Hazar Denizi Meselesi Bağlamında Türk Cumhuriyetleri Arasındaki Siyasi ve Ekonomik İlişkiler

Yıl 2019, , 451 - 468, 29.01.2019

Bahar Özsoy

https://doi.org/10.33206/mjss.480173

Cited By: 2

Öz

Sovyetler'in
dağılması ile birlikte Kafkasya ve Orta Asya etnik çatışma ve sınır
sorunlarının yaşandığı bir bölge haline dönüşmüştür. Günümüzde, Türk devletleri
arasındaki iletişimin büyük ölçüde sağlandığı coğrafyada sınırların belirlenmesi
ve enerji kaynakları açısından verimli alanların paylaşılması gibi çeşitli
sorunlar ise devam etmektedir.

Söz konusu sorun
alanlarından biri de Hazar Denizine sınır olan devletler arasındaki Hazar’ın
paylaşımı konusudur. Çalışma, 2018 yılındaki anlaşma kapsamında “deniz ” olarak kabul edilen Hazar Denizi’nin statüsü
ve paylaşılması konusunun kıyıdaş Türk devletleri arasındaki ilişkileri ne
ölçüde etkilediğine ve şekillendirdiğine odaklanmaktadır. Bu kapsamda çalışma
ile birlikte paydaş Türk devletleri olan Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan
arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkiler ve Hazar sorununun bu ilişkileri ne
şekilde biçimlendirdiği değerlendirilmiştir.  

