الشعر والأخلاق بين الفلاسفة اليونانيين والمسلمين

Yıl 2021, Sayı: 13, 349 - 385, 31.12.2021

Abdelkarim Amın Mohamed Solıman

Öz

Filozofların eleştiri ve yaratıcılık bağlamında şiir araştırmalarına katkıları açıktır. Filozofların şiir yorumları daha çok faydaya ve uygulamaya yöneliktir. Burada şiir insan mutluluğu gibi yüce bir amaca hizmeti gerçekleştirecek bir araç haline dönüşmektedir. Filozoflar sözü edilen yüce amaca ulaşmak adına pek çok açıdan şiir araştırmalarına girişmişler ve diyalektik incelemelerde bulunmuşlardır. Filozofların ilk sırada ele aldıkları şiir diyalektiklerinden en önemlisi, şiir ve ahlak diyalektiğidir. İşbu diyalektik, şiirin mahiyetini, amacını ve temel ölçütlerini ortaya koymaya çalışan araştırmalarda etkili ve etkin bir rol oynamaya hâlihazırda devam etmektedir.
Bu çalışmada ahlak ve şiir arasındaki irtibatın tabiatı araştırılacaktır. Ahlâkî eleştirel yöntemi şiire uygulayan Müslüman ve Yunan Filozofların konu ile ilgili yaklaşımları incelenecektir. Makalede bir giriş iki temel başlık vardır. Birinci başlıkta Aristo ve Eflatun gibi Yunan Filozoflarında şiirin ahlak ile irtibatı ele alınacaktır. İkinci başlık ise Farabi, İbn Sina, İbn Rüşd ve Miskeveyh gibi Müslüman Filozoflardaki şiirin ahlak ile ilişkisine ayrılmıştır. Çalışmanın temel yöntemi birincil kaynaklardan elde edilen verilerin tespit, tahlil süreçlerinden sonra birbirleri ile karşılaştırılmasıdır.
Anahtar Kelimeler: Şiir, Ahlâk, Yunan Filozoflar, Müslüman Filozoflar, Karşılaştırma.

