Diurnal Varyebilitenin Satureja hortensis’in Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkisinin Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 148 - 153, 22.12.2023

Osman Gedik , Nurdan Gül Körük , Ferhat Ağca , Orçun Çınar

https://doi.org/10.53518/mjavl.1366500

Öz

Satureja hortensis (Sater) halk arasında kekik olarak kullanılan önemli tıbbi ve aromatik bitkilerdendir. Bu çalışmada sater bitkisinde diurnal varyabiletenin verim ve kalite özellikleri üzerine etkisi araştırılmıştır. Çalışma Kahramanmaraş ekolojik koşullarında yürütülmüş olup 06:00 dan başlayarak iki saat aralıklarla saat 18:00’da dahil olmak üzere 7 farklı hasat zamanı belirlenmiştir. Çalışmada farklı hasat zamanlarında uçucu yağ oranı, taze herba ağırlığı, kuru herba ağırlığı ve uçucu yağ bileşenleri belirlenmiştir. Uçucu yağ oranı %3.39-3.87 arasında değişmekte olup hasat zamanları arasında istatistiki olarak fark görülmemiştir. Taze herba ağırlığı en yüksek 08:00 ve 12:00 hasat zamanlarında, kuru herba ağırlığı ise en yüksek 12:00 hasat zamanında elde edilmiştir. Sater bitkisinin uçucu yağında 15 farklı bileşen belirlenmiş olup karvakrol, ɣ-terpinen, α-terpinen ve simen bileşenleri %2’nin üzerinde bir orana sahip olmuştur. Başlıca bileşen olan karvakrol en yüksek değere 06:00, ɣ-terpinen 10:00, α-terpinen 10:00 ve simen 18:00 hasat zamanlarında sahip olmuştur. Uçucu yağ bileşenleri ve bunların yağda bulunma oranlarının günün değişen zaman aralıklarında farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Taze herba ve kuru herba ağırlığı açısında 08:00-10:00 hasat zamanlarının, başlıca bileşen olan karvakrol için ise 06:00 hasat zamanının uygun olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Satureja hortensis, Sater, Diurnal varyebilite, uçucu yağ

Determination of the Effect of Diurnal Variability on Yield and Quality Characteristics of Satureja hortensis

Öz

Satureja hortensis (Summer Savory) is one of the important medicinal and aromatic plants popularly used as thyme. In this study, the effect of diurnal variability on yield and quality characteristics of savory plant was investigated. The study was carried out in Kahramanmaras ecological conditions and 7 different harvest times were determined, starting from 06:00 and including 18:00 at two-hour intervals. In the study, essential oil ratio, fresh herb weight, dry herb weight and essential oil components were determined at different harvest times. The essential oil content varies between 3.39-3.87% and no statistical difference was observed between harvest times. The highest fresh herb weight was obtained at 08:00 and 12:00 harvest times, and the highest dry herb weight was obtained at 12:00 harvest times. 15 different components were identified in the essential oil of the savory plant, and carvacrol, ɣ-terpinene, α-terpinene and cymene components had a rate of over 2%. The main component, carvacrol, had the highest value at harvest times of 06:00, ɣ-terpinene at 10:00, α-terpinene at 10:00 and cymene at 18:00. It has been determined that essential oil components and their presence in the oil vary at different times of the day. It has been observed that the harvest time of 08:00-10:00 is suitable for fresh herb and dry herb, and the harvest time of 06:00 is suitable for carvacrol, which is the main component.

Anahtar Kelimeler

Satureja hortensis, Summer savory, Diurnal variability, Essential oil

Kaynakça

• Anonim. (2022a). Kahramanmaraş ili meteoroloji istasyonunda ölçülen 2022 yılı ve uzun yıllara ilişkin iklim verileri, Kahramanmaraş.
• Anonim. (2022b). Toprak Analizleri Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi ÜSKİM (Üniversite-Sanayi-Kamu İşbirliği Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi) Laboratuvarında yapılmıştır.
• Arabacı, O., Tokul, E.H., Öğretmen, G.N. ve Bayram, E. (2015). Doğal Yayılış Gösteren Coridothymus capitatus L. Genotiplerinde Diurnal Varyabilitenin Verim ve Kaliteye Etkisi. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 52(2),141-150.
• Başer, K.H.C., Özek, T., Kirimer, N. ve Tümen, G. (2004). A Comparative Study of the Essential Oils of Wild and Cultivated Satureja hortensis L. Journal of Essential Oil Research. 16(5), 422-424.
• Baydar, H. (2019). Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi (7. Basım). Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Baytop, T. (1984). Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi. İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 3255, s. 221.
• Can, M., Katar, N. ve Katar, D. (2020). Ontogenetik ve Diurnal Varyabilitenin İzmir Kekiği (Origanum onites L.)’nin Uçucu Yağ İçeriği ve Kompozisyonuna Etkisi. Bursa Uludag Üniv. Ziraat Fak. Derg., 35(1), 1 - 12.
• Ceylan, A. (1995). Tibbi Bitkiler I (III. Basim) Ege ÜniversitesiZiraat Fakültesi Ofset Basimevi. Yayin No: 312, s.116-130, Bornova-Türkiye.
• Davis, P.H. (1982). Flora of Turkey and East Aegean Islands. Edinburgh University Pres, Edinburg, 7, 297-322.
• Erdoğan, E.A. (2014). Lamiaceae familyasına ait bazı bitkilerin uçucu yağ içeriklerinin belirlenmesi, antimikrobiyal ve antimutajenik aktivitelerinin araştırılması. [Doktora tezi, Mersin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü], Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. (Tez No: 374232).
• Katar, D., Arslan, Y., Subaşı, I. ve Bülbül, A. (2011). Ankara ekolojik koşullarında sater (Satureja hortensis L.) bitkisinde uçucu yağ ve bileşenlerinin ontogenetik varyabilitesinin belirlenmesi. Tekirdağ iraat Fakültesi Dergisi, 8(2), 29-36.
• Omidbaigi, R. and Hejazi, M. (2004). Essential oil content and composition of Satureja hortensis of two different origins. J. Essent. Oil Bearings. Plants, 7(2), 175–178.
• Satıl, F., Dirmenci, T. ve Tümen, G. (2002). Türkiye’deki Satureja L. türlerinin ticareti ve doğadaki durumu. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 29-31 Mayıs 2002, Eskişehir, s: 94-100.
• Sönmez, Ç. ve Okkaoğlu, H. (2019). Çukurova Ekolojik Koşullarında Lavender (Lavandula angustifolia Mill.) de Diurnal Varyabilitenin Bazı Verim ve Kalite Özelliklerine Etkisinin Belirlenmesi. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 7(3), 531-535.
• Tümen, G., Kırımer, N., Ermin, N. and Başer, K.H.C. (1998). The essential oil of new Satureja species for Turkey, S.pilosa and S. icaria. J. Essent Oil Res, 10(5), 524-526
• Ulcay, S. ve Şenel, G. (2018). Lamiaceae familyasına ait Lycopus europaeus L. türü üzerinde anatomik bir araştırma. Sinop Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3(1), 45-52.
• Uysal Bayar, F. and Çınar, O. (2020). Yield and quality parameters of some cultivated Origanum spp. species. Derim, 37(1), 10-17.
• Zeybek, U. ve Haksel, M. (2010). “Türkiye’de ve Dünyada Önemli Tıbbi Bitkiler ve Kullanımları” Zade Yayınları ISBN978-605-88707-0-3, 112-115.