Görsel Algılama Destekli Okuma Yazmaya Hazırlık Etkinliklerinin Yazı Farkındalığına Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2024, , 439 - 453, 22.04.2024

Özgün Uyanık Aktulun , Ali İbrahim Can Gözüm

https://doi.org/10.33206/mjss.1392690

Öz

Araştırmada "Görsel Algılama Destekli Okuma Yazmaya Hazırlık Etkinliklerinin Yazı Farkındalığına Etkisinin İncelenmesi" amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırmanın tasarımı, yarı deneysel öntest-son test kontrol gruplu desen olarak yapılandırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, deney (33), kontrol (33) olmak üzere toplam 66 çocuk oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, “Kişisel Bilgi Formu” ile Şimşek Çetin ve Alisinanoğlu (2013) tarafından geliştirilen "Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Yazı Farkındalığını Değerlendirme Kontrol Listesi” kullanılmıştır. Okul öncesi dönemdeki çocukların yazı farkındalığı becerilerini desteklemeyi esas alan "Görsel Algı Destekli Yazı Farkındalığı Etkinlikleri", 6 hafta boyunca haftada üç gün olacak şekilde toplam 18 etkinlik olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada ön-test ve son-test sonuçları arasındaki farklar, bağımsız örneklem t-testi ile değerlendirilmiştir. Ayrıca, deney grubu içinde etkinliklere katılan çocukların performansı, kontrol grubundakilerle karşılaştırmak amacıyla kendi aralarında bir t-testi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda, etkinliklerde farklı şekil, doku, renk içeren nesnelerin kullanılmasının, el-göz koordinasyonunu geliştirmenin, benzerlik ve farklılıklara dikkat çekmenin yazı ile ilişkili harf ve sözcüklerin birbirleriyle ilişkisini ve farklılıklarını anlamak konusunda önemli bir destek sağladığı belirlenmiştir. Bu nedenle, bu tür etkinliklerin yazı farkındalığı becerilerinin gelişimine katkıda bulunduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Görsel algı, okuma yazmaya hazırlık etkinlikleri, yazı farkındalığı, okul öncesi eğitimi

Etik Beyan

“Görsel Algılama Destekli Okuma Yazmaya Hazırlık Etkinliklerinin Yazı Farkındalığına Etkisinin İncelenmesi” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Gerekli olan etik kurul izinleri Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimleri Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun 11.02.2022 tarih ve 2022/62 sayılı toplantısında alınmıştır.

Teşekkür

Deneysel uygulama sürecinde destek olan öğretmen ve çocuklara teşekkür ederiz.

Exploring The Impact of Visual Perception Supported Early Literacy Activities on Print Awareness

Öz

The research aims to investigate the Effect of Visual Perception Supported Reading and Writing Readiness Activities on Writing Awareness. For this purpose, the design of the study is structured as a quasi-experimental pre-test post-test control group design. The study group consists of a total of 66 children, divided into experimental (33) and control (33) groups. As a data collection tool, the "Personal Information Form" and the “The Control List for The Evaluation of The Print Awareness of Pre-School Children" developed by Şimşek Çetin and Alisinanoğlu (2013) were used. "Visual Perception Supported Writing Awareness Activities", focusing on supporting preschool children's writing awareness skills, were conducted as a total of 18 activities, three days a week over a period of six weeks. Differences between pre-test and post-test results were evaluated using independent sample t-tests. Additionally, a t-test was conducted within the experimental group to compare the performance of children who participated in the activities with those in the control group. The research findings indicate that the use of objects with various shapes, textures, and colors, as well as activities emphasizing hand-eye coordination and highlighting similarities and differences, significantly support understanding the relationships and differences between letters and words in writing. Therefore, these types of activities are considered to contribute to the development of writing awareness skills.

