Burhan al-Islam al-Zarnuji as a Hanafi Jurist and His Work Taʿlīm al-Mutaʿallim tarīq at-Taʿallum

Yıl 2021, , 305 - 319, 31.12.2021

Muhammed Ferruh Oruç

https://doi.org/10.47502/mizan.988130

Cited By: 1

Öz

The study will be about Burhan al-Islam al-Zarnuji (d. after 593/1196), a Hanafi scholar who grew up in the aforementioned environment, and his work titled Taʿlīm al-Mutaʿallim. Although the work was one of the first written about education and the author had a legalistic side to him, it had a significant impact on the audience it addressed. The most significant proof for this is the fact that we have vast number of manuscript copies of this work in our present libraries. Another feature of the book increases the attractiveness of the work. Which is, as stated in the preface of the author, the author saw the mistakes made by those who entered the path of knowledge, diagnosed why they could not achieve their goals, and focused on how the path should be pursued. In other words, Zarnuji turned towards the moral dimension of education.
The aim of the study is to examine the moral aspect of education from the perspective of a jurist and to share it with today's researchers. The importance of the research subject lies precisely at this point. Because, the answer of what should be the real intentions of Muslim researchers and the goals they want to achieve is explained in this work. It is also explained how to enter and follow the path of knowledge.
In the research, literature review and evaluation of scanned data methods will be used. First of all, the few translations information about Zarnuji, the author of Taʿlīm al-Mutaʿallim, will be examined and the information obtained from the books of tanat will be compiled. Later, the current edition of the work will be carefully reviewed. If necessary, two famous commentaries will be examined. In addition, previous translations and academic studies on the work will be briefly mentioned.

Anahtar Kelimeler

Hanafi, al-Zarnuji, Taʿlīm al-Mutaʿallim, Fiqh, Morality, Education

Hanefî Fakihi Olarak Burhânülislâm ez-Zernûcî ve Taʿlîmü’l-müteʿallim tarîka’t-teʿallüm Başlıklı Eseri

Öz

Çalışma, Mâverâünnehir bölgesinde yetişen Hânefî fakihi Burhânülislâm ez-Zernûcî (ö. 593/1196 sonrası) ve onun Taʿlîmü’l-müteʿallim başlığını taşıyan eseri hakkındadır. Kitap, müellifinin fakih olmasının yanında eğitim alanında yazılan ilk eserlerden olması bakımdan önemlidir. Ayrıca kitabın mukaddimesinde ifade edildiği üzere müellif, ilim yoluna girenlerin yaptığı hataları görmüş, onların neden amaçlarına ulaşamadıklarını teşhis etmiş ve bu yolun nasıl tahsil edilmesi gerektiği üzerine eğilmiştir. Bir diğer tabir ile Zernûcî, eğitimin ahlaki boyutuna yönelmiştir.
Araştırmanın amacı eğitimci olarak çalışmalara konu olan Zernûcî’nin Hanefî fakihi kimliğini incelemek ve onun gözünden eğitimin ahlaki yönünü günümüz araştırmacıları ile paylaşmaktır. Araştırmanın önemi de bu noktada yatmaktadır. Zira Müslüman araştırmacıların asıl niyetlerinin, hedeflerinin ne olması gerektiği eserde anlatılmaktadır. Ayrıca ilim yoluna girip öğrenme yolculuğuna koyulanların bunu nasıl ve ne şekilde yapmaları gerektiğine dair sorulara cevaplar sunulmaktadır.
Araştırmada kaynak taraması ve elde edilen verilerin içerik analizi yöntemleri kullanılmıştır. Öncelikle Taʿlîmü’l-müteʿallim’in müellifi Zernûcî ve söz konusu kitabı hakkında kaynaklardan elde edilen az sayıdaki tarihi bilgi derlenmiştir. Daha sonra eserin mevcut baskısı ile birlikte, gerek duyulan yerlerde, kitabın meşhur iki şerhine müracaat ulaşılan örnekler bir araya getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hanefî, Zernûcî, Taʿlîmü’l-müteʿallim, Fıkıh, Ahlak, Eğitim

