Ubeydullah Ahrâr’ın Râbıta Hakkındaki Görüşleri

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 18 - 26, 21.06.2023

Adaham Asatillaev

Öz

Râbıta sözlükte bir şeyi ikinci bir şeye bağlayan söz, fiil, eylem gibi anlamlara gelmektedir. Tasavvuf literatüründe ise “seyrü sülûke yeni başlayan müridin önce mürşidine sonra Hz. Peygamber (s.a.v.)’e ondan sonra da Allah Teâlâ’ya muhabbet ile gönül bağlaması” olarak tarif edilmektedir. Araştırmalar bugünkü anlamıyla bir râbıtanın Bahâuddin Nakşibend (ö. 791/1389) ile başladığı göstermektedir. Bu çalışmada Nakşibendiyye tarikatının meşhur şeyhlerinden Ubeydullah Ahrâr’ın (ö. 895/1490) râbıta hakkındaki görüşleri ele alınacaktır. Ubeydullah Ahrâr’dan sonra bu konuda eser yazan müellifler râbıta hakkında ilk geniş bilgilerin Ubeydullah Ahrâr’da rastlandığını öne sürmektedirler. Ubeydullah Ahrâr’ın râbıta hakkındaki görüşleri kendisi kaleme aldığı kabul edilen Fıkarât isimli eserinde, sohbetlerinden derlenerek öğrencileri tarafından yazılan Melfûzât isimli eserde ve meşhur halifelerinden Ali b. Hüseyin es-Safîyüddin (ö. 939/1532) tarafından kaleme alınan Reşahât adlı eserde yer almaktadır. Zikredilen eserlerin her üçünün de Farsça olup bu çalışmada Türkçe tercümeleri kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bilgilerden, önce râbıtanın tasavvuf literatüründeki anlamı ve önemi açıklanmıştır. Ardından da Ubeydullah Ahrâr’ın râbıta hakkındaki görüşleri hakkında genel bilgilere ve seyrü sülûk yolunda râbıtanın yeri ve önemi ile ilgili yorumlarına yer verilmiştir. Özellikle seyrü sülûk eden müridin asıl amacı olan Allah huzuruna ulaşmada râbıtanın en etkili ve kısa yol olduğuna dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Ubeydullah Ahrâr, Râbıta, Muhabbet, Mürşid, Mürid

Ubaydullah Ahrar’s Views on Rabita

Öz

In the dictionary, rabita means a word, verb, action that connects one thing to a second thing. In the Sufi literature, it is defined as “the attachment of the disciple, who has just begun his journey, first to his murshid, then to the Prophet (s.a.w.), and then to Allah with love”. Research shows that rabita in its present sense began with Bahauddin Naqshband (d. 791/1389). In this study, the views of Ubaydullah Ahrar (d. 895/1490), one of the famous sheikhs of the Naqshbandiyya order, on rabita will be discussed. The authors who wrote works on this subject after Ubaydullah Ahrar claim that the first extensive information about rabita is found in Ubaydullah Ahrar. Ubaydullah Ahrar’s views on rabita can be found in his work entitled Fiqarat, which is accepted to have been written by him, in the work entitled Melfuzat, which was compiled from his conversations and written by his students, and in the work entitled Rashahat, which was written by Ali b. Husayn al-Safiyaddin (d. 939/1532), one of his famous caliphs. All three of these works are in Persian and their Turkish translations were used in this study. From the information obtained in the research, the meaning and importance of rabita in Sufi literature were first explained. Then, general information about Ubaydullah Ahrar’s views on rabita and his comments on the place and importance of rabita in the path of spiritual progress are given. In particular, it has been pointed out that rabita is the most effective and shortest way to reach the peace of Allah, which is the main purpose of the disciple who is on the way of travelling.

Anahtar Kelimeler

Sufism, Ubaydullah Ahrar, Rabita, Muhabbet, Murshid, Mureed

Kaynakça

• Ahrâr, Ubeydullah. Fıkarât. çev. Abdulrahman Acer. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2. Baskı, 2021.
• Ahrâr, Ubeydullah. Kalbin Huzuru, çev. Nodurbek Kosimov. İstanbul: Semerkand Yayınları, 5. Baskı, 2020.
• Ahrâr, Ubeydullah. Melfûzât. çev. Fakirullah Yıldız. İstanbul: Litera Yayıncılık, 1. Baskı, 2021.
• Algar, Hamid. “Bahâeddin Nakşibend”. TDV. İslam Ansiklopedisi 4/458-460. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Arslan, Sevim. “Muhabbet Râbıtası”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (2015), 49-70.
• Arvasî, Abdülhakîm. Râbıta-i Şerife. Sadeleştiren. Necip Fazıl Kısakürek. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları, 20. Baskı, 2022.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları, 3. Basım, 2004.
• Dindar, Elif. Ubeydullah Ahrâr hayatı, eserleri, fikirleri. Bursa: T.C. Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1998.
• Dursun, Akif. “Râbıtanın Tarihî Gelişimi, Tanımı ve Fıkhî Hükmü”, Sufiyye Dergisi 10 (Haziran 2021), 84-129.
• Eş-Şerkâvî, Hasan. Mu’cemu Elfâzu’s-Sûfî, Kâhire: Muhtâr Yayınları, 2. Basım, 1992.
• Gündüz, İrfan. “Tasavvufi Bir Terim Olarak Râbıta”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7-10, (1995), 243-274.
• Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli. çev. Hayrettin Karaman-Ali Özek vd. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
• Mevlânâ Eş-Şeyh Hâlid, Ziyâüddîn. Risâle-i Hâlidiyye ve Râbıta Risâlesi, çev. İsmailağa Te’lif Heyeti. İstanbul: Sira Yayınevi, 1. Basıkı, 2017.
• Okudan, Rıfat. “Râbıta”. Tasavvuf El Kitabı. ed. Kadir Özköse. 425-426. Ankara: Grafiker Yayınları, 2. Baskı, 2014.
• Safîyüddin, Ali b. Hüseyin. “Reşahât” Hayat Pınarından Damlalar. Sadeleştiren. Enver Yaşarbaş. İstanbul: Muallim Neşriyat, 1. Baskı, 2014.
• Tosun, Necdet. “Râbıta”. TDV İslam Ansiklopedisi. 34/378. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Ustaosmanoğlu, Mahmud. İrşâdü’l Mürîdîn. İstanbul: Ahıska Yayınevi, 1. Baskı, ts.
• Ülker, Mustafa. Rabıta: Aklî İzahı, Kitap, Sünnet ve Kıyastan Delilleri, İstanbul: Rabbani Yayınevi, ts.
• Yılmaz, Hasan Kâmil. Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: Ensar Yayınları, 10. Baskı, 2004.
• Yücel, Yavuz. Tasavvuf ve Tarikatlarda Rabıta. Kayseri: T.C. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1993.