Anahtar Kelimeler

Visual perception, Reading and Writing Readiness Activities, Writing Awareness, preschool education

Kaynakça

• Alisinanoğlu, F. ve Şimşek, Ö. (2012). Okuma yazmaya hazırlık çalışmalarının okul öncesi dönemdeki çocukların yazmaya hazırlık becerilerine etkisinin incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(2), 1-14. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/209701
• Bademci, D. (2016). 66-72 aylık çocukların yazı farkındalığı ve yazmaya hazırlık becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Bailet, L. L., Repper, K. K., Piasta, S. B. ve Murphy, S. P. (2009). Emergent literacy intervention for prekindergarteners at risk for reading failure. Journal of Learning Disabilities, 40 (4), 336-355. doi: 10.1177/0022219409335218
• Bayraktar, V. (2013) Okuma-yazmaya hazırlık eğitim programı'nın anasınıfına devam eden 6 yaş grubu çocukların yazı farkındalığı becerilerine ve ilkokul birinci sınıftaki ses farkındalığı ve okuma yazma becerilerine etkisinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bayraktar, V. (2018). Investigating print awareness skills of preschool children in terms of child and parent variances. Eğitim ve Bilim, 43(196), 49-65. doi: 10.15390/EB.2018.7679
• Berk, L. E (2013). Çocuk gelişimi. (Çev. A. Dönmez). İstanbul: İmge Yayınevi
• Bernstein, D.A. ve Nash, P.W. (2008). Essentials of psychology. Copyright Material
• Berry, R.S. (2000). Children’s environmental print reability, validity and realtionship to early reading (Doctoral thesis). University of North Carolina North Carolina, USA.
• Bornstein, M. H., Arterberry, M. E. ve Mash, C. (2005). Perceptual development. In M. H. Bornstein & M. E. Lamb (Eds.), Developmental science: An advanced textbook (pp. 283–325). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Breit-Smith, A., Justice, L..M., Mcginty, A.S. ve Kaderavek J. (2009). How often and how much? ıntensity of print referencing intervention. Topics in Language Disorders,4, 360–369. Eric number: EJ88527
• Büyükalan, F., S., Purtaş, Ö. ve Özkür, F. (2019). Anasınıfına devam eden çocukların görsel algı gelişim seviyeleri ile okuma yazmaya hazırlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 5(21), 1091-1098. doi: 10.31589/JOSHAS.196
• Carames C.L., Irwin, L. N. ve Kofler, M. J. (2022) Is there a relation between visual motor integration and academic achievement in schoolaged children with and without ADHD?, Child Neuropsychology, 28(2), 224- 243. doi:10.1080/09297049.2021.1967913
• Cheng, D., Xıao, Q., Chen, Q., Cuı, J. ve Zhou, X. (2018). Dyslexia and dyscalculia are characterized by common visual perception deficits. Developmental Neuropsychology, 43(6), 497-507. doi: 10.1080/87565641.2018.1481068
• Cook, K.L. (1992). The effect of an intervention program on writing readiness as measured by the develomental test of visual motor integration (Master Thesis). Texas Women’s University, Texas.
• Cornelissen, P., Richardson, A., Mason, A., Fowler, S. ve Stein, J. F. (1995). Contrast sensitivity and coherent motion detection measured at photopic luminance levels in dyslexics and controls. Vision Research, 35(10), 1483–1494. doi: 10.1016/0042-6989(95)98728-R
• Coviello, R. H. (2005). Language and literacy environment quality in early childhood classrooms: exploration of measurement startegies and relations with children’s develpoment (Doctoral Thesis). University of Penssylvania State, USA.
• Çayır, A. (2017). Analyzing the reading skills and visual perception levels of first grade students. Universal Journal of Educational Research, 5(7), 1113-1116. doi: 10.13189/ujer.2017.050704
• Çukur, Y. ve Güller, D.A. (2011). Erken çocukluk döneminde görsel algı gelişimine uygun 25 mekân tasarımı. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 24(24), 25-36. Erişi adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/197962
• Decker, C. A. ve Decker, J. R. (2016). Planning and administering early childhood programs (11st ed.). New Jersey: Pearson Education, Inc.
