Turist Rehberlerinin Karşılaştıkları İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları

Yıl 2024, , 338 - 355, 09.01.2024

Hasret Ulusoy , Arzu Balıkoğlu , Onur Akgül , Özlem Köroğlu

https://doi.org/10.33206/mjss.1209049

Öz

Turist rehberliği mesleği, çalışma koşulları nedeniyle iş kazaları ve meslek hastalıkları konusunda birçok riski bünyesinde barındırmaktadır. Uzun çalışma saatleri, uzun süren seyahatler, yoğun çalışma temposu, uykusuzluk ve fiziksel ve zihinsel yorgunluk gibi faktörler meslekte iş kazalarının ve meslek hastalıklarının yaşanmasına neden olmaktadır. Turist rehberlerinin meslekte karşılaştıkları iş kazaları ve meslek hastalıklarının belirlenmesi ve bu konuda mevcut durumun ortaya konulması, mesleğin icrasında turist rehberlerine yol gösterici olması ve bu hususta gerekli önlemleri almaları noktasında onlara yardımcı olması açısından önem arz etmektedir. Bu bağlamda bu çalışmada, turist rehberlerinin yaşadıkları iş kazaları ve meslek hastalıklarının belirlenmesi ve bunlara yönelik alınabilecek önlemlerin ve konuya ilişkin tavsiyelerin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, mevcut durumun tespit edilebilmesi için nitel veri toplama tekniği tercih edilerek yarı yapılandırılmış görüşme formu oluşturulmuştur. Elde edilen veriler tematik analiz ile değerlendirilerek önce kodlanmış, ardından belirli temalar altında kategorize edilmiştir. Araştırma sonucunda, turist rehberlerinin en fazla karşılaştıkları iş kazalarının “trafik kazası” ve “ayak/bilek burkulmaları” olduğu; yaşanılan iş kazalarının çoğunlukla “ören yerlerinde” ve “tur araçlarında” gerçekleştiği ve iş kazalarının gerçekleşme sebebinin ise “ören yeri arazi şartları”, “ikinci şahıs hatası” ve “kişisel ihmaller” gibi faktörlerden kaynaklı olduğu belirlenmiştir. Turist rehberlerinin yaşadıkları meslek hastalıkları içerisinde en sık tekrarlananların “ses kısıklığı”, “psikolojik yıpranmalar”, “boğaz ağrısı” ve “bel ağrısı” olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu hastalıkların yaşanma sebeplerinin ise “kalabalık gruplara gün içinde yüksek sesle hitap etmek”, “fiziksel olarak efor sarf etmek” ve “yoğun çalışma temposu ve stres” kaynaklı olduğu belirlenmiştir. Ayrıca yaşanılan meslek hastalıkları sonucunda turist rehberlerinin çalışamadıkları gün nedeniyle maddi kazanç kaybına uğradıkları, psikolojik olarak yıprandıkları, stres bozukluğu yaşadıkları ve meslekten uzaklaşarak işten soğudukları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Turist Rehberleri, İş Kazaları, Meslek Hastalıkları

Etik Beyan

“Turist Rehberlerinin Karşılaştıkları İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir.

Occupational Accidents and Occupational Diseases that Tourist Guides Encounter

Öz

Tourist guiding profession has many risks in terms of work accidents and occupational diseases due to working conditions. Factors such as long working hours, long travels, intense work tempo, insomnia and physical and mental fatigue cause occupational accidents and occupational diseases in the profession. It is important to determine the occupational accidents and occupational diseases that tourist guides encounter in the profession and to reveal the current situation in this regard, to guide the tourist guides in the execution of the profession and to help them to take the necessary precautions in this regard. In this context, in this study, it is aimed to determine the occupational accidents and occupational diseases experienced by tourist guides and to reveal their effects. In addition in the study, it is aimed to determine the precautions that can be taken against the occupational accidents and occupational diseases encountered by the tourist guides and the recommendations on the subject. For this purpose, a semi-structured interview form was created by choosing qualitative data collection technique in order to determine the current situation. The obtained data were evaluated with thematic analysis, first coded and then categorized under certain themes. As a result of the research, the most common occupational accidents encountered by tourist guides are ‘traffic accidents’ and ‘foot/ankle sprains’. It has been determined that the occupational accidents experienced mostly occur in ‘ruins and tour vehicles’ and the reason for the occurrence of occupational accidents is due to ‘the site conditions of the site’, ‘second person fault’ and ‘personal negligence’. It has been determined that among the occupational diseases experienced by tourist guides, the most frequently recurring ones are ‘hoarseness’, ‘psychological wear’, ‘sore throat’ and ‘low back pain’. It has been determined that the reasons for the aforementioned diseases are caused by ‘addressing large groups loudly during the day’, ‘physically exerting effort’ and ‘intense work tempo and stress’. In addition, as a result of the occupational diseases experienced, it was determined that tourist guides lost their financial earnings due to the days they could not work, they were psychologically worn out, they suffered from stress disorders and they were distanced from their profession.

