic, M., Meeus, W., and Van Aken, M. A. G. (2002). Developmental patterns in adolescent attachment to mother, father and sibling. Journal of Youth and Adolescence, 31: 167-176. DOI:10.1023/A:1015074701280
• Bulut Serin, N., ve Derin, R. (2008). İlköğretim öğrencilerinin kişilerarası problem çözme becerisi algıları ve denetim odağı düzeylerini etkileyen faktörler. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-18. Bush, Y. R. (2001). Bonding and attachment. Trafford Publishing.
• Bülbül, N. E. (2008). 4 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Bülbül, S., ve Doğan, S. (2016). Suça sürüklenen çocukların durumu ve çözüm önerileri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 59, 31-36
• Caldarella, P., and Merrell, K. W. (1997). Common dimensions of social skills of children and adolescents: A taxonomy of positive behaviors. School Psychology Review, 26, 265-279.
• Canbay, H. (2010). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri ile sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Christopherson, E., and VanScoyoc, S. M. (2008). Strategies for teaching important social skills to young children. http://www.dbpeds.org/articles/detail.cfm?TextID=132
• Colmar, R. A., and Thompson, R. A. (2002). Attachment security and the problem-solving behaviors of mothers and children. Merrill- Palmer Quarterly, 48(4).
• Ceylan, Ş. (2009). Vineland sosyal- duygusal erken çocukluk ölçeğinin geçerlik-güvenirlik çalışması ve okul öncesi eğitim kurumuna devam eden beş yaş çocuklarının sosyal-duygusal davranışlarına yaratıcı drama eğitiminin etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Çağdaş, A. (2002). Anne-baba-çocuk iletişimi. Nobel Yayıncılık.
• Çetin, F., Bilbay, A. A., ve Kaymak, D.A. (2003). Araştırmadan uygulamaya çocuklarda sosyal beceriler. Epsilon Yayınevi.
• Çiftçi, İ., ve Sucuoğlu B. (2004). Bilişsel süreç yaklaşımıyla sosyal beceri öğretimi. Kök Yayıncılık.
• Elliott, S.N., Barnard, J., and Gresham, F.M. (1989). Preschoolers’ social behavior: teachers’ and parents’ assessments. Journal of Psychoeducational Assessment, 7, 223-234.
• Erözkan, A. (2009). Lise öğrencilerinde kişilerarası ilişki tarzlarının yordayıcıları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 543-551.
• Gresham, F M., and Elliott, S.N. (1990). Social skills rating system. MN: Circle Pines, AGS.
• Gülay, H., ve Akman, B. (2009). Okul öncesi dönemde sosyal beceriler. Pegem Yayıncılık
• Güngör, A, A., ve Kaytez, N. (2014). Ailede iletişim ve çocuk üzerindeki etkileri. A. Güngör (Edt.) Hedef Yayıncılık.
• Johnson, D. W., and Johnson, R. T. (2009). An educational psychology success story: Social interdependence theory and cooperative learning. Educational Researcher, 38, 365-379. https://doi.org/10.3102/0013189X09339057
• Kelly, A. (2018). Social skills: developing effective ınterpersonal communication. Routledge.
• King, R. (2000). Classroom-based social skills training as primary prevention in kindergarten: teacher ratings of social fuctioning. [Ph. D. Thesis]. University of Misouri.
• Kulaksızoğlu, A. (2000). Ergenlik psikolojisi (3. Baskı). Remzi Kitabevi.
• Leman, P., and Tenenbaum, H. (Eds.) (2013). Gender and Development (Current Issues in Developmental Psychology) 1st Edition. Psychology Press.
• Leung, C. (2010). An experimental study of eduplay and social competence among preschool students in Hong Kong. Early Child Development and Care. 1-14.
• Ozan Leymun, Ş., Odabaşı, F., ve Kabakçı Yurdakul, İ. (2017). Eğitim ortamlarında durum çalışmasının önemi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(3), 367-385. https://dergipark.org.tr/tr/pub/enad/issue/32382/360180
• Önalan Akfırat, F. (2006). Sosyal yeterlilik, sosyal beceri ve yaratıcı drama. Yaratıcı Drama Dergisi 1(1), 39-58. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ydrama/issue/23799/253627
• Özabacı, N. (2006). Çocukların sosyal becerileri ile ebeveynlerin sosyal becerileri arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 163-179.
• Özeke Kocabaş, E., ve Akkök, F. (2007). Comparing students in the international bacholar and the regular lycee program on the family communication patterns and the social skills acquired. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 3(27), 157-164. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/21447/229780
• Parker, G., and Asher, S. R. (1987). Peer relations and later personal adjustment: Are low-accepted children at risk? Psychological Bulletin, 102(3), 357-389.
• Rice, F. P., and Dolgin, K. G. (2008). The Adolescent: Development, Relationships, and Culture (12th ed.). Pearson.
• Rinn, R.C., and Markle, A. (1979). Modification of social skill deficits in children. In A. S. Bellack & M. Heren (Eds.). Research and Practice in Social Skills Training. Plenum.
• Samancı, O., ve Uçan, Z. (2017). Çocuklarda sosyal beceri eğitimi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 21(1), 281-288. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/35347/425790
• Santrocak, J. W. (2012). Ergenlik Adolescence. (Çev. Edt. Didem Müge Siyez). Nobel Yayıncılık.
• Seven, S. (2006). Altı yaş çocuklarının sosyal becerileri ile bağlanma durumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Simpson, J., and Rholes, S. (1998). Attachment theory and close relationship. The Guilford Press.
• Suzanne, R., Ariel, F., and Mackenzie, F. (2020). Look who’s talking: A survey of pediatric program directors on communication skills education in pediatric residency programs. Academic Pediatrics. 20(1), 9-13.
• Tralwick-Smith, J. (2014). Early childhood development. (Çev. Akman, B.) Nobel Yayıncılık.
• Yavuzer, H. (1996). Çocuk ve suç. 8. Basım. Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H.(2008). Çocuk psikolojisi. Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (2.Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Wise, I. (2000). Adolesence. Karnac Books.