• Dehaene, S. (2014). Beyin nasıl okur? (Çev. O. Karakaş). İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Demir, E. (2021). 60-72 aylık çocukların erken okuryazarlık becerileri ve görsel algı düzeyleri (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dere, Z. (2019). Investigating the creativity of children in early childhood education institutions. Universal Journal of Educational Research, 7(3), 652-658. doi: 10.13189/ujer.2019.070302
• Duiser, I. H., van der Kamp, J., Ledebt, A. ve Savelsbergh, G. J. (2014). Relationship between the quality of children's handwriting and the beery buktenica developmental test of visuomotor ıntegration after one year of writing tuition. Australian Occupational Therapy Journal, 61(2), 76-82. doi: 10.1111/1440-1630.12064
• Efe, M. ve Temel, Z. F. (2018). Okul öncesi dönem 48-66 ay çocuklarına Etkileşimli Kitap Okuma Programı’nın yazı farkındalığına etkisinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(2), 257-283. doi: 10.24130/eccd-jecs.196720182257
• Ergül, C., Karaman, G., Akoğlu, G., Tufan, M., Dolunay Sarıca, A. ve Bahap Kudret, Z. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin" erken okuryazarlık" kavramına ilişkin bilgi düzeyleri ve sınıf uygulamaları. Ilkogretim Online, 13(4), 1449-1472. doi: 10.17051/io.2014.71858
• Farroni, T. ve Menon, E. (2008). Visual perception and early brain development. Centre for Brain and Cognitive Development. Birkbeck College: UK.
• Farver, J. M., Nakamoto J. ve Lonigan C. J. (2007). Assessing preschoolers' emergent literacy skills in english and spanish with the get ready to read! screening tool. Annals of Dyslexia, 57(2), 161-178. doi: 10.1007/s11881- 007-0007-9
• Ferah, A. (1996). İlk okuma yazmada görsel algı ve zekânın yeri (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ferah, A. (2001). Okuma-yazmayı öğrenmede göz hareketleri ve görme algısı. Çağdaş Eğitim Dergisi, 279, 24- 32.
• Franceschini, S., Bertoni, S., Ronconi, L., Molteni, M., Gori, S. ve Facoetti, A. (2015). “Shall we play a game?”: Improving reading through action video games in developmental dyslexia. Current Developmental Disorders Reports, 2(4), 318-329. doi:10.1007/s40474-015-0064-4
• Frostig, M. (1964). Developmental test of visual perception. Palo Alto, CA, Consulting Psychologists Press.
• Frostig, M., Lefever, D. W. ve Whittlesey, J. R. (1964). Developmental test of visual perception. Palo Alto, CA, Consulting Psychologists Press.
• Gander, M. J. ve Gardiner, H. W. (2007). Çocuk ve ergen gelişimi (Çev: Bekir Onur). (6. baskı). Ankara: İmge kitapevi.
• Geisler, W. S. (2008). Visual perception and the statistical properties of natural scenes. Annual Review of Psychology, 59, 167–192. doi: 10.1146/annurev.psych.58.110405.085632
• Grewal, R. K., Vig, D. ve Saini, S. (2014). Role of visual perception in ımproving quality of handwriting. Indian Journal of Health & Wellbeing, 5(5), 591-595. Erişim adresi: https://research.ebsco.com/c/w2nkfb/viewer/pdf/iwsdp3q27z
• Griffith, P. L., Beach, S. A., Ruan, J. ve Dunn, L. (2008). Literacy for young children. London: Corwn Press.
• Horner, S. L. (2004). Observational learning during shared book reading: The effects on preschoolers' attention to print and letter knowledge. Reading Psychology, 25, 167-188. doi. 10.1080/02702710490484714
• Işıtan, S. ve Akoğlu, G. (2016). Yazı farkındalığı becerilerinin resimli çocuk kitabı aracılığıyla değerlendirilmesi: güvenirlik ve geçerlik çalışması. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(3), 1333-1352. doi: 10.7827/TurkishStudies.9111
• Jalongo, M. R. (2013). Early childhood language arts (6th ed.). Boston: Pearson
• Johnson, S.P. (2001). Neurophysiological and psychophysical approaches to visual development. In Kalverboer, A.F, Gramsbergen, A.(Eds.), Handbook of brain and behaviour in human development (pp.653- 675). Amsterdam: Elsevier.
• Justice , L. M. ve Sofka , A. E. (2010). Engaging children with print : building early literacy skills through quality read-alouds . New York: The Guilford Press.