Anahtar Kelimeler

Tourist Guides, Occupational Accidents, Occupational Diseases

Kaynakça

• Ababneh, A. (2017). Tourist guides and job related problems, analysis and evidence from jordan, Journal of Quality Assurance in Hospitality and Tourism, 18(2), 200-217.
• Ap, J. ve Wong, K. K. F. (2001). Case study on tour guiding: Professionalism, issues and problems. Tourism Management, 22(5), 551-563.
• Arıcı, K. (2015). Türk sosyal güvenlik hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Au, W. (2007). High-stakes testing and curricular control: A qualitative metasynthesis. Educational Researcher, 36(5), 258-267.
• Aydın, U., Gökçek Karaca, N. Canbey Özgüler, V. ve Karaca, E. (2013). İş sağlığı ve güvenliği eğitiminin iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesindeki rolü. Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası, 27(4), 24-45. [Erişim adresi: https://ceis.org.tr/ceis-yayini/cimento-isveren-dergisi-temmuz-2013/]
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Batman, O. (2003). Türkiye’deki profesyonel turist rehberlerinin mesleki sorunlarına yönelik bir araştırma. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 115-132.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (20. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Coggon, D. (2001). Monitoring trends in occupational illness. Occupational and Environmental Medicine, 58, 691-693.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇSGB). (2013). Meslek hastalıkları. Erişim adresi: https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/1340/ meslekhastaliklari.pdf.
• Davey, L. (2022). The application of case study evaluations. Elementary Education Online, 8(2), 1-3.
• Dongre, A. R., Deshmukh, P. R., Kalaiselvan, G. ve Upadhyaya, S. (2009). Application of qualitative methods in health research: An overview. Online Journal of Health and Allied Sciences, 8(4), 1-5.
• Fritz, R. L. ve Vandermause, R. (2018). Data collection via in-depth email interviewing: Lessons from the field. Qualitative Health Research, 28(10), 1640-1649.
• Glesne, C. (2015). Nitel araştırmaya giriş (Çev: A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gökdemir, S. ve Hacıoğlu, N. (2018). Turist rehberlerinde tükenmişlik ve meslekten ayrılma niyeti. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(39), 511-541.
• Graneheim, U. H. and Lundman, B. (2004). Qualitative content analysis in nursing research: Concepts, procedures and measures to achieve trustworthiness. Nurse Education Today, 24, 105-112.
• Güzel, F. Ö. ve Köroğlu, Ö. (2015). Turist rehberlerinin mesleklerine yönelik pozitif ve negatif yönlü algılarının içerik analizi yöntemi ile belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(1), 155-174.
• Güzel, Ö., Türker, A. ve Şahin, İ. (2014). Profesyonel turist rehberlerinin algıladıkları mesleki engelleri belirlemeye yönelik bir araştırma. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 2, 173-190.
• Hamalainen, P., Takala, J. ve Saarela, K. L. (2006). Global estimates of occupational accidents. Safety Science, 44, 137-156.
• ILO. (1996). Recording and notification of occupational accidents and diseases. Genova: International Labour Office. [Erişim adresi: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/--- safework/documents/normativeinstrument/wcms_107800.pdf]
• ILO. (1998). Statistics of occupational injuriencies. Genova: Sixteenth International Conference of Labour Statisticians. [Erişim adresi: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/--- stat/documents/meetingdocument/wcms_088373.pdf]
• İlhan. Y. ve Soybalı, H. H. (2018). Turist rehberlerinin mesleki sorunları üzerine bir araştırma. Turist Rehberliği Dergisi, 1(1), 13-23.
• James, N. ve Busher, H. (2006). Credibility, authenticity and voice: Dilemmas in online interviewing. Qualitative Research, 6(3), 403-420.
• Karadeniz, O. (2012). Dünya'da ve Türkiye'de iş kazaları ve meslek hastalıkları ve sosyal koruma yetersizliği. Çalışma ve Toplum, 34(3), 15-75.
