Göstergebilimsel Bir Analiz: Ebü’l Kâsım eş-Şâbbî’nin “Çoban Türküleri” Şiiri

Yıl 2021, Sayı: 13, 433 - 458, 31.12.2021

Gülbahar Avcı

Öz

Dil, ilk insandan bu yana yeryüzünde bütün insanların birincil iletişim aracı olmuştur. İnsanlık tarihi boyunca dil üzerine pek çok çalışma ve incelemelerin yapıldığı tartışmasız bir vakıadır. Dil olgusu farklı kategorilerde, farklı disiplinler bağlamında çeşitli nitelikleri bakımından dakik ve hassas bir biçimde araştırma konusu yapılmış ve bu özelliği ile birçok araştırma sahasının merkezinde olmuştur. Farklı disiplinlerin başını çeken dil olgusu özellikle dilbilim çalışmalarının başlaması ve ilerlemesinde biricik tetikleyici unsur olmuştur. Çeşitli toplum ve milletlerde farklı dillerde yapılan çalışmalar da bu kanıyı desteklemektedir. Dil tek başına sözlü bir araç değildir. Sesli birimlerden oluşan dile ek olarak işaret dili, yazı dili, doğal ve yapay diller de bu sistemin bir parçasını teşkil etmektedir. Uzun ve köklü geçmişe sahip olan dil çalışmalarını tetikleyici farklı nedenler bulunmakla birlikte en önemli nedenlerinden biri de dini etkenler olmuştur. Sanskritçe metinleri ve kutsal kitapları anlama çabalarına yönelik yapılan çalışmalar bu savı güçlendirmektedir. Bu nedenle dilbilimin eski bir tarihe sahip olduğu şüphe götürmez bir gerçektir.
Bu çalışmada modern dilbilim çalışmalarının bir parçasını oluşturan göstergebilim maddesini ele alacağız. Metin tahlil yöntemini kullanacağımız şiirde göstergebilimin detay ve inceliklerini örnekler üzerinden vereceğiz. Bu bağlamda özellikle tabiatta göndergesi bulunan göstergeleri irdelemeyi hedeflediğimiz çalışmada, Tunuslu şâir Ebu’l-Kâsım eş-Şâbbi’nin divanından seçtiğimiz ‘Çoban türküleri’ ( من الأغاني الرعاه) adlı pastoral temalı şiiri tercih ettik. Tabiatın ve dış dünyanın tasvir edildiği pastoral şiir üzerinden göstergebilimin inceliklerini ortaya koymaya gayret edeceğiz.

Anahtar Kelimeler

Dilbilim, Göstergebilim, Pastoral şiir, Ebu'l Kasım eş-şabbi

Kaynakça

• Aksan, Doğan, Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Engin Yayın Evi, 2006.
• Ali, Muhammed Yunus, Medhal İlâ el-Lisaniyyât. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Cedidi’l-Müttehide,2004.
• Ebu’l Kâsım, eş-Şâbbî, Eğani’l-Hayat. Tunus: Daru’l Maarif, 2009.
• Ebu Zeyd, Siza Kâsım Nasr, Medhal İlâ es- Semiyotika. Kâhire: Dâru’l- Âlemi’l- Arabî, 1986.
• Kuddur, Ahmed Muhammed, Mebêdiü’l-Lisâniyyât. Dımeşk: Dâru’l-Fikr,2008.
• el-Muntasır, Abdu’l- Halîm vd. , Mu’cemu’l-Vasît. Mısır: Mektebetü’ş-Şurûku’d-Düveliyye, 2004.
• Özmakas, Utku “Charles Sandres Peırce’in Gösterge Kavramı” Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2/1 (2009): 2-3. Erişim 22 Mayıs 2021.
• Rifat, Mehmet Göstergebilimin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları, 2009.
• _______XX. Yüzyılda dilbilim ve Göstergebilim Kuramları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
• Saussure, Ferdinand, Genel Dilbilim Dersleri, çev. Berke Vardar (İstanbul: Multilingual yayınları, 1998).