POSTMODERN ÇAĞDA MİLLî KİMLİĞİN YAPIMI VE YAPISÖKÜMÜ: İNGİLİZLİĞİN 50 TEMEL ÖZÜ

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 130, 44 - 57, 20.06.2021

Rahime Çokay Nebioğlu

Öz

Postmodernizm, dil, politika, tarih, kültür, sanat ve edebiyata dair tüm yerleşik varsayımlara bir tepki olarak yirminci yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkmış ve kısa sürede felsefi ve kültürel söyleşime yön vermeye başlamıştır. Postmodernizm, bu yönüyle, felsefe tarihinde üst anlatılara duyulan güvensizliği vurgulayan bir dönüm noktası, bir paradigma değişimidir. Postmodernistler üst anlatılara duydukları güvensizliği, üst anlatıların tarafsız gerçeklikten çok birer insan yapımı olduğu ve bu nedenle de güvenilirlik ve doğruluk savlarının sorgulanması gerektiği düşüncesine dayandırır. Postmodernizmin doğurduğu paradigma değişimi kaçınılmaz olarak bireyin kendisini ve onu çevreleyen dünyayı algılama biçimini değiştirir ve bireyi en hassas gerçeklerini ve inançlarını sorgulamaya yönlendirir. Millî kimlik anlayışı, farklı bakış açılarının getirildiği bu hassas alanlardan biridir. Özellikle Batı medeniyetlerinde millî kimlik anlayışına getirilen postmodern bakış açılarından yola çıkan bu çalışma, millî kimliğin dil tarafından yapılandırılan, baskın söylemin çıkarlarına ve dönemin gereksinimlerine göre şekillendirilen bir üst anlatı olduğunu, millî kimliğin meşrulaştırılması, kabulü ve içselleştirilmesi noktasında önemli bir rolü olan millî folklorun de dilin ve baskın söylemin tahakkümünden kurtulamayacağını savunmaktadır. Bu sav doğrultusunda bu çalışmada geç kapitalizm ile millî kimlik kavramı arasındaki yakın ilişki irdelenecek ve millî kimliğin kapitalizmin ağına yakalanarak nasıl kullanım değerine göre yapısöküme uğratılabilen ve yeniden yapılandırılan bir metaya dönüştüğü gösterilecektir. Bunu yaparken çalışmada yürütülen tartışmalar İngiliz millî kimliğiyle sınırlı tutularak İngiliz millî kimliğinin ve folklorunün yapımı ve yapısökümü üzerine ciddi sorular yöneltilecek, bu soruların cevabı ise Julian Barnes’ın 1998 yılında yayınlanmış olan İngiltere İngiltere’ye Karşı adlı romanına başvurularak aranacaktır. Barnes’ın İngiltere İngiltere’ye Karşı romanı, romanda “İngilizliğin 50 temel özü” olarak ifade edilen folklorik unsurlarının yapısöküme uğratma ve yeni bir millî kimlik yaratma sürecine dâhil edildiği, ticari amaçlarla tıpkı Disneyland gibi bir İngiltere minyatürü olan yaşayan bir tema parkına dönüştürüldüğünü resmeden, postmodern çağın belki de en iddialı romanlarından biridir. Romanın acı ironisi, İngiliz millî kimliğini oluşturan 50 temel folklorik unsurun kapitalist amaçlar doğrultusunda yeniden yapılandırılan bu replikasının, İngiliz millî kimliğinin ve İngiltere’nin aslında bir gerçeklik olarak hiç varolmayışının üstünü örterek hızlı bir şekilde gerçekliğin kendisiymiş gibi kabul edilmesi ve benimsenmesi karşıtlığında yatar. Bu durum, Fransız düşünür ve toplumbilimci Jean Baudrillard’ın simülasyon kavramıyla açıkladığı postmodern çağın kapitalizm ve tüketim kültürü üzerine kurulu doğasını örnekler niteliktedir. Jean Baudrillard’ın simülasyon kuramına göre, postmodern çağda özgün bir gerçeklik yoktur, her şey gerçekliğin yerini tutan ancak aslında yapaylığın hüküm sürdüğü bir hipergerçekliktir. Baudrillard’ın kuramından hareketle Barnes’ın İngiltere İngiltere’ye Karşı romanı, farklı İngiliz millî kimlikleri ve bu millî kimliklerin değişen amaçlar doğrultusunda yapımı ve yapısökümünü resmederken, millî kimlik anlayışının bir üst anlatı olarak süregelen tahtını tehdit etmekte ve bir hipergerçeklik olduğunu vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