Anahtar Kelimeler

şiir, Ahlak, Yunan filozoflar, Müslüman filozoflar, kaşılaştırma

Kaynakça

• el- Abbâr, Müze Ahmet Raşit. El-Kiyemül-ahlakıyetü beynel-fıkreyn el-islemi vel-garbi fi asril-avleme, mısır: el-Dârül el-Alemiyye.
• Aristo Teles, Fiş-Şiir, Tahkik: Şukri Mhammed Ayyâd, Mısır: el-Hey etül-Masriyyetül-Ammetü lil-Kitap, 1993.
• Aristo, İlmül-Ahlak İle Nikomahus, Tercemit: Ahmed Lutfîs-Seyd, el-Kahire: Dârül-Kutübül-Masriyye, 1343- 1924, Cüz1
• Bedevî, abdülrahman, Mevsuatül-felsefe, Beyrut: el-muesesetül-arabiyetü lil-Dirasêti vel-naşr, Beyrut, 1,1984,1c.
• Eflatun, Kitâbü’l-Cumhûriyye, Tercemit: Fuâd Zekriyye, El-İskenderiyye: Mısır: Dârül-Vefa, 2004,
• Fâhûrî, Hanne, ve Halil el-Curr, Tarihul-Felsefetil-Arabiyye, Beyrut: Dârül-Cebel, 3.Baskı,11993, 1.Cüz.
• el- Ferâbî, Ebu Nasr, Cevâmiuş-Şiir, Dımne Kitab, Aristotales, Fennü’ş-şi‘r, Terceme Ve Tahkik: Abdurrahman Bedevî, Kahire: Mektebetü’l-nahdati’l-Mısriyye, 1.Baskı, 1953.
• el- Ferâbî, Ebu Nasr, Arâu Ehlil-Medinetil-Fadileti ve Muddâddâtühe, Takdim: Ali bu Mulcem, Mısır: Dârül-Hilâl,1.baskı 1995.
• el- Ferâbî, Ebu Nasr, es-Siyasetül-Medeniyye, Tahkik: Fevzî Metrî el-Neccâr, Saltanit Umân: Vizaretüt-Türasil-Kavmiy, 1998.
• el- Ferâbî, Ebu Nasr, Fusulul-Medeni, Tahkik: D. M. Denlub, Tabaat Kimbiridc, 1961.
• el- Ferâbî, Ebu Nasr, Tahsilus-Seade, Takdim Ali Bu Mulcem, Mısır: Dârül-Hilal, 1.Baskı, 1995.
• Gariguvar , Firanso, el-Mezehib el-Ahlakiyyetül-Kübre, Tercemit: Kuteybe el-Marufi, Beyrut: Menşurat uveydat, 3.Baskı, 11983.
• İbn Meskiviye, Ebu Ali Ahmed Bin Muhammed, Tehzibul-Ahlak ve Tathirül-Arak, el-Kahire: el-Matbaâtül-Hasiniyye, 1.Baskı, 1329.
• İbn Sina, el-Şeyh el-Reis Ebu Ali el-Hüseyin, el-Necetü Fil-Hikmetil-Mantıkiyye vel-Tabietil-ilehiyye, Mısır: Maatbaâ el-Saêde, 2.Baskı, 1357-1938.
• İbn Sina, el-Şeyh el-Reis Ebu Ali, Kitapüs-Siyase, Tahkik: Ali Muhammed İsber, Suriye: Bideyêt lilneşr,1.Baskı 2007.
• İbn Sinai, Fennuş-Şiiri, Dımne Kitab, Aristotales, Fennü’ş-şi‘r, Terceme Ve Tahkik: Abdurrahman Bedevî, Kahire: Mektebetü’l-nahdati’l-Mısriyye, 1.Baskı, 1953.
• İbnu Ruşd, Talhisul- Kitap Aristo teles Fiş-Şiir, Tahkik, Muhammed Selîm Selim, el-Kahire: el-Meclisul-ale liş-Şiunil-islemiyye, 1391-1971.
• İbnu Ruşd, Talhisul-hitaba, Tahkik: Abdül-Rahman Bedevî, el-kuveyt: vikeletül-Metbuat, Beyrut: Dârül-Kalem, 1.Baskı, 1959.
• Kasabcî, Usâm, Usûlü’n-nakdi’l-Arabiyyi’l-kadîm, Suriye: Menşurât-ı Câmi‘ati Haleb, 1416-1996.
• Merhaba, Abdül-Rahman, el-Mevsuatül-Felsefiyetül-Şemile, Minel-Felesifetil-Yuneniyyeti ile Felsefetil-İslemiyye, Beyrut: Uveydêt Lil-Neşr vel-Tibaâ 2007, 1.Cüz. Musa, Muhammed Yusuf, Tarihul-Ahlak, Mısır: Matabii Dârül-Kitap, 3.Baskı, 1953.
• en- Nakib, Abdil-Rahman, Felesifetüt-Terbiyyeti İnde İbn Sina, el-Kahire: Dârül-Sakafati Lil-Tibaâti vel-Neşr, 1984.
• Reyyân, Muhammed Ali, Tarihül-fikiril- felsefetül- yunenıyyetül- kadimetü min talis ile eflatun, el-iskenderıye: Dârül-vefê, 2014.
• el- Rûbî,Ülfet Kemal, Nazariyyetü’ş-şi‘r ‘inde’l-felâsifeti’l-Müslimîn mine’l-Kindî hattâ İbn Ruşd, Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-âmme li’l-kitâb, 1984.
• Usfur, Cabir, Kirâtül-Türasil-Nakdi, el-Kahire: Aynu lil-Dirasêti vel-Buhûs el-İnseniyyeti vel-İctimeiyye, 1.Baskı,1994.
• Vil, Diyurant, Kıssetül-Felesife, Terecemit: Fethullah Muhammed el-Muşaşa, Beyrut: Mektebitül-Meârif, 5.Baskı, 1985.
• Yuritnuvey, Culius, el-Feylesufu vefennul-Musika, Tercemit: Fuad Zekeriyye, Dârül-Vefê Lidünye el-Tibaâti ven-Neşr, 1.Baskı 2004.