Kaynakça

• Ali el-Kârî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Sultân Muhammed el-Herevî. el-Esmârü’l-ceniyye fî esmâʾi’l-Hanefiyye. ed. Abdülmuhsin Abdullah Ahmed. Bağdat: Dîvânü’l-Vakfi’s-Senî, 2009.
• Bağdatlı İsmail Paşa, Babanzâde İsmâîl b. Mehmed Emîn b. Selîm. Hediyyetü’l-ʿârifîn esmâʾü’l-müʾellifîn ve âsârü’l-musannifîn. Beyrut: Müessesetü’t-Târîhi’l-Arabî, ts.
• Bayraktar, Mehmet Faruk. “Zernûcî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 294–295. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Bursalı Mehmed Tâhir, Mehmed Tâhir b. Rifat. Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1333.
• Çağırıcı, Mustafa. “Âdâb-ı Ders”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 335. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Hamevî, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn Yâkût b. Abdillâh el-Bağdâdî er-Rûmî. Muʿcemü’l-büldân. Beyrut: Dâru Sâdır, 1977.
• İbn Abdülhak el-Bağdâdî, Ebü’l-Fezâil Safiyyüddîn Abdülmü’min b. Abdilhak b. Abdillâh. Merâsıdü’l-ıttılâʿ ʿalâ esmâʾi’l-emkine ve’l-bikâʿ. ed. Ali Muhammed el-Bicâvî. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1992.
• İbn Hallikân, Ebü’l-Abbâs Şemsüddîn Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm b. Ebî Bekr el-Bermekî el-İrbilî. Vefeyâtü’l-aʿyân ve enbâʾü ebnâʾi’z-zamân mimmâ sebete bi’n-nakl evi’s-semâʿ ev esbetehü’l-ʿayân. ed. İhsan Abbas. Beyrut: Dâru Sâdır, 1978.
• İbn Kutluboğa, Ebü’l-Adl Zeynüddîn Kâsım b. Kutluboğa b. Abdillâh es-Sûdûnî el-Cemâlî el-Mısrî. Tâcü’t-terâcim. Bağdat: Matbaatü’l-Ânî, 1962.
• İbn Nâsırüddîn, Ebû Bekr Şemsüddîn Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed el-Kaysî. Tavzîhu’l-Müştebih fî zabtı esmâʾi’r-ruvât ve ensâbihim ve elkâbihim ve künâhüm. ed. Muhammed Naîm Araksûsî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1993.
• Kâtib Çelebi, Hacı Halife Mustafa b. Abdullah. Keşfü’z-zunûn ʿan esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn. ed. Mehmet Şerefettin Yaltkaya - Ahmed Rifat Bilge. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Kavakcı, Yusuf Ziya. XI ve XII. Asırlarda Karahanlılar Devrinde Mâvarâ’ al-Nahr İslâm Hukukçuları. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 1976.
• Kazıcı, Ziya. “Eğitim”. Temel İslam Ansiklopedisi. 358–375. İstanbul: TDV Yayınları, 2020.
• Kefevî, Mahmud b. Süleyman. Ketâibu a’lâmi’l-ahyâr min fukahâi mezhebi’n-Nu’mâni’l-muhtâr. ed. Saffet Köse vd. İstanbul: Mektebetü’l-İrşâd, 2017.
• Köse, Saffet. İslâm Hukukuna Giriş. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 11. Basım, 2018.
• Kureşî, Ebû Muhammed Muhyiddîn Abdülkâdir b. Muhammed b. Muhammed el-Mısrî. el-Cevâhirul’l-mudiyye fî tabakâti’l-Hanefiyye. ed. Abdülfettâh Muhammed Hulv. Gize: Hicr li’t-Tıbâa ve’n-Neşr ve’t-Tevzi’ ve’l-Îlân, 2. Basım, 1993.
• Leknevî, Ebü’l-Hasenât Muhammed Abdülhay b. Muhammed Abdilhalîm b. Muhammed Emînillâh es-Sihâlevî. el-Fevâʾidü’l-behiyye fî terâcimi’l-Hanefiyye. Kahire: Dâru’s-Saâde, 1324.
• Oruç, Muhammed Ferruh. “Hanefi Mezhebinin Mezhep İçi Ekolleşmesi: Bağdat ve Orta Asya Örneği”. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, 2021.
• Özbek, Abdullah. “Din Eğitimi ile İlgili Temel Kavramlar”. Din Eğitimi ve Din Hizmetlerinde Rehberlik. ed. Mehmet Emin Ay. 2–21. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 6. Basım, 2015.
• Özel, Ahmet. Hanefi Fıkıh Alimleri ve Diğer Mezheplerin Meşhurları. Ankara: TDV Yayınları, 5. Basım, 2017.
• Semʿânî, Ebû Saʿd Abdülkerîm b. Muhammed b. Mansûr. el-Ensâb. ed. Abdurrahmân b. Yahyâ el-Muallimî el-Yemânî. Haydarâbâd: Meclisü Dâireti’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1962.
• Temîmî, Takıyyüddîn b. Abdülkâdir ed-Dârî el-Gazzî el-Mısrî. et-Tabâkâtü’s-seniyye fî terâcimi’l-Hanefiyye. ed. Abdülfettâh Muhammed Hulv. Riyad: Dâru’r-Rifâî, 1983.
• Zernûcî, Burhânüddîn. Taʿlîmü’l-müteʿallim tarîka’t-teʿallüm. ed. Mervân Kabbânî. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1981.