• Köroğlu, A. ve Köroğlu, Ö. (2011). Measuring the effects of job satisfaction to occupational health and safety attitudes of tour guides on business performance in Turkey. 2nd Rower Conference on Occupational Health and Safety Economics (73-91), Sinaia, Romania.
• Köroğlu, Ö. Şahin, S. ve Tetik, N. (2007). Turizm sektöründe bayan çalışanların sorunları: Bayan profesyonel turist rehberlerinin karşılaştıkları sorunları belirlemeye yönelik sınırlı bir örneklem üzerinde araştırma. I. Ulusal Türkiye Turizmi Kongresi Bildiriler Kitabı (719-739), Ankara: Detay Yayıncılık.
• Landrigan, P. J. ve Baker, D. B. (1991). The recognition and control of occupational disease. Journal of the American Medical Association, 266(5), 676-680.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (Çev: S. Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Mil, H. İ. ve Güvercin, A. (2016). İş kazası ve meslek hastalığı sigortasının meslek hastalığı boyutunun analizi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 82-100.
• Mülayim, B. K. (2006). İş kazası ve meslek hastalıkları kavramları (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Newman, L. S. (1995). Occupational illness. The New England Journal of Medicine, 333(17), 1128-1134.
• Nyahunzvi, D. K. ve Njerekai, C. (2013). Tour guiding in Zimbabwe: Key issues and challenges. Tourism Management Perspectives, 6, 3-7.
• Öter, Z. (2007). Seyahat acentelerinde pazarlama bilgi sistemlerine turist rehberlerinin katkıları: Ege bölgesi örneği. (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Özbay, Y. ve Şahin, B. (1997). Stresle başaçıkma tutumları envanteri: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. IV. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi. Ankara, 1-3 Eylül.
• Rainbird, G. ve O’Neill, D. (1995). Occupational disorders affecting agricultural workers in tropical developing countries. Applied Ergonomics, 26(3), 187-193.
• Saari, J. (2001). Accident prevention today. Magazine of the European Agency for Safety and Health at Work, 4, 1-30.
• Salman Yıkmış, M. (2020). Nitel araştırmalarda e-görüşme tekniği. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 183-197.
• Tangüler, A. (2002). Profesyonel turist rehberliği ve turist rehberlerinin seyahat acentası ve müşteri ilişkileri: Kapadokya örneği (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tsaur, S. H. ve Lin, W. R. (2014). Hassles of tour leaders. Tourism Management, 45, 28-38.
• Ünal, A. ve Oral, T. (2018). Turist rehberlerinin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili sorunları ve çözüm önerileri. İçinde N. Hacıoğlu, C. Avcıkurt, A. Kılıç ve H. Ulusoy Yıldırım (Edt.), Turist Rehberliği Üzerine Güncel Araştırmalar (468- 478). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Wang, K. C., Jao, P. C., Chan, H. C. ve Chung, C. H. (2010). Group package tour leader’s intrinsic risks. Annals of Tourism Research, 37(1), 154-179.
• WHO. (2006). Declaration of workers health. Stresa: WHO Collaborating Centres of Occupational Health [Erişim adresi: https://www.who.int/occupational_health/publications/declaration2006/en/]
• Yazıcıoğlu, İ., Tokmak, C. ve Uzun, S. (2008). Turist rehberlerinin rehberlik mesleğine bakışı. Üniversite ve Toplum Dergisi, 8(2), 1-19.
• Yenipınar, U. (2019). Turist rehberliği mesleği. İçinde Ö. Güzel ve Ö. Köroğlu (Edt.), Kavramdan uygulamaya turist rehberliği mesleği (ss. 1-18). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Genişletilmiş Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, A. İ. (2013). İş sağlığı ve güvenliğinde kaza zinciri teorisinin önemi ile açık işletmelerdeki tehlikeli hareket ve tehlikeli durumlar. Yer Altı Kaynakları Dergisi, 3, 27-39.
• Yılmaz, F. (2009). Küreselleşme sürecinde gelişmekte olan ülkelerde ve Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 45-72.
• Yılmaz, G. (2005). İş kazalarından doğan sorumluluklar. Mühendis ve Makina Dergisi, 46(543), 3-11.
• Yin, R. K. (2003). Case study research design and methods (3. Baskı). United States: Sage Publications Thousand Oaks.