• Justice, L.M. ve Ezell, H.K. (2002). Use of storybook reading to increase print awareness in at-risk children. American Journal of Speech-Language Pathology, 11, 17-29. Erişi adresi: http://ajslp.pubs.asha.org/
• Kaiser, M. L., Albaret, J. M. ve Doudin, P. A. (2009). Relationship between visual-motor integration, eye-hand coordination, and quality of handwriting. Journal of Occupational Therapy, Schools, & Early Intervention, 2(2), 87-95. doi: 10.1080/19411240903146228
• Kamei-Hannan, C. ve Ricci, L. A. (2015). Reading connections: strategies for teaching students with visual impairments. New York: Pearson Education, Inc.
• Kandır, A. ve Yazıcı, E. (2016). Okul Öncesi Eğitim Programı’ nın okuma yazma becerilerinin gelişimi yönünden değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(3), 451-488. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/312855
• Karaman, G. (2013). Erken okuryazarlık becerilerini değerlendirme aracı’nın geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kavale, K. (1982). Meta-analysis of the relationship between visual perceptual skills and reading achievement. Journal of Learning Disabilities, 15(1), 42-51. doi: 10.1177/0022219482015001
• Kavale, K. A. ve Forness, S. R. (2000). Auditory and visual perception processes and reading ability: a quantitative reanalysis and historical reinterpretation. Learning Disability Quarterly, 23(4), 253-270. doi: 10.2307/1511348
• Klein, S., Guiltner, V., Sollereder, P. ve Cui, Y. (2010). Relationships between fine-motor, visual-motor and visual perception scores and handwriting legibility and speed. Physical & Occupational Therapy in Pediatrics, 31(1), 103-114. doi: 10.3109/01942638.2010.541753
• Kurtz, L. A. (2006). Visual perception problems in children with ad/hd, autism and other learning disabilities: a guide for parents and professionals. London: Jessica Kingsley Publishers.
• Küçükkelepçe, A. (2020). 60-72 ay arasındaki çocukların dil gelişimleri, temel matematiksel akıl yürütme becerileri ve görsel algı düzeylerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Lefebvre, P., Trudeau, N. ve Sutton, A. (2011). Enhancing vocabulary, print awareness and phonological awareness through shared storybook reading with low-income preschoolers. Journal of Early Childhood Literacy, 11(4), 453-479. doi: 10.1177/1468798411416581
• Lovelace, S. ve Stewart, S. R. (2007). Increasing print awareness in preschoolers with language impairment using non-evocative print referencing. American Speech Language Hearing Association, 38, 16-30. doi: 10.1044/0161-1461(2007/003)
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2006). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü Yayınları.
• McGinty, A. S., Sofka, A., Sutton, M. ve Justice, L. (2006). Fostering print awareness through interactive shared reading. In A van Kleeck (Eds.), Storybook reading as a clincal tool (pp.77- 119). San Diego, CA: Plural
• Memiş, A. ve Harmankaya, T. (2012). İlköğretim okulu birinci sınıf öğrencisinin görsel algı düzeyleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16 (1), 32-35. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tsadergisi/issue/21485/230291
• Memiş, A. ve Ayvaz Sivri, D. (2016). The analysis of reading skills and visual perception levels of first grade turkish students. Journal of Education and Training Studies, 4(8), 161 166. doi:10.11114/jets.v4i8.1663
• Meng, X., Cheng-Lai, A., Zeng, B., Stein, J. F. ve Zhou, X. (2011). Dynamic visual perception and reading development in Chinese school children. Annals of Dyslexia, 61, 161-176. doi: 10.1007/s11881-010-0049-2
• Mol, S. E., Bus, A. G. ve Jong M. T. (2009). Interactive book reading ın early education: a tool to stimulate print knowledge as well as oral language. Review of Educational Research, 79( 2), 979–1007. doi: 10.3102/0034654309332
• Morrow, L. M. (2007). Developing literacy in preschool. London: The Guilford Press.
• Özcan, A.F. (2020). İlkokuma yazma öğrenme sürecinin yordayıcıları: Görsel algı ve fonolojik farkındalık (Doktora Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bolu.