millî kimlik, üst anlatı, hipergerçeklik, kapitalizm, folklor

Kaynakça

• Anderson, Benedict. Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism (1983). New York & London: Verso, 2006. Barnes, Julian. İngiltere İngiltere’ye Karşı. Çev. Serdar Rifat Kırkoğlu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2003. Baudrillard, Jean. Simulations. Çev. Paul Foss, Paul Patton, Philip Beitchman. New York: Semiotext(e), 1983. Bentley, Nick. “Re-writing Englishness: imagining the nation in Julian Barnes’s England, England and Zadie Smith’s White Teeth”, Textual Practice, 21: 3 (2007). Bradbury, Malcolm.The Modern British Novel. London: Secker & Warburg, 1993. Brennan, Timothy. “DissemiNation: Time, Narrative, and The Margins of the Modern Nation”, Nation and Narration. Ed. Homi Bhabha. London & New York: Routledge, 1990. Carey, John. “Land of Make-Believe”, Sunday Times (1998). Cunningham, Valentine. “On an Island of Lost Souls”, Independent (Weekend Review), 3702 (1998). Derrida, Jacques. Writing and Difference (1967). Çev. Alan Bass. London & New York: Routledge, 2002. Ersoy, Ruhi. “Folklor Çalışmalarının 100.yılında ‘Folklor-Milliyetçilik’ İlişkisi Üzerine Bazı Düşünceler”. Milli Folklor. 25: 99 (2013): 51-62. Featherstone, Mike. Consumer Culture and Postmodernism. London: Sage, 1991. Goffman, Erving. Frame Analysis. New York: Harper, 1974. Guignery, Vanessa. “History in questions: An Interview with Julian Barnes”, Sources (Orléans), 8 (Spring 2000). ___. The Fiction of Julian Barnes. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2006. ___. “Julian Barnes in Conversation”, Conversations with Julian Barnes. Ed. Vanessa Guignery & Ryan Roberts. Missisippi: University Press of Missisippi, 2009. Hutcheon, Linda. A Poetic of Postmodernism: History, Theory, Fiction. London: Routledge, 1988. Lyotard, Jean, F. Postmodern Durum. Çev. Ahmet Çiğdem. Ankara: Vadi Yayınları, 1997. Marr, Andrew. “He’s Turned Towards Python”, Observer, 1998. Mchale, Brian. Postmodernist Fiction. New York & London: Methuen, 1987. Nünning, Vera. “The Invention of Cultural Traditions: the Construction and Deconstruction of Englishness and Authenticity in Julian Barnes’ England, England”, Anglia, 119:1 (2001). http://www.julianbarnes.com/docs/nunning.pdf Parrinder, Patrick. “The Ruined Futures of British Science Fiction”, On Modern British Fiction. Ed. Zachary Leader. Oxford: Oxford University Press, 2002. . Pateman, Matthew. Julian Barnes. Tavistock: Northcote House, Writers and their Work, 2002. Said, Edward. Orientalism. New York: Vintage, 1978. Van Maanen, John. “Displacing Disney: Some Notes on the Flow of Culture” Qualitative Sociology, 15 (1992). Waugh, Patricia. Metafiction: the Theory and Practice of Self-conscious Fiction. London: Routledge, 1984. White, Hayden. Tropics of Discourse: Essays in Cultural Criticism. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1978. ——. “Response to Arthur Marvick”, Journal of Contemporary History, 30: 2 (1995).