Anahtar Kelimeler

Hazar’ın Statüsü, Azerbaycan, Kazakistan

Kaynakça

• “Kazakistan ekonomisi yüzde 4 büyüdü”. 14.08.2018, https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/-kazakistan-ekonomisi-yuzde-4-buyudu-/1230385 .
• Alagöz, M.; Erdoğan, S. ve Yapar Saçık, S. (2011). “Kazakistan Cumhuriyeti’nin Ekonomik Performansının Ölçümü: 1992–2008”. T.C. Türk ‹şbirliği ve Kalkınma ‹daresi Başkanlığı, Avrasya Etüdleri 38/2011-1, 49-75.
• Amirbek, A. (2015). “Soğuk Savaş Sonrası Hazar’ın Satüsü ve Sınırlandırma Sorunu: Kıyıdaş Devletler’in Yaklaşımları Açısından Analizi”. Karadeniz Araştırmaları, Sayı: 46, ss. 23-48.
• Assanbayev, M. B. (2014). “Geopolitics of Turkmenistan and Kazakhstan in the Caspian Region”, 143-162.
• The Caspian Sea Chessboard (Edt.: Carlo Frappi, Azad Garibov). The Center for Strategic Studies. ATV (2018). “Azərbaycan- Iran münasibətləri - Siyasi-iqtisadi sahədə əməkdaşlıq inkişaf edir”, 29.03.2018 tarihli haber. http://atv.az/news/politics/95325-azerbaycan-iran-munasibetleri-siyasi-iqtisadi-sahede-emekdasliq-inkisaf-edir-video Avcı, E. (2014). Hazar’ın Statü Sorunu ve Sahildar Devletlerin Konuya Yaklaşımları. Uluslararası Stratejik Bakış Enstitüsü (USBED), http://www.usbed.org/yayinlar/-Hazarin_Statu_-Sorunu_ve_-Sahildar_Devletlerin-_Konuya_Yaklasimlari.pdf
• Aydın, F. (2018). Türkmenistan’ın Dış Politikası. 25.02.2018 https://www.stratejikortak.com-/2018/02/turkmenistanin-dis-politikasi.html Bekdeş, Hasan (2018). “5. Hazar Zirvesi: Yeni Düzenlemeler” SD Analiz, http://www.sde.org.tr/genel/sd-analiz-5-hazar-zirvesi-yeni-duzenlemeler-analizi-6591
• Central Intelligence Agency (2018). “Azerbaijan”, https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/aj.html Dünya Bankası: Türkmenistan Ekonomisi %6,5 Büyüyecek, 15.01.2017, http://www.atavatan-turkmenistan.com/news_details.php?news_id=MzYwEIA (2017).
• Country Analysis Brief: Kazakhstan 2017, https://www.eia.gov/-beta/international/analysis_includes/countries_long/Kazakhstan/kazakhstan.pdf
• Elik, S. ve Arınç, İ. (2010). “Turkmenistan and Azerbaijan in European Gas Supply Security”. Insight Turkey. 12 (3). 169-190Əliyev, A. (2009). “Sahilyani Dövlətlərin Xəzər Siyasəti”. Tarix və Onun Problemləri. No: 1-2. 192-201.
• Gonca, İ. B. ve Özdaşlı, E. (2016). “Kazakistan’ın Dış Politika Önceliklerinin Şekillenmesinde Bir Faktör Olarak Çin’in Enerji Talebi”. Avrasya İncelemeleri Dergisi, V/1 (2016), 147-166.
• Hacızade, E. (2015). “Xəzər Hövzəsi Regionunun İqtisadi Potensialı və İxrac İnfrastrukturu”. Azərbaycanın Vergi Jurnalı. 4(124). 93-128.Haghayeghi, M. (2003). “The Coming of Conflict to the Caspian Sea”. Problems of Post-Communism, vol. 50, no. 3, May/June, 32–41.
• Hekimoğlu, A. (2012). “Uluslararası Dengeler Bağlamında Orta Asya’daki Enerji Politikaları”. Bölgesel ve Küresel Politikalarda Orta Asya (Ed. Savaş Kafkasyalı). Ankara-Türkistan: Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk Kazak Üniversitesi. 267-310
• Həsənov, Ə. (2016). Xəzər – Qara dəniz hövzəsi və Cənubi Qafqazın geoiqtisadiyyatı: Azərbaycanın enerji siyasəti. Bakı, “Zərdabi LTD” MMC, 296 s.
• Huseynov, R. (2017). “Azerbaijan – Kazakhstan relations: current situation and prospects” 139-160. http://przeglad.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2017/10/pp-2017-3-11.pdf
• İşcan, İ. H. (2010). Uluslararası Enerji Güvenliği Açısından Hazar Bölgesi Enerji Ekonomisi ve Hazar denizi’ni Paylaşım Sorunu”. Sosyo Ekonomi Özel Sayısı, 63-92
• İsmayılov, E. ve Budak, T. (2014). “Bağımsızlık Sonrası Türkmenistan’ın Enerji Politikası”. Bilge Strateji, 6(11). 29-49.
• Kavas, A.Y. (2014). “Kazakistan’da Rusya-Çin Rekabeti”. 3 Eylül 2014, http://www.bilgesam.org/incele/1758/-kazakistan'da-rusya-cin-rekabeti/#.W7RVH3szbIU
• Kirvelytė, L. (2012). “The Dilemma of Azerbaijan’s Security Strategy: Energy Policy or Territorial Integrity?”, 199-233. https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/lasr.2012.10.issue-1/v10243-012-0017-0/v10243-012-0017-0.pdf
• Kocaman, M. E. (2018). “Hazar Havzası’nın Hukuki Statüsü”, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi”. 9(1), 99-114.
• Kötek, S. (2018). “Trans Hazar Gaz Boru Hattı artık daha mümkün”. 19.09.2018, https://enerjigunlugu.net/icerik/28904/trans-hazar-gaz-boru-hatti-artik-daha-mumkun.html Öge, K. (2015). “Geopolitics and revenue transparency in Turkmenistan and Azerbaijan”. Eurasian Geography and Economics. DOI: 10.1080/15387216.2015.1057756
• Özsoy, B. ve Sipahi, E. B. (2017). “Azerbaycan’da ‘Qaçqınlara və Məcburi Köçkünlərə’ Yönelik Politikalar: Kendi Vatanında Mülteci Olmak”. XI. Kamu Yönetimi Sempozyumu, 28-30 Eylül 2017, Elazığ, 1615-1634QHA (2018). “Türkmenistan ve Azerbaycan arasında ortak komite kararı”, 19.02.2018 “http://qha.com.ua/tr/turk-dunyasi/turkmenistan-ve-azerbaycan-arasinda-ortak-komite-karari/166469/.
• Süleymanov, E. ve Aras, O. N. (2016). Azərbaycan İqtisadiyyatı. “Şərq-Qərb” Mətbəəsi: Bakı.
• Süleymanov, E.; Rahmanov, F. ve Eminov, A. (2017). “Rusya, Kazakistan ve Azerbaycan'ın Devlet Bütçe Giderlerinde Sosyal Harcamaların Karşılaştırmalı Analizi”. Internatıonal Conference on Eurasıan Economıes, 5-7 Ekim 2017 - Bişkek, Kırgızistan, 400-411
• The World Bank (2018). “The World Bank in Kazakhstan”, http://www.worldbank.org/en/-country/kazakhstan Turan, A. P. (2010). “Hazar Havzası’nda Enerji Diplomasisi”, Bilge Strateji. Cilt 2, Sayı 2, Bahar 2010, 43-73.
• Valiyev, A. (2009). “Azerbaijan and Turkmenistan’s Dispute over the Caspian Sea”. http://www.ponarseurasia.org-/sites/default/files/policy-memos-pdf/pepm_087.pdf
• Vəliyev, Y. və Əhmədli, C. (2016). “Xəzərin Hüquqi Statusu Probleminin Həllinə Əsas Yanaşmalar və Beynəlxalq Təcrübə”. Sosial, Iqtisadi və Siyasi Sferaların Qarşılıqlı Təsir Problemləri Elmi-Praktiki Konfransın Materialları (24-25 noyabr, 2016-cı il) Bakı Dövlət Universiteti. 96-100.
• World Bank (2018). Global Economic Prospects. Washington. http://www.worldbank.org/en-/publication/global-economic-prospects
• Yağdıran, Y. H. (2011). Uluslararası Hukuk Açısından Hazar Denizi Kıta Sahanlığı Problemi. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Yaman, A. ve Tarı, H. (2018). “Hazar Denizi’nin Yasal Statüsü Hakkında Anlaşma Üzerine Bir Değerlendirme”. https://drive.google.com/drive/folders/1fgq3uEOhhjZdNwag-UPbBgY-TeVWwkP4P4