• Perea, M., Panadero, V., Moret-Tatay, C. ve Gómez, P. (2012). The effects of inter-letter spacing in visual-word recognition: Evidence with young normal readers and developmental dyslexics. Learning and Instruction, 22(6), 420-430. doi: 10.1016/j.learninstruc.2012.04.001
• Pienaar, A. E, Barhorst, R. ve Twisk J.W.R. (2014). Relationships between academic performance, ses school type and perceptual‐motor skills in first grade south african learners: NW‐CHILD study. Child: Care, Health and Development, 40(3), 370-378. doi: 10.1111/cch.12059.
• Plotnik, R. (2009). Psikolojiye giriş. (Çev.T. Geniş). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Read, C. (1971). Pre-School children's knowledge of english phonology. Harvard Educational Review, 41(1), 1- 34. doi: 10.17763/haer.41.1.91367v0h80051573
• Reinartz, A. ve Reinartz, E. (1975). Wahrnehmun Gstraining (Won Frostig, M., David Horne, B.A. und Ann-Marie Miler, M.A.), An Weisung Self: Dortmund
• Reutzel, D. R., Fawson, P. C., Young, J. R., Morrison, G. T. ve Wilcox, B. (2003). Reading environmental print: what is the role of concepts about print in discriminating young readers’ responses?. Reading Psychology, 24, 123– 162. doi: 10.1080/02702710308232
• Rodrigues, A. P., Rebola, J., Jorge, H., Ribeiro, M. J., Pereira, M., van Asselen, M. ve Castelo-Branco, M. (2017). Visual perception and reading: New clues to patterns of dysfunction across multiple visual channels in developmental dyslexia. Investigative Ophthalmology & Visual Science, 58(1), 309-317. doi: 10.1167/iovs.16 20095
• Schneck, C. M. (2005). Visual perception. J. Case-Smith, A. S. Allen, and P. Pratt, (Eds.), Occupational Therapy for Children (pp.357-386). Mosby.
• Schneps, M. H., Thomson, J. M., Sonnert, G., Pomplun, M., Chen, C. ve Heffner-Wong, A. (2013). Shorter lines facilitate reading in those who struggle. PloS One, 8(8), e71161. doi: 10.1371/journal.pone.0071161
• Shanahan, T. ve Lonigan, C. J. (2010). The national early literacy panel a summary of the process and the report. Educational Researcher, 39(4), 279-285. doi: 10.3102/0013189X10369172
• Storch, S.A. ve Whitehurst, G.J. (2002). Oral language and code-related precursors to reading: evidence from a longitudinal structural model. Developmental Psychology, 38(6), 934–947. Erişi adresi: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12428705/
• Strickland, D. S. ve Schickedanz, J. A. (2009). Learning about print in preschool: working with letters, words, and beginning links with phonemic awareness (2nd Ed.). Newark, DE: International Reading Association.
• Şimşek Çetin, Ö. ve Alisinanoğlu, F. (2013). Okul öncesi dönemdeki çocukların yazı farkındalığını değerlendirme kontrol listesi’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5(8), 15-27. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article file/149894
• Şimşek, Ö. (2011). 60-72 aylık çocukların yazı farkındalığı ve yazmaya hazırlık becerilerinin gelişiminde okuma yazmaya hazırlık programının etkisinin incelenmesi (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Temple, C., Ogle, D., Crawford, A. ve Freppon, P. (2005). All children read teaching for literacy in today’s diverse classrooms. USA: Pearson Education.
• Tsai, C. L., Wilson, P. H. ve Wu, S. K. (2008). Role of visual- perceptual skills (non-motor) in children with developmental coordination disorder. Human Movement Science, 27, 649-664. doi: 10.1016/j.humov.2007.10.002
• Wiederholt, J. L. (1972). The predictive validity of frostig's constructs as measured by the developmental test of visual perception. Erişi adresi: https://eric.ed.gov/?id=ED071029
• Yaden, D., Tam A, Madrigal, P., Brassell D., Massa J.,Altaminaro L.S. ve Armendariz, J. (2000). Early literacy for iner-city children: the effects of reading and writing intervention in english and spanish during the preschool years. The Reading Teacher, 54(2), 186-